Συνέντευξη του Πιερ Υβ Κουστώ στον Θέμη Καπετσώνη
Ο κύριος Κουστώ με πολλή χαρά, παρόλο το πιεσμένο του πρόγραμμα μας έδωσε την παρούσα συνέντευξη στο τέλος της οποίας μας ευχαρίστησε για την προσπάθεια να επικοινωνήσουμε το έργο του τόσο στην τοπική όσο και στην ευρύτερη ελληνική κοινωνία.
Γιατί επιλέξατε το νησί της Σαντορίνης για την δημιουργία ενός προστατευόμενου θαλάσσιου πάρκου;
Υπάρχουν πάρα πολύ λόγοι. Θα ξεκινήσω με ιστορικούς λόγους: Ήρθα εδώ για διακοπές για δύο εβδομάδες, το 2009 όταν δούλευα για την European Space Agency (ESA) και έκανα καταδύσεις και δεν ξαναγύρισα ποτέ πίσω στην δουλειά μου. Έμεινα στο νησί και έγινα Dive Master και στο τέλος της σαιζόν εκπαιδευτής καταδύσεων. Τότε ήταν που είπα στον εαυτό μου ότι λατρεύω της καταδύσεις, με λένε Κουστώ, μήπως υπάρχει κάτι να κάνω; Και έτσι δημιούργησα την Cousteau Divers, εταιρία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Όσο ήμουν εδώ δούλεψα με άλλους dive masters και αναρωτηθήκαμε τι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Σκεφτήκαμε λοιπόν να προστατέψουμε αυτό το μέρος. Τα προστατευόμενα θαλάσσια πάρκα είναι γνωστά έδω και πάρα πολύ καιρό, δουλεύουν με επιτυχία όπου έχουν δημιουργηθεί, και όταν επιπλέον έμαθα πως δεν υπάρχουν ουσιαστικά προστατευόμενα θαλάσσια πάρκα στην Ελλάδα, σκέφτηκα πως είναι κρίμα γιατί είναι μία ευκαιρία παράλληλης οικονομικής ανάπτυξης και κοινωφελούς έργου που παράγουν τα προστατευόμενα θαλάσσια πάρκα όπου υπάρχουν. Είναι κάτι εφικτό και ταυτόχρονα η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από τέτοιου είδους έργα.
Διάβαζα για την επιτυχία που είχαν στην Ισπανία τέτοιου είδους πρωτοβουλείες.
Ναι, είναι ένα παράδειγμα που χρησιμοποιώ συχνά γιατί κατάφεραν να συνδυάσουν την προστασία του περιβάλλοντος και την τουριστική εκμετάλλευσή του. Οικοτουρισμός που τελικά χρηματοδοτεί τη συντήρηση και τη διαχείριση των προστατευόμενων θαλάσσιων πάρκων. Σήμερα η οικολογία χρειάζεται να κάνει μία στροφή στην οικονομία αντί να είναι ένα είδος φιλανθρωπίας. Χρειαζόμαστε το περιβάλλον να είναι στην καρδιά της οικονομίας και η οικονομία να στηρίζει την μακροχρόνια ανάπτυξη. Τα προστατευόμενα θαλάσσια πάρκα σαν αυτά της Ισπανίας είναι ένα τέλειο παράδειγμα γιατί μπορούν να παράγουν χρήμα χάρη στην προστασία του περιβάλλοντος και μεταχειρίζονται αυτά τα χρήματα για την ανάπτυξή τους.
Ποιο είναι το πιο μεγάλο πρόβλημα που καλείστε να λύσετε στην Σαντορίνη;
Εχθές υπογράψαμε με τους ψαράδες μία συμφωνία για την δημιουργία ενός προστατευόμενου θαλάσσιου πάρκου στη Σαντορίνη και ήταν το πρώτο και το πιο δύσκολο βήμα (επειδή ήταν το πρώτο), αλλά θα υπάρξουν κι άλλα πολλά βήματα να γίνουν, κάποια από τα οποία θα είναι πολύ δύσκολα. Αρχίζω να καταλαβαίνω λίγο καλύτερα την ελληνική κοινωνία, η όποια δεν είναι εύκολη να κατανοηθεί, και υπάρχουν βαθιά κοινωνικά αίτια που καθιστούν δύσκολα εκ φύσεως τέτοιου είδους έργα. Το γεγονός ότι το προστατευόμενο θαλάσσιο πάρκο της Σαντορίνης θα είναι μικρών διαστάσεων είναι μάλλον ένα θετικό στοιχείο. Η Σαντορίνη είναι το βασίλειο του τουρισμού, είναι ένα νησί που βρίσκεται σε έναν απίστευτο οικονομικό αναβρασμό για κάποιους μήνες και μετά νεκρώνει και ερημώνει. Αυτός ο κύκλος ζωής δημιουργεί κάτι διαχρονικό μέσα σε ένα περιβάλλον τόσο εναλλασσόμενο και αυτό είναι κάτι που βρίσκω αρκετά ιδιαίτερο.
Πού σκέφτεστε να δημιουργήσετε το προστατευόμενο θαλάσσιο πάρκο στην Σαντορίνη;
Στην αρχή προτείναμε να το τοποθετήσουμε ανάμεσα στο Καμάρι και την Περίσσα, που είναι η μόνη περιοχή της Σαντορίνης, η μόνη πέτρα, που χρονολογείται πριν από την μεγάλη έκρηξη, πριν από πέντε χιλιάδες χρόνια. Είναι ήδη προστατευόμενη γη, και η ιδέα ήταν να την επεκτείνουμε και στην θάλασσα. Θα ήταν τέλειο γιατί υπάρχουν δύο τουριστικές πόλεις, μία από την κάθε μεριά, είναι εύκολο λοιπόν να το δείς, έχει εύκολη πρόσβαση, έχει εύκολη εκμετάλλευση και ευκολία στη δυνατότητα παρακολούθησης.
Αλλά τελικά επειδή είναι ανάγκη να είναι ένα έργο των ανθρώπων της Σαντορίνης, δεν είναι δικό μου το έργο, εγώ είμαι ένας Γάλλος, ένας τουρίστας, τους ζητήσαμε ποιο μέρος θα ήθελαν να διαλέξουν. Ο λόγος που θεώρησα σωστή αυτή την πρόταση ήταν επειδή ήταν το καλύτερο μέρος από άποψη τουριστικής ανάπτυξης. Όμως, χάρη στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» είχαμε μία επιχορήγηση που μας επέτρεψε να ζητήσουμε στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) να κάνει μία μελέτη σε διάφορα μέρη. Αυτή η μελέτη έδειξε πως το μέρος που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού, εσωτερικά της καλντέρας, είναι πολύ πιο πλούσιο σε βιοποικιλότητα, και οι ψαράδες επίσης συμφώνησαν σε αυτή την τοποθεσία, σε ένα μήκος περίπου 300 μέτρων. Είναι μικρό, αλλά σήμερα, μαζί με τον δήμαρχο, το ΕΛΚΕΘΕ και τους ψαράδες, δημιουργήσαμε μια ομάδα διαχείρισης του προστατευόμενου θαλάσσιου πάρκου, που θα αποφασίσει στο μέλλον για την επέκτασή του, για την πρόσθεση νέων πάρκων, για τη μεταφορά του σε άλλο μέρος, γενικά για την εξέλιξή του. Τους παραδώσαμε ένα επιστημονικό πόρισμα και ένα σχέδιο διαχείρισης φτιαγμένο από τους ανθρώπους του ΕΛΚΕΘΕ που έχουν αυτή την εμπειρία και τους ζητήσαμε να κάνουν ένα πλάνο διαχείρισης.
Πιστεύετε πως μπορούν να γίνουν παρόμοια έργα και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας;
Ναι. Πιστεύω πως αν καταφέρουμε να στήσουμε και να ολοκληρώσουμε αυτό το έργο, που καταφέραμε να το ξεκινήσουμε, πράγμα σημαντικό, θα λειτουργήσει σαν παράδειγμα και θα σπρώξει και άλλες περιοχές της Ελλάδος να κάνουν το ίδιο. Είναι λίγο σαν να ανάβεις μία φωτιά. Πιστεύω πως η σπίθα άναψε εδώ, θα την πάρουν και άλλοι. Ο κόσμος θα το σηζητήσει και θα βοηθήσει την Ελλάδα να προστατέψει το 10% των ακτών της που θεωρητικά είναι προστατευμένες από το 2010 με παράταση ως το 2020 από την σύμβαση για τη βιοποικιλότητα. Η Ελλάδα έχει ανάγκη να προστατέψει το 10% των ακτών της.
Πώς η τοπική κοινωνία μπορεί να βοηθήσει στην υλοποίηση ενός τέτοιου έργου;
Ένας κεντρικός άξονας αυτού του έργου θα είναι η ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας. Να δημοσιευτούν δελτία τύπου, να γίνουν πρωτοβουλίες σαν αυτή που πήρατε εσείς ο ίδιος, να τυπωθούν ενημερωτικά έντυπα, να γίνουν ομιλίες στα σχολεία, τέτοια πράγματα. Θα πρέπει οι κάτοικοι της Σαντορίνης να συνειδητοποιήσουν τι είναι αυτό που θέλουμε να κάνουμε και τα οφέλη που μπορούν να αποκομμίσουν από κάτι τέτοιο, τι σημαίνει για αυτούς και τα παιδιά τους να έχουν μία προστατευμένη θαλάσσια περιοχή. Είναι πολύ σημαντικό η κοινότητα της Σαντορίνης να εμπλακεί σε αυτό το έργο ακόμα και αν κάποιοι δεν έχουν καμία σχέση με την θάλασσα, το ψάρεμα ή τον τουρισμό γιατί είναι το νησί τους, οι δικοί τους θαλάσσιοι πόροι. Πρέπει να τα αποκτησούν και να γίνουν οι φύλακες αυτών των πόρων.
Το 2014 ονομάστηκε έτος πολιτισμού για τα νησιά του Νότιου Αιγαίου. Διάφορες εκδηλώσεις πολιτιστικού χαρακτήρα θα διοργανωθούν καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, όπως εκθέσεις φωτογραφίας, προβολές ταινίων μικρού μήκους, παραδοσιακές συναυλίες και άλλα πολλά. Εάν μπορούσαμε να οργανώσουμε μία εκθεση με σκοπό να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο, ντόπιο και μη, για τα οφέλη ενός τέτοιου έργου, θα μπορούσατε να μας προμηθεύσετε το απαραίτητο υλικό για την υλοποίησή της;
Είναι μία πάρα πολύ καλή ιδέα. Συνεργάζομαι με έναν σκηνοθέτη, ο οποίος ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ πάνω στο συγκεκριμένο έργο, αλλά και για το σύνολο των προστατευόμενων θαλάσσιων πάρκων της Μεσογείου. Καταγράφει ό,τι κάνουμε αυτή την στιγμή και θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στην χρονιά. Ένα μέρος του υλικού μπορεί να γίνει ένα μικρότερο κλιπάκι που θα παραμείνει στην επιτροπή διαχείρισης για να χρησιμοποιηθεί κατά τη δημιουργία ενός επικοινωνιακού πλάνου. Εγώ είμαι εδώ για να τους παρέχω ότι βοήθεια χρειάζονται. Δεν έχω τη δύναμη απόφασης για όλο αυτό και δεν υπάρχει λόγος να έχω.
Θεωρώ πως μία τέτοια επικοινωνιακή κίνηση θα είχε πάρα πολλά οφέλη και θα ήταν πολύ σημαντική.
Έχετε δίκιο και συμφωνώ απόλυτα, γιατί ο πληθυσμός της Σαντορίνης έχει μία ιδιαίτερη σχέση με την θάλασσα και πρέπει να δοκιμάσουμε να βελτιώσουμε αυτή την σχέση ακόμα πιο πολύ, και άμα μπορώ να βοηθήσω με τον έναν η τον άλλο τρόπο, θα χαρώ πολύ να το κάνω.
Σημείωση σύνταξης:
Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Θέμη Καπετσώνη για την παραχώρηση του κειμένου της συνέντευξης και των φωτογραφιών.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
[adrotate banner=”24″]
