Με μεγάλη επιτυχία για την Ελευσίνα, την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο 4-5 Φεβρουαρίου, η τελετή έναρξης της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, μια πολυδιάστατη παραγωγή σε σύλληψη / ιδέα του γενικού καλλιτεχνικού διευθυντή της διοργάνωσης, Μιχαήλ Μαρμαρινού και σκηνοθεσία του διακεκριμένου Βρετανού σκηνοθέτη Κρις Μπάλντουιν, που προσέλκυσε περισσότερους από 15.000 επισκέπτες από την Ελευσίνα, την Αττική και όλον τον κόσμο, και 3.000.000 θεατές, που την παρακολούθησαν μέσω δορυφόρου από το τηλεοπτικό δίκτυο της ΕΡΤ. Στη θεαματική τελετή έναρξης, συμμετείχαν 500 καλλιτέχνες, 800 συμμετέχοντες στις Πομπές, 300 εξειδικευμένοι επαγγελματίες και 200 εθελοντές.
“Θέλει χρόνο για να μπορέσεις να δεις κάποια πράγματα που δεν φαίνονται”. Με αυτή τη φράση ξεκίνησε η εντυπωσιακή δράση της τελετής έναρξης με τίτλο Μυστήρια Μετάβασης. Η ανάδυση μιας μυθικής οντότητας από τα βάθη της θάλασσας, ενός μεταλλικού γλυπτού 22 μέτρων μήκους, έξι μέτρων ύψους και βάρους 10 τόνων, στολισμένου με την εμβληματική παπαρούνα του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας, σχεδιασμένου από τον Philippe Geoffrey, σε φωτισμούς και mapping του Petko Tanch, η υποβλητική αφήγηση του Βαγγέλη Λίγγου, προέδρου του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Ελευσίνας – Δυτικής Αττικής, οι μελωδίες από 122 CHÓRES σε καλλιτεχνική επιμέλεια Μαρίνας Σάττι και κοστούμια σχεδιασμένα από τον Πάρι Μέξη, καθώς και η πρωτότυπη μουσική του Άγγελου Τριανταφύλλου συνέθεσαν το μυσταγωγικό γεγονός της 2023 Ελευσίς, που πραγματοποιήθηκε στη θάλασσα της Ελευσίνας, παρουσία χιλιάδων θεατών.
Μια θαλάσσια χορογραφία στήθηκε στον κόλπο της πόλης από 16 βάρκες και έναν πλωτό γερανό να λειτουργούν ως σκηνή για τους 30 μουσικούς της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ενώ βάρκες και πλοία του λιμανιού, στα οποία επέβαιναν 17 καπετάνιοι και 11 βοηθοί καπετάνιου, συμμετείχαν με τις κόρνες τους.
Η εκκίνηση της τελετής έναρξης, σηματοδοτήθηκε το Σάββατο 4/2 από την έλευση των Πομπών στο πάρκινγκ του Παλαιού Ελαιουργείου: του Ελευσίνιου Κινήματος, με περισσότερα από 700 άτομα να πλημμυρίζουν τους δρόμους της πόλης με μουσική και χορό από τους τόπους καταγωγής τους, των TimeCircus που έφτασαν από το Βέλγιο έχοντας διασχίσει 3.000 χλμ. επί εννέα μήνες την Ευρώπη με το Landship, και των Ημεροδρόμων 21 χλμ., ατόμων με και χωρίς αναπηρία, που διένυσαν την Ιερά Οδό, εκκινώντας το μεσημέρι από τον Κεραμεικό. Μια εκστατική εμπειρία – συνάντηση, που θα μείνει ανεξίτηλα γραμμένη στη μνήμη όλων.
Στη συνέχεια, σε κλίμα χαράς αλλά και συγκίνησης, το κοινό περιηγήθηκε σε μία πρωτότυπη πολιτιστική διαδρομή στο παράκτιο μέτωπο της πόλης, που περιελάμβανε 19 ξεχωριστές δράσεις, όπως πειραματικά project, χορογραφίες, ηχητικές εγκαταστάσεις, ρεσιτάλ ποντιακής λύρας, θαλασσινά κεράσματα σε απροσδόκητους χώρους όπως ταράτσες, αυλές, συνεργείο αυτοκινήτων, ταβέρνες, μπαλκόνια, παράθυρα και δώματα. Παράλληλα, από το απόγευμα του Σαββάτου, Νύμφες έκαναν αναπάντεχα την εμφάνισή τους στην πόλη, σε κινησιολογική επιμέλεια του Κωνσταντίνου Ρήγου και ενδυματολογική της Όλγας Καραβερβέρη.
Αμέσως μετά την πολιτιστική διαδρομή, 5.000 θεατές κατευθύνθηκαν για πρώτη φορά στο πρώην εργοστάσιο ΙΡΙΣ, για να παρακολουθήσουν από κοντά την ιστορική επανένωση των Στέρεο Νόβα, ενώ για όσους δεν πρόλαβαν να εξασφαλίσουν έγκαιρα δελτίο εισόδου, η συναυλία προβλήθηκε σε ζωντανή μετάδοση. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με ένα ξέφρενο πάρτι με γυναίκες DJs από την Ελευσίνα και άλλες Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης, τις Mini Zucchini (Τιμισοάρα, Ρουμανία), DJs ENIKŐ (Βέσπρεμ, Ουγγαρία), MOTERIS (Κάουνας, Λιθουανία), Fo aka Fofi Tsesmeli (Ελευσίνα, Ελλάδα) και Amii Watson (Ες-συρ-Αλζέτ, Λουξεμβούργο), να καταλαμβάνουν τα decks στην Αποθήκη 1 του Παλαιού Ελαιουργείου μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
Την Κυριακή 5/2, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών, πραγματοποιήθηκαν μόνο οι εκδηλώσεις που είχαν προγραμματιστεί σε κλειστό χώρο, με τα εγκαίνια της εικαστικής εγκατάστασης Μυστήριο 44 Heiner Goebbels 7 Στήλες, παρουσία του καλλιτέχνη και την έκθεση Μυστήριο 17 Μελίνα, να προσελκύουν το ενδιαφέρον του κοινού. Και οι δυο δράσεις φιλοξενούνται στις Αποθήκες 2 και 3 αντίστοιχα του Παλαιού Ελαιουργείου.
Για την τελετή έναρξης ενεργοποιήθηκαν πέντε νέα κτήρια: Οι Αποθήκες 1, 2 και 3 του Παλαιού Ελαιουργείου, το Αναψυκτήριο στο παράκτιο μέτωπο και ο προαύλιος χώρος του πρώην εργοστασίου ΙΡΙΣ, τα οποία θα παραμείνουν ως παρακαταθήκη στην πόλη της Ελευσίνας.
Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης
Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ξεκίνησε το 1985 ως πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη και αναδείχτηκε σε ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα ως θεσμός υψηλού κύρους στην Ευρώπη. Με την πάροδο των ετών η πρωτοβουλία συνέβαλε στη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων και των περιχώρων τους, με μακροπρόθεσμο αντίκτυπο σε πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία:
– να προαχθεί η πολιτιστική ποικιλομορφία της Ευρώπης, όπως και ο διάλογος και η αλληλοκατανόηση μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών
– να διευρυνθούν η πρόσβαση και η συμμετοχή στον πολιτισμό
– να ενισχυθούν οι δυνατότητες του κλάδου του πολιτισμού και οι δεσμοί του με άλλους κλάδους
– να βελτιωθούν οι πολιτιστικές υποδομές
– να αναπτυχθούν οι δεξιότητες, η απόδοση και ο διοικητικός χειρισμός των τοπικών και εθνικών πόρων
– και να προαχθούν η πόλη και το πολιτιστικό της πρόγραμμα.
Αντλώντας έμπνευση από την πλούσια ιστορία της πόλης, η 2023 Ελευσίς διαμορφώνει ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Τα Μυστήρια Μετάβασης επικεντρώνονται σε τρία διακριτά και αλληλένδετα κεντρικά θέματα: Άνθρωποι | Κοινωνία, Περιβάλλον και Εργασία, αντανακλώντας τα μοναδικά χαρακτηριστικά της πόλης και τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τόσο η Ελευσίνα όσο και η Ευρώπη. Ως εκ τούτου, μέσω του καλλιτεχνικού προγράμματος η Ελευσίνα οδηγείται στην επόμενη φάση, πέρα από την επικρατούσα δημόσια εικόνα της ως (μειονεκτικής/υπανάπτυκτης) βιομηχανικής πόλης, ενισχύοντας τη θέση της στον πολιτιστικό χάρτη σε περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Αυτά υλοποιούνται μέσα από ευρύτερες συνέργειες στον εθνικό και διεθνή σύγχρονο πολιτιστικό χώρο, οι οποίες μετατρέπουν την πόλη σε έναν ακμάζοντα πολιτιστικό προορισμό, αναμφίβολα αξιόλογο για τον επισκέπτη.
Με την ανάδειξή της σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης η Ελευσίνα εντάσσεται στην οικογένεια που αποτελείται από τις 70 και πλέον ευρωπαϊκές πόλεις που έχουν λάβει τον τίτλο μέχρι σήμερα. Η Ελευσίνα είναι η τέταρτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης που φιλοξενείται στην Ελλάδα, μετά την Αθήνα (1985), τη Θεσσαλονίκη (1997) και την Πάτρα (2006). Το 2023 η πόλη της Ελευσίνας δεν γιορτάζει μόνη της, καθώς η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης φιλοξενείται και από τις εταίρους Τιμισοάρα στη Ρουμανία και Βέσπρεμ στην Ουγγαρία, δημιουργώντας στενούς δεσμούς, ανταλλαγές και συνεργασίες μεταξύ των τριών πόλεων.
