Μία σημαντική δράση βρίσκεται σε εξέλιξη στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων, με επίκεντρο τα παγκόσμιας περιβαλλοντικής σημασίας, αλλά και μοναδικής ομορφιάς κοραλλιγενή οικοσυστήματα που βρίσκονται στα βαθιά νερά του Αιγαίου και έχουν άμεση ανάγκη προστασίας. Στις ελληνικές θάλασσες μεγάλο μέρος αυτών έχουν ήδη καταστραφεί από τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία, ενώ όσα επιβιώνουν, δεδομένου ότι είναι άγνωστη η θέση τους, κινδυνεύουν με μη αναστρέψιμη καταστροφή πριν καν ανακαλυφθεί η ύπαρξή τους.
Με στόχο να ληφθούν επείγοντα μέτρα για την προστασία τους, το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος και οι διεθνείς επιστημονικοί συνεργάτες του υλοποιούν μία μεγάλη και εντατική προσπάθεια τα τελευταία τρία χρόνια για τον εντοπισμό και τη λεπτομερή χαρτογράφηση αυτών των άγνωστων οικοσυστημάτων σε πολλές περιοχές των ελληνικών θαλασσών. Η δράση αυτή συνεχίζεται αδιάλειπτα παρ’ όλες τις πολλές τεχνικές δυσκολίες της έρευνας σε μεγάλα βάθη, τα έντονα θαλάσσια ρεύματα και τις συχνά αντίξοες καιρικές συνθήκες.
Μετά από πολύμηνη προετοιμασία, ξεκίνησε η κοινή δράση με τον γαλλικό φορέα UNDER THE POLE, η οποία έπειτα από αντίστοιχη έρευνα στα βαθιά νερά σε πολλούς ωκεανούς του πλανήτη (Αρκτική, Κανάριες νήσους, Καραϊβική), για τους επόμενους μήνες επικεντρώνεται σε σημαντικές περιοχές της Μεσογείου, όπως η περιοχή των Φούρνων.
Οκτώ βαθυδύτες εξειδικευμένοι σε βαθιές επιστημονικές καταδύσεις, συνοδευόμενοι από επαγγελματίες φωτογράφους και κινηματογραφιστές, με ταυτόχρονη παρουσία κινηματογραφικού συνεργείου από το CNN, καταδύονται καθημερινά σε βάθη που ξεπερνούν τα 100 μέτρα. Στόχος είναι οι δειγματοληψίες και εξειδικευμένες μετρήσεις σε συγκεκριμένους υφάλους της περιοχής τους οποίους έχει ήδη χαρτογραφήσει και αποτυπώσει το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, αναδεικνύοντας αυτά τα οικοσυστήματα διεθνούς σημασίας που έχουν άμεση ανάγκη προστασίας.
Κοινός στόχος είναι να αξιοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες για να καλυφθούν πολλά από τα μεγάλα κενά γνώσης για αυτά τα άγνωστα και σημαντικά οικοσυστήματα που από τύχη κατάφεραν να επιβιώσουν έως σήμερα στις ελληνικές θάλασσες, ελλείψει οποιουδήποτε πλαισίου προστασίας. Είναι σημαντικό να γίνουν αντιληπτές οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αλλά και της αλόγιστης και καταστροφικής ανθρώπινης δραστηριότητας.
Έπειτα από τις δειγματοληψίες, θα ακολουθήσουν εξειδικευμένες αναλύσεις στα εργαστήρια των National Centre for Scientific Research (CNRS, France), University of Essex (UK), Centre for Island Research and Environmental Observatory (CRIOBE), University of Las Palmas de Gran Canaria (Spain) και University of Washington (USA).
Οι αναλύσεις περιλαμβάνουν μεταξύ πολλών άλλων το λεγόμενο περιβαλλοντικό DNA (eDNA), ανάλυση των ρευμάτων και του υποβρύχιου ηχοτοπίου, λεπτομερή ανάλυση βιοποικιλότητας και θνησιμότητας ειδών, καθώς γενικότερα και των επιπτώσεων που προκαλούνται από την αλιεία και άλλες ανθρωπογενείς πιέσεις.
Στο όλο εγχείρημα συμβάλουν οι παράκτιοι αλιείς και ο Δήμος Φούρνων-Κορσεών. Εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος έχει αναπτύξει με τους αλιείς και τις αρχές του νησιού μία σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας για την ανταλλαγή πληροφοριών, με στόχο την αναχαίτιση της συνεχιζόμενης καταστροφής των παραγωγικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων, πριν να είναι πολύ αργά.
Οι Κοραλλιγενείς Οικότοποι (και όχι κοραλλιογενείς) που συναντώνται από τα 70-250 μέτρα βάθος στις ελληνικές θάλασσες, αποτελούν κάποια από τα πιο σύνθετα, βιοποικίλα και πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της Μεσογείου, αλλά και τα πιο άγνωστα. Αν και ο ρυθμός ανάπτυξής τους είναι ιδιαίτερα αργός (λίγα χιλιοστά/έτος), είναι αξιοσημείωτο ότι έχουν καταγραφεί εκτεταμένες αποικίες κοραλλιών ηλικίας πολλών χιλιάδων ετών.
Αυτή η δράση έχει ένα κύριο στόχο: την επείγουσα προστασία των κοραλλιγενών οικοσυστημάτων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, καθώς σε μεγάλη έκταση έχουν ήδη καταστραφεί. “Είναι σαν να βρισκόμαστε σε έναν αγώνα δρόμου ενάντια στο χρόνο. Εάν δεν εφαρμοστούν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα προστασίας, αυτά τα μοναδικά οικοσυστήματα που επιβίωσαν επί χιλιάδες χρόνια, αναπόφευκτα πρόκειται να δεχθούν μη αναστρέψιμη καταστροφή από τον άνθρωπο πριν καν ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν”, αναφέρουν τα στελέχη του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος.
