Το πολυσυζητημένο Προεδρικό Διάταγμα του ΥΠΕΚΑ για τη προστασία και τον περιορισμό δόμησης στη Σαντορίνη βρίσκεται πλέον σε τελική φάση και σήμερα παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη τύπου οι βασικές αρχές του.
Στο νέο Προεδρικό Διάταγμα θα προβλέπεται ότι:
– Απαγορεύεται στο εξής η δόμηση ή η αλλοίωση της μορφολογίας του τοπίου και του περιβάλλοντος στη ζώνη Ι (περιοχή Καλντέρας), πλην των έργων αντιστήριξης των πρανών και κάποιων λοιπών έργων κοινής ωφέλειας.
– Εισάγεται ενιαίο όριο κατάτμησης 8 στρεμμάτων σε όλες τις ζώνες (Ι, ΙΙ και ΙΙΙ), πλην της ζώνης ΙΙΙ, όπου η αρτιότητα για τουριστικά καταλύματα και τουριστικές κατασκηνώσεις ορίζεται σε 15 και 10 στρέμματα αντίστοιχα. Τονίζεται ότι στις ζώνες ΙΙ και ΙΙΙ και για χρήσεις πλην τουριστικών καταλυμάτων, εξακολουθούν να θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα –πλέον κατά παρέκκλιση- υφιστάμενα γήπεδα ελάχιστου εμβαδόν 4 στρεμμάτων.
– Επαναπροσδιορίζεται η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση για κατοικία, στα 150τμ στα κατά παρέκκλιση οικοδομήσιμα γήπεδα και 200τμ στα κατά κανόνα οικοδομήσιμα γήπεδα, μέγιστου ύψους 4,5 m, όπως από το 2001 ισχύει σε 24 νησιά του Αιγαίου.
– Προβλέπεται η χωροθέτηση των απαιτούμενων εγκαταστάσεων παραγωγής και επεξεργασίας νερού, αφαλάτωσης, διαχείρισης στερεών αποβλήτων, βιολογικού καθαρισμού.
– Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις που έχουν χαρακτηριστεί γη υψηλής παραγωγικότητας, όπως για αμπελώνες, φακές, φάβα, ντοματάκια κ.ά. δεν θα δομούνται.
– Για την ελαχιστοποιήση του περιβαλλοντικού και οπτικού ίχνους, εισάγεται η δυνατότητα υπόσκαφου κτιρίου, δηλαδή κτιρίου που δεν φέρει κανένα ίχνος δόμησης στην επιφάνεια του εδάφους και έχει μόνο μία ανοικτή όψη.
Το πλήρες κείμενο της σχετική ανακοίνωσης του Υφυπουργού ΠΕΚΑ Νίκου Σηφουνάκη έχει ως εξής:
Σε κάθε ευνομούμενη χώρα το ιδιαιτέρους φυσικού κάλους τοπίο, η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των ιστορικών οικισμών, θεωρούνται κεφάλαιο που συνεισφέρει στην κοινωνική ευημερία, οικονομική προκοπή και είναι πολιτισμός. Στην Ελλάδα,δυστυχώς, επικράτησε, επί δεκαετίες, μια στρεβλή αντίληψη περί οικονομικής ανάπτυξης που θεοποίησε την κατανάλωση θυσιάζοντας τα παραπάνω στο βωμό της εξυπηρέτησης του εποχιακού τουριστικού κέρδους – χωρίς κανόνες, χωρίς σχεδιασμό. Το παράδειγμα των νησιών μας δυστυχώς, είναι χαρακτηριστικό:
Μέχρι σχεδόν την μεταπολίτευση (1975) στα νησιά, στην πλειονότητά τους, η γεωργική γη διατηρείτο αλώβητη και ο οικιστικός πυρήνας της «χώρας» τους (της πρωτεύουσας) καταλάμβανε μια κουκίδα στο χάρτη τους. Τις τελευταίες δεκαετίες, η έννοια του ορίου ενός οικισμού ή η έννοια της εκτός οικισμών δόμησης έχουν περίπου χάσει το νόημά τους, αφού οικισμοί ενοποιήθηκαν μεταξύ τους και κατ’ επέκταση η ελεύθερη και καλλιεργήσιμη γη ακυρώθηκε, οικοπεδοποιήθηκε. Ότι επί χιλιάδες χρόνια διατηρείτο αναλλοίωτο κατορθώθηκε να αλλοιωθεί ανεπανόρθωτα, μόλις σε τρεις δεκαετίες.
Από αυτήν την τάση δεν εξαιρέθηκε, δυστυχώς, η Σαντορίνη : ακόμα και οι ελάχιστοι όροι και περιορισμοί δόμησης στη Θήρα και στη Θηρασιά που θεσμοθετήθηκαν το 1990 με το ΠΔ 139 αποδείχτηκαν ανίσχυροι να προστατέψουν το φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μοναδικό τοπίο, ένας από τους πλέον διάσημους προορισμούς, να μετατραπεί σε ένα άναρχο οικιστικό σύνολο.
Το ΥΠΕΚΑ προκειμένου να παρέμβει και να ανατρέψει όσο είναι δυνατόν την επιδείνωση, προχώρησε στη σύνταξη σχεδίου ΠΔ και για να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος μέχρι την τελική δημοσίευση του σχεδίου ΠΔ και της έκδοσης του σχετικού ΦΕΚ, εξέδωσε υπουργική απόφαση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών για την Καλντέρα στην περιοχή Ι της ΖΟΕ Θήρας και Θηρασιάς (ΦΕΚ 174 ΑΑΠ/30-12-2011). Από την αναστολή αυτήν εξαιρέθηκαν μελέτες που αφορούν στην προστασία, στην ενίσχυση και τη στήριξη των πρανών, καθώς και η έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας μόνον – για επισκευή, χρωματισμό των όψεων, αντικατάσταση κουφωμάτων στο ίδιο άνοιγμα και την επισκευή στέγης σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια.
Επίσης – στις 30/12/2011 – (ΦΕΚ 367 ΑΑΠ/30-12-2011) ανεστάλη – για έξι (6) μήνες – η έκδοση οικοδομικών αδειών στις περιοχές ΙΙ και ΙΙΙ της ΖΟΕ Θήρας και Θηρασιάς, προκειμένου να αποφευχθεί η έκδοση οικοδομικών αδειών με τους παλαιούς όρους δόμησης. Ήδη από 20/02/2012 το σχέδιο ΠΔ βρίσκεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Για το σχέδιο του Π.Δ. εργάσθηκε ειδική ομάδα από υπηρεσιακούς παράγοντες, ειδικούς επιστήμονες και υπήρξε συνεργασία με τον Δήμο Θήρας, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τοπικούς φορείς.
Οι ειδικότεροι στόχοι του σχεδίου ΠΔ είναι η προστασία και η ανάδειξη των γεωμορφωτικών σχηματισμών του νησιού που υφίστανται ισχυρή πίεση αλλοίωσης, η προώθηση μελετών για την αντιμετώπιση προβλημάτων γεωλογικού χαρακτήρα που θέτουν ζήτημα ασφάλειας, (στη ζώνη Α με στοιχείο Ι) και η δημιουργία υποδομών ζωτικής σημασίας για τους κατοίκους και τους επισκέπτες όπως είναι η κάλυψη των υδροδοτικών αναγκών, η διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων, το τελεφερίκ κ.λ.π. Επιπρόσθετα, για την ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας του νησιού, υπάρχει πρόβλεψη για την εξασφάλιση της δυνατότητας επεξεργασίας και τυποποίησης παραδοσιακών γεωργικών προϊόντων, προστασία των αμπελώνων και οι ποικιλίες των κρασιών.
Τα βασικά στοιχεία του σχεδίου ΠΔ, είναι:
Απαγορεύεται στο εξής η δόμηση ή η αλλοίωση της μορφολογίας του τοπίου και του περιβάλλοντος στη ζώνη Ι (περιοχή Καλντέρας), πλην των έργων αντιστήριξης των πρανών και κάποιων λοιπών έργων κοινής ωφέλειας.
Εισάγεται ενιαίο όριο κατάτμησης 8 στρεμμάτων σε όλες τις ζώνες (Ι, ΙΙ και ΙΙΙ), πλην της ζώνης ΙΙΙ, όπου η αρτιότητα για τουριστικά καταλύματα και τουριστικές κατασκηνώσεις ορίζεται σε 15 και 10 στρέμματα αντίστοιχα. Τονίζεται ότι στις ζώνες ΙΙ και ΙΙΙ και για χρήσεις πλην τουριστικών καταλυμάτων, εξακολουθούν να θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα –πλέον κατά παρέκκλιση- υφιστάμενα γήπεδα ελάχιστου εμβαδόν 4 στρεμμάτων.
Επαναπροσδιορίζεται η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση για κατοικία, στα 150τμ στα κατά παρέκκλιση οικοδομήσιμα γήπεδα και 200τμ στα κατά κανόνα οικοδομήσιμα γήπεδα, μέγιστου ύψους 4,5 m, όπως από το 2001 ισχύει σε 24 νησιά του Αιγαίου.
Προβλέπεται η χωροθέτηση των απαιτούμενων εγκαταστάσεων παραγωγής και επεξεργασίας νερού, αφαλάτωσης, διαχείρισης στερεών αποβλήτων, βιολογικού καθαρισμού.
Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις που έχουν χαρακτηριστεί γη υψηλής παραγωγικότητας, όπως για αμπελώνες, φακές, φάβα, ντοματάκια κ.ά. δεν θα δομούνται.
Για την ελαχιστοποιήση του περιβαλλοντικού και οπτικού ίχνους, εισάγεται η δυνατότητα υπόσκαφου κτιρίου, δηλαδή κτιρίου που δεν φέρει κανένα ίχνος δόμησης στην επιφάνεια του εδάφους και έχει μόνο μία ανοικτή όψη.
