Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη: Απαντήσεις σε 23 ερωτήσεις για τα νέα δελτία ταυτότητας

Το θέμα των νέων ταυτοτήτων παρουσίασε σήμερα (1/9) ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου, κατά την διάρκεια του υπουργικού συμβουλίου, υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο κος Οικονόμου αναφέρθηκε στους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα προχωρά στην έκδοση νέων δελτίων ταυτότητας, τι στοιχεία θα περιλαμβάνονται, τα χαρακτηριστικά τους, τη διαδικασία έκδοσης τους, καθώς και το πώς αναβαθμίζεται και ενισχύεται η ασφάλεια τους. Επιπρόσθετα, έδωσε απαντήσεις σχετικά με τα fake news που διακινούνται σχετικά με τις νέες ταυτότητες.

Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, με ανακοίνωσή του, δίνει περισσότερες διευκρινίσεις σχετικά με τις νέες ταυτότητες, μέσω 23 ερωτήσεων και απαντήσεων. Ειδικότερα:

1) Γιατί η Ελλάδα προχωρά στην έκδοση νέου δελτίου ταυτότητας;

Η Ελλάδα κάνει το επόμενο βήμα στην ασφάλεια των πολιτών της και προχωρά στην έκδοση ενός νέου ασφαλούς δελτίου ταυτότητας Ελλήνων πολιτών, καθώς η χώρα χρειάζεται άμεσα να συμμορφωθεί στον ευρωπαϊκό κανονισμό, αλλά και στις απατήσεις διεθνών φορέων, όπως ο ICAO.

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1157 προβλέπει για όλα τα κράτη μέλη την έκδοση νέων δελτίων ταυτότητας με ιδιαίτερα αναβαθμισμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, τα οποία το σημερινό δελτίο δεν πληροί.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/1157, ταυτότητες κρατών μελών που δεν διαθέτουν μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ), παύουν να ισχύουν την 3η Αυγούστου 2026. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κανονισμού τα δελτία ταυτότητας που δεν πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας που ορίζονται από τον ICAO ή που δεν περιλαμβάνουν MRZ παύουν να ισχύουν. Η χώρα μας τον Ιούλιο έλαβε εκ νέου προειδοποιητική επιστολή από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη μη συμμόρφωση της στον Κανονισμό.

Ταυτόχρονα, τα νέα δελτία ταυτότητας αποτελούν πάγια απαίτηση συνυφασμένη με τα πρωτόκολλα ασφαλείας:

α) του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), ως εξειδικευμένου Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών που εγγυάται την ασφάλεια πτήσεων και την ελευθερία μετακινήσεων,
β) των ΗΠΑ αναφορικά με τη συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα απαλλαγής θεωρήσεων (VISA waiver program).

Παράλληλα, ήδη με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του 2018, η οποία έχει τροποποιηθεί έκτοτε αρκετές φορές , προβλέπεται η έκδοση νέου δελτίου ταυτότητας Ελλήνων πολιτών με νέες προδιαγραφές στη βάση σύγχρονων πρωτοκόλλων ασφαλείας.

Διαφήμιση

2. Η έκδοση νέου δελτίου ταυτότητας, επομένως, αποτελεί αναγκαστική υποχρέωση της χώρας;

Η χώρα κάνει το επόμενο βήμα σε επίπεδο ασφάλειας. Το νέο δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών αποτελεί εργαλείο που αξιοποιεί τις δυνατότητες της τεχνολογίας και υποστηρίζει την συνύπαρξη μας στο πλαίσιο της ευνομούμενης κοινωνίας και του Κράτους Δικαίου, στην πατρίδα μας και τον κόσμο.

Προφανώς η χώρα οφείλει να συμμορφωθεί στις νομικές της υποχρεώσεις, η έκδοση, όμως, νέου δελτίου ταυτότητας Ελλήνων πολιτών δεν αποτελεί μόνο ανάγκη, αλλά μία μεταρρυθμιστική επιλογή. Μία επιλογή που θα παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια και θα διευκολύνει την καθημερινότητα στις συναλλαγές, μετακινήσεις και στη ζωή στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.

Το σημερινό δελτίο ταυτότητας, που εκδίδεται με τη μορφή που γνωρίζουμε από το 1961, αλλάζει με την έκδοση ενός από τα πλέον σύγχρονα δελτία ταυτότητας, με ισχυρά χαρακτηριστικά ασφαλείας. Ασφάλεια για όλους το 2023 με όρους της δεκαετία του ’60 δεν μπορεί να νοηθεί. Επιπλέον, επειδή τα σημερινά δελτία ταυτότητας υπολείπονται των σύγχρονων δεδομένων ασφαλείας, είναι ευκολότερο να πλαστογραφηθούν από εγκληματικές οργανώσεις και να χρησιμοποιηθούν για τη διευκόλυνση εγκληματικών πράξεων. Όσοι ανθίστανται μανιωδώς στην αλλαγή τους, διευκολύνουν συνειδητά ή ασυνείδητα τις επιδιώξεις εγκληματικών οργανώσεων.

Πώς θα είναι το νέο δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών

3. Ποια στοιχεία περιλαμβάνονται στο νέο δελτίο ταυτότητας;

Στο νέο δελτίο ταυτότητας θα εκτυπώνονται τα εξής στοιχεία:

Εμπρόσθια πλευρά: Φωτογραφία κατόχου, Αριθμός Δελτίου Ταυτότητας,Επώνυμο, Όνομα, Φύλο, Ημ. Γέννησης, Ιθαγένεια, Ημ. Έκδοσης, Ημ. Λήξης, Αρχή Έκδοσης, Υπογραφή Κατόχου.

Πίσω πλευρά: Όνομα Πατέρα, Όνομα Μητέρας, Τόπος γέννησης, Ομάδα αίματος (προαιρετικά), Ύψος (υποχρεωτικά από το 24ο έτος). Εφόσον αποφασισθεί σχετικά, έχει προβλεφθεί χώρος για να τυπωθεί ο Προσωπικός Αριθμός πολίτη.

Στο ανέπαφο χώρο αποθήκευσης περιλαμβάνονται:

• Φωτογραφία κατόχου σε ψηφιακή μορφή
• Στοιχεία μηχανικώς αναγνώσιμης ζώνης
• Δύο δακτυλικά αποτυπώματα
• Επώνυμο πατρός
• Επώνυμο μητρός
• Δήμος εγγραφής και αριθμός δημοτολογίου
• Τόπος έκδοσης

4. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νέου δελτίου ταυτότητας;

Το νέο δελτίο ταυτότητας είναι διαστάσεων 85,6mm±0,75mm*54,0mm±0,75mm και κατασκευάζεται από πολυανθρακικό υλικό.

Το νέο δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών κατασκευάζεται από πολυκαρμπονικό υλικό και είναι μορφοτύπου ID1, τύπου πιστωτικής κάρτας, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα του ICAO και τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας.

Μέθοδος εκτύπωσης. Η εκτύπωση γίνεται μέσω εγχάραξης laser. Όλα τα στοιχεία καθώς επίσης και η έγχρωμη φωτογραφία εκτυπώνονται με laser στο εσωτερικό στρώμα του δελτίου ταυτότητας καθιστώντας αδύνατη οποιαδήποτε προσπάθεια πλαστογράφησης.

Ενσωματώνει σύγχρονα μέτρα ασφαλείας που ενισχύουν την ασφάλεια και αποτρέπουν προσπάθειες πλαστογραφησης.

Περιλαμβάνει μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ).

Ενσωματώνει ηλεκτρονικό μέσο αποθήκευσης, το οποίο λειτουργεί ανέπαφα (contactless).

5. Ποια είναι η διαδικασία έκδοσης του νέου δελτίου ταυτότητας;

Πρόκειται για μία ασφαλή, εύκολη και άμεση διαδικασία. Σε όλη τη χώρα θα λειτουργούν 367 σημεία έκδοσης νέων δελτίων αστυνομικής ταυτότητας, ενώ προβλέπεται και η λειτουργία 60 φορητών κλιμακίων. Για λόγους διευκόλυνσης, η διαδικασία έκδοσης θα γίνεται κατόπιν ραντεβού (στα πρότυπα των ραντεβού για τον εμβολιασμό). Τα ραντεβού θα κλείνονται μέσω πλατφόρμας και ο πολίτης θα λαμβάνει ενημερωτικά sms και email. Τα 60 φορητά κλιμάκια απευθύνονται σε κρατούμενους, νοσηλευόμενους, υπερήλικες και ΑμΕΑ με σοβαρά προβλήματα προσβασιμότητας.

6. Πότε θα ξεκινήσουν να εκδίδονται τα νέα δελτία ταυτότητας Ελλήνων πολιτών;

Οι πολίτες όλης της χώρα θα μπορούν από την 25η Σεπτεμβρίου 2023 να προσέρχονται στα Αστυνομικά Τμήματα, κατόπιν ραντεβού -εκτός των εξαιρέσεων- και να προχωρούν στη διαδικασία έκδοσης του νέου δελτίου ταυτότητας.

7. Ποιο είναι το κόστος έκδοσης νέου δελτίου ταυτότητας;

Για την έκδοση νέου δελτίου ταυτότητας καταβάλλεται ηλεκτρονικό παράβολο Δημοσίου, ύψους 10,00 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί:

α) στο αντίτιμο του σώματος του δελτίου,
β) στα έξοδα εκτύπωσής του,
γ) στη δαπάνη ασφαλούς μεταφοράς του από και προς τη Διεύθυνση Διαβατηρίων και Εγγράφων Ασφαλείας του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας στην Αθήνα,
δ) στη φωτογραφία, εφόσον ο πολίτης επιθυμεί να την βγάλει στο τμήμα ασφαλείας.

Για τις περιπτώσεις έκδοσης δελτίου ταυτότητας εξαιτίας απώλειας ή φθοράς του προηγούμενου δελτίου του αιτούντος, θα καταβάλλεται επιπλέον ηλεκτρονικό παράβολο Δημοσίου, ύψους 9,00 ευρώ, όπως ακριβώς ισχύει και σήμερα.

8. Γιατί το κόστος έκδοσης βαραίνει τον πολίτη;

Η τεχνολογία που ενσωματώνεται στο νέο δελτίο ταυτότητας είναι αντίστοιχη των διαβατηρίων και έχει αυξημένο κόστος. Στην περίπτωση του νέου δελτίου ταυτότητας πετύχαμε το κόστος να είναι το ελάχιστο δυνατό και υποπολλαπλάσιο εκείνου της έκδοσης διαβατηρίων, συμπεριλαμβάνοντας και τη φωτογραφία.

9. Πόσο καιρό θα χρειάζεται για να εκδοθεί το νέο δελτίο ταυτότητας;

Ο συνολικός χρόνος που απαιτείται, από την ημερομηνία της αίτησης στο Αστυνομικό Τμήμα μέχρι και την παραλαβή θα κυμαίνεται στις 7 ημέρες.

10. Ποια θα είναι η χρονική ισχύς των νέων δελτίων ταυτότητας και γιατί είναι απαραίτητη η ημερομηνία λήξης της ισχύος;

Η διάρκεια ισχύος από την ημερομηνία έκδοσης είναι τα 10 έτη, όπως ακριβώς ισχύει και σήμερα. Η διάρκεια ισχύος αποτελεί ένα μέτρο που εξασφαλίζει την αξιοπιστία του δελτίου ταυτότητας, καθώς σε διάστημα 10 ετών επέρχονται φυσιογνωμικές αλλαγές στο πρόσωπο του κατόχου. Παράλληλα, η διάρκεια ισχύος των 10 ετών είναι η μέγιστη δυνατή διάρκεια που επιτρέπεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό και συνίσταται από τον ICAO.

11. Είναι υποχρεωτική η αντικατάσταση του παλιού με νέου τύπου δελτίου ταυτότητας;

Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/1157, ταυτότητες κρατών μελών που δεν διαθέτουν μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ), παύουν να ισχύουν την 3η Αυγούστου 2026.

12. Θα υπήρχε πρόβλημα στην ελεύθερη μετακίνηση των Ελλήνων Πολιτών στην Ε.Ε. αν δεν εκσυγχρονίζονταν τα δελτία ταυτότητας;

Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/1157, ταυτότητες κρατών μελών που δεν διαθέτουν μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ), παύουν να ισχύουν την 3η Αυγούστου 2026. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κανονισμού τα δελτία ταυτότητας που δεν πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας που ορίζονται από τον ICAO ή που δεν περιλαμβάνουν MRZ παύουν να ισχύουν. Σε αυτήν την κατηγορία εγγράφων υπάγεται και το σημερινό ελληνικό δελτίο ταυτότητας, το οποίο δε διαθέτει μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη.

Το επόμενο βήμα στην ασφάλεια

13. Σε σχέση με το σημερινό δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών, πως αναβαθμίζεται και ενισχύεται η ασφάλεια;

Το σημερινό δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών, που εκδίδεται με τη μορφή που γνωρίζουμε από το 1961, είναι ξεπερασμένο και πεπαλαιωμένο. Η Ελλάδα κάνει το επόμενο βήμα με την έκδοση ενός από τα πλέον σύγχρονα δελτία ταυτότητας, με ισχυρά χαρακτηριστικά ασφαλείας.

Συγκεκριμένα, ενισχύεται η ασφάλεια μέσω:

• Ύπαρξης μηχανικώς αναγνώσιμης ζώνης (MRZ)
• Αντικατάστασης του υλικού (από το χαρτί στο πολυκαρμπονικό υλικό)
• Νέας τεχνολογία εκτύπωσης μέσω εγχαραξης με laser
• Υιοθέτηση σύγχρονων μέτρων ασφαλείας
• Ενσωμάτωση ανέπαφου μέσου αποθήκευσης με σκοπό την αξιόπιστη και άρρηκτη σύνδεση του δελτίου με τον κάτοχο
• Τα υλικά του δελτίου ταυτότητας κατασκευάζονται αποκλειστικά και μόνο για τη χώρα μας και η προσωποποίηση και εκτύπωση τους μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από το σύγχρονο και αναβαθμισμένο σύστημα της Ελληνικής Αστυνομίας.

14. Ποια είναι τα σύγχρονα μέτρα ασφαλείας;

• Δάπεδο ασφαλείας το οποίο περιλαμβάνει μικροεκτυπώσεις και εκτύπωση με ιριδισμό.
• Μεταβαλλόμενη εικόνα laser (Changing Laser Image) στην οποία η δευτερεύουσα φωτογραφία του κατόχου και ο τριψήφιος κωδικός της χώρας (GRC) εναλλάσσονται ανάλογα με τη γωνία θέασης.
• Εκτυπωμένες παραστάσεις (σήμα ηλεκτρονικού εγγράφου ασφαλείας – τριψήφιος κωδικός κράτους GRC) με Οπτικά Μεταβλητή Μελάνη (Optical Variable Inkjet), η οποία αλλάζει χρωματισμό από πράσινο σε ματζέντα (κόκκινο – μωβ), ανάλογα με την οπτική γωνία παρατήρησης.
• Περιθλαστική Διάταξη Οπτικά Μεταβλητής Εικόνας (D.O.V.I.D.) η οποία παρουσιάζει χρωματική αντιμετάθεση ανάλογα με τη γωνία θέασης και προστατεύει τη φωτογραφία του κατόχου.
• Ενδείξεις ορατές μόνο υπό την επίδραση του υπεριώδους φωτός (Ultra Violet light) (όπως το στεφάνι ελιάς, οι λέξεις “ΕΛΛΑΣ/HELLAS” και ο τίτλος “ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ – IDENTITY CARD”

15. Τι είναι η μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ);

MRZ, είναι τα αρχικά διεθνούς όρου ασφάλειας Machine Readable Zone, δηλαδή στα ελληνικά: μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη. Είναι η γραμμή κώδικα πληροφοριών που βλέπουμε και σήμερα σε όλα τα ελληνικά διαβατήρια, ακριβώς κάτω από τα στοιχεία του πολίτη. Δεν πρόκειται δηλαδή για κάποια καινούρια τεχνολογία, καθώς κάθε ελληνικό διαβατήριο διαθέτει και σήμερα, εδώ και πολλά χρόνια, ζώνη MRZ. Ειδικότερα, η MRZ περιλαμβάνει σε ειδική μορφή που έχει καθοριστεί από τον ΙCAO ορισμένα από τα στοιχεία που αναγράφονται στο δελτίο ταυτότητα, ώστε να είναι δυνατή για λόγους ασφαλείας και ταχύτητας η αυτόματη αναγνώριση, ανάγνωση και επαλήθευση τους απ΄όλες τις συσκευές διαβατηριακού ελέγχου διεθνώς.

16. Τι είναι το RFID και γιατί είναι απαραίτητη η χρήση του;

Το RFID είναι τα αρχικά του όρου Radio Frequency Identification. Η απόδοση του στα ελληνικά ορίζεται ως «ταυτοποίηση μέσω ραδιοσυχνοτήτων». Η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται για την ανέπαφη επικοινωνία του μέσου αποθήκευσης με τις συσκευές ανάγνωσης (readers). Ειδικότερα, το μέσο αποθήκευσης των Δελτίων Ταυτότητας επικοινωνεί με τους αναγνώστες μέσω πρωτοκόλλου NFC (επικοινωνία κοντινού πεδίου). Τεχνολογία που υπάρχει στο σύνολο των “έξυπνων κινητών”. Η δυνατότητα ανάγνωσης δηλαδή του μέσου αποθήκευσης παρέχεται μόνο όταν το δελτίο έρθει σε πολύ κοντινή απόσταση (λίγων εκατοστών) από τον αναγνώστη.

17. Πώς εξασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα και η ακεραιότητα των προσωπικών δεδομένων και των βιομετρικών στοιχείων που περιλαμβάνονται στο ανέπαφο μέσο αποθήκευσης;

Το νέο δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών ενσωματώνει και εφαρμόζει όλες τις απαιτούμενες τεχνικές λύσεις και τους προηγμένους μηχανισμούς ασφαλείας που εξασφαλίζουν τον έλεγχο της γνησιότητας των ψηφιακών δεδομένων που περιλαμβάνονται στο ανέπαφο μέσο αποθήκευσης και αποτρέπουν οποιαδήποτε προσπάθεια κακόβουλης πρόσβασης, ανάγνωσης, αντιγραφής ή τροποποίησης τους. Οι μηχανισμοί ασφάλειας, με δύο λόγια, διασφαλίζουν ότι το νέο δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών αφενός δεν μπορεί να πλαστογραφηθεί και αφετέρου δεν μπορούν να υποκλαπούν τα δεδομένα που περιέχονται σ αυτό.

18. Για ποιο λόγο οι φωτογραφίες θα λαμβάνονται και από τις αστυνομικές Αρχές;

Πρόκειται για ένα ακόμη μέτρο ενίσχυσης της ασφάλειας και ελέγχου ταυτοπροσωπίας, καθώς η δυνατότητα λήψης φωτογραφίας των αιτούντων απευθείας από τις Αρχές έκδοσης εξασφαλίζει την ασφάλεια του εν λόγω βιομετρικού στοιχείου (π.χ. από απόπειρες “face morphing”). Μάλιστα, αποτελεί και σύσταση στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό. Επιπλέον, η υπηρεσία διατίθεται χωρίς κόστος για τους πολίτες. Παρέχεται όμως και η δυνατότητα των πολιτών να απευθύνονται σε επαγγελματίες φωτογράφους για τη λήψη της φωτογραφίας τους.

Νέο δελτίο ταυτότητας και fake news

19. “Θα υπάρχει τσιπάκι γεωχωρικού εντοπισμού και θα βρίσκουν που είμαστε”.

Τα νέο δελτίο ταυτότητας δεν εμπεριέχει τεχνολογία που μπορεί να καταγράψει δεδομένα ελέγχου θέσης. Τα στοιχεία που συλλέγονται είναι τα απολύτως απαραίτητα και θέτουν στο επίκεντρο την ασφάλεια των πολιτών.

20. “Θα έχουν πρόσβαση στα ιατρικά μας δεδομένα γιατί θα έχουν τον ΑΜΚΑ μας”.

Ο ΑΜΚΑ δεν περιλαμβάνεται στο νέο δελτίο ταυτότητας ούτε σε εμφανές εξωτερικό σημείο, ούτε αποθηκευμένος εσωτερικά. Το νέο δελτίο ταυτότητας δεν έχει στοιχεία που θα μπορούσαν να δώσουν πρόσβαση σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα που σχετίζονται με την υγεία.

21. “Θα έχουν χωρίς τη θέληση μας την ομάδα αίματος μας”.

Η αναγραφή της ομάδας αίματος είναι προαιρετική και γίνεται μέσω βεβαίωσης νοσηλευτικού ιδρύματος ή υγειονομικού εργαστηρίου, στην οποία αναγράφεται η ομάδα αίματος και το RHESUS, μόνο για όσους πολίτες το επιθυμούν.

22. “Θα έχουν πρόσβαση στα προσωπικά μας δεδομένα”

Η Ε.Ε. διαθέτει την αυστηρότερη, σε παγκόσμιο επίπεδο, νομοθεσία για την προστασία τους και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ελληνική νομοθεσία είναι πλήρως συμβατή και εναρμονισμένη με την ευρωπαϊκή. Συνεπώς, η διαδικασία έκδοσης του νέου ελληνικού δελτίου ταυτότητας πληροί απόλυτα τις πλέον απαιτητικές προϋποθέσεις που τίθενται από το ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο.

23. “Θα αναγράφονται πληροφορίες θρησκευτικού ενδιαφέροντος στο νέο δελτίο ταυτότητας που θίγουν την πίστη”

Η σύνδεση του νέου δελτίου ταυτότητας με τη χριστιανική πίστη αποτελεί στυγνή καπηλεία και παραχάραξη της Ορθοδοξίας. Η έκδοση τους δεν άπτεται στο ελάχιστο του πυρήνα τόσο της χριστιανοσύνης, όσο και οποιουδήποτε άλλου δόγματος και θρησκεύματος. Το δελτίο ταυτότητας Ελλήνων πολιτών αποτελεί ένα διοικητικό έγγραφο και δεν αναγράφεται καμία πληροφορία θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Συνεπώς, δεν τίθεται κανένα θέμα που σχετίζεται με το όποιο θρησκευτικό προσανατολισμό και ευαισθησία των πολιτών.