Την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου, αρχής γενομένης από τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου 2024, ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια της σημερινής (30/11) συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
“Μετά την περαιτέρω διευκόλυνση της ψήφου των αποδήμων το 2019 κι ύστερα πρακτικά από την άρση κάθε εμποδίου γι αυτήν τον περασμένο Ιούνιο, σήμερα θα κάνουμε ακόμη ένα πολύ σημαντικό βήμα μπροστά. Καθιερώνουμε για όποιον το επιθυμεί εντός και εκτός Ελλάδος την επιστολική ψήφο”, ανέφερε ο Πρωθυπουργός, κάνοντας λόγο για μία ιστορική τομή που αποτελεί μία γενναία θεσμική μεταρρύθμιση και μια ισχυρή απάντηση στην αποχή και την αδράνεια των πολιτών.
Ως προς την ανάδειξη των 21 Ελλήνων αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αυτή θα γίνει με σταυρό προτίμησης και όχι με λίστα, σε ενιαίο ψηφοδέλτιο και χωρίς η χώρα να χωριστεί σε περιφέρειες.
“Όπως είχα σημειώσει και στη ΔΕΘ, και στην αναμέτρηση αυτή θα ισχύσει ο σταυρός προτίμησης. Γιατί πιστεύω ότι τον πρώτο λόγο στην εκλογή κάθε εθνικού αντιπροσώπου είτε μιλάμε για το Εθνικό Κοινοβούλιο είτε για την Ευρωβουλή πρέπει τελικά να τον έχει ο πολίτης, όχι ο αρχηγός κάθε παράταξης μέσω μιας λίστας προδιορισμένων βουλευτών που ουσιαστικά θα επιλέγει ο ίδιος”. Πρόσθεσε ότι υπήρξε ένας γόνιμος προβληματισμός γύρω από το ενδεχόμενο να υπάρξει διαίρεση της Επικράτειας σε περιφέρειες. “Θεωρώ όμως τελικά ότι η ενιαία επικράτεια όπως ουσιαστικά ισχύει παγίως από το 1981 αποτελεί και τώρα την πιο ενδεδειγμένη λύση”.
Οι λεπτομέρειες για τον τρόπο ψηφοφορίας μέσω επιστολής
Τις λεπτομέρειες καθιέρωσης του μέτρου της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές παρουσίασαν αργότερα η υπουργός και ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως και Θεόδωρος Λιβάνιος αντίστοιχα.
Η κα Κεραμέως τόνισε ότι η εφαρμογή του μέτρου αποτελεί μία ουσιαστική κίνηση για τον περιορισμό της αποχής. Όπως είπε, με την καθιέρωση για πρώτη φορά στη χώρα μας της επιστολικής ψήφου αίρονται τα πρακτικά εμπόδια συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία για όλους όσους έχουν δικαίωμα ψήφου, όπου κι’ αν αυτοί ζουν, όπου κι’ αν βρίσκονται την ημέρα των ευρωεκλογών, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. “Με μια απλή, εύκολη και απολύτως διασφαλισμένη διαδικασία όλοι οι Έλληνες που έχουν δικαίωμα ψήφου και ζουν στο εξωτερικό και όσοι ζουν στην Ελλάδα και επιθυμούν θα μπορούν να το κάνουν χωρίς να χρειαστεί να μετακινηθούν και χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψουν χρήματα”, επισήμανε η υπουργός.
Ανέφερε, ακόμα, ότι θα ακολουθήσουν εκτενείς διαβουλεύσεις με εκπροσώπους των κομμάτων για τις μεγάλες αλλαγές που φέρνει το σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο στη συνέχεια θα αναρτηθεί στη δημόσια διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση στις αρχές του νέου έτους.
Η διαδικασία βήμα-βήμα
Ο κος Λιβάνιος, ο οποίος περιέγραψε την όλη διαδικασία, ανέφερε ότι στο εξωτερικό θα έχουμε μόνο επιστολική ψήφο, άρα στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου 2024 δεν θα στηθούν εκλογικά τμήματα εκτός Ελλάδας. Για τους εκλογείς που ζουν στην Ελλάδα δεν έχει ξεκαθαριστεί εάν για να κάνουν χρήση της νέας δυνατότητας θα πρέπει να αναφέρει την αιτία που δεν μπορεί να μεταβεί στο εκλογικό κέντρο (π.χ, λόγοι υγείας, ηλικίας, εργασίας) ή δεν θα χρειάζεται αιτιολογία.
Οι ενδιαφερόμενοι θα δηλώνουν την πρόθεσή τους να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο με αίτηση που θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά σε πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί γι’ αυτό το σκοπό. Η είσοδος στην πλατφόρμα θα γίνεται με τους κωδικούς του taxisnet και η προθεσμία της αίτησης θα λήγει 40 ημέρες πριν από τις εκλογές.
Ο εκλογέας θα παραλαμβάνει το εκλογικό υλικό στη διεύθυνση που θα δηλώσει. Οι φάκελοι θα αρχίσουν να στέλνονται στους αποστολείς το αργότερο 20 ημέρες πριν από τις εκλογές με προτεραιότητα τους εκλογείς του εξωτερικού. Την αποστολή των φακέλων και της επιστολικής ψήφου θα αναλάβουν εταιρείες ταχυμεταφορών που θα αναδειχτούν μετά από διαγωνισμό.
Ο εκλογικός φάκελος θα περιέχει τον φάκελο επιστροφής της επιστολικής ψήφου, τον φάκελο της ψηφοφορίας, το ψηφοδέλτιο, ένα έντυπο με οδηγίες και με κατάλογο των υποψηφίων και ένα έντυπο υπεύθυνης δήλωσης.
Οι φάκελοι θα έχουν εξωτερικά ανάγλυφο γνώρισμα, ώστε να μην μπορούν να πλαστογραφηθούν.
Το ψηφοδέλτιο δεν θα έχει καμία σχέση με αυτά που γνωρίζουμε. Στην μπροστινή όψη θα έχει όλα τα κόμματα που θα συμμετάσχουν στις εκλογές και η επιλογή θα γίνεται με σταυρό στο κουτάκι που βρίσκεται δίπλα από το όνομα και το έμβλημα του κόμματος.
Οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές επιλέγονται στην πίσω όψη όπου υπάρχει ένα μεγάλο τετράγωνο που περιλαμβάνει 42 αριθμημένα τετράγωνα (από το 1 έως το 42) που αντιστοιχούν στο σύνολο των υποψηφίων του κάθε κόμματος. Αντί για σταυρό, ο εκλογέας κυκλώνει τον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε υποψήφιο που επιθυμεί. Ο αριθμός που θα αντιστοιχεί σε κάθε υποψήφιο θα αναφέρεται στο έντυπο οδηγιών.
Για να καταμετρηθεί η ψήφος, είναι απαραίτητο να συμπληρωθεί από τον εκλογέα η υπεύθυνη δήλωση. Σε αυτή συμπληρώνει τα πεδία που προβλέπονται και δηλώνει ότι έχει εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους της επιστολικής ψήφου και δεν μπορεί να ψηφίσει με φυσική παρουσία και ότι η συμπλήρωση του ψηφοδελτίου, και της επιλογής των υποψηφίων, έγινε αποκλειστικά από τον ίδιο δίχως την παρουσία άλλου προσώπου.
Αφού ολοκληρώσει τη διαδικασία, βάζει το ψηφοδέλτιο στον ειδικό φάκελο ψηφοφορίας και τον κλείνει, βάζει τον φάκελο ψηφοφορίας, την αίτηση – υπεύθυνη δήλωση και το αποδεικτικό ταυτότητας μέσα στον φάκελο επιστροφής και τον αποστέλλει, χωρίς χρέωση, μέσω ταχυδρομείου ή συνεργαζόμενης εταιρείας ταχυμεταφορών.
Οι φάκελοι πρέπει να φτάσουν στο σημείο συλλογής επιστολικών ψήφων έως τις 17:00 την παραμονή των εκλογών. Ο εκλογέας έχει την ευθύνη για την έγκαιρη αποστολή του φακέλου. Τους φακέλους τους παραλαμβάνει η Ειδική Επιτροπή Συλλογής Επιστολικής Ψήφου, η οποία συγκροτείται μόλις αρχίσουν οι αποστολές φακέλων. Σε κάθε επιτροπή συλλογής αντιστοιχούν 10 εκλογικά τμήματα.
Η τριμελής επιτροπή αποτελείται από τον πρόεδρο (πρωτοδίκης, εισαγγελέας πρωτοδικών, εισηγητές ΣτΕ, Εισηγητές Ελεγκτικού Συνεδρίου) και δύο μέλη δικαστικούς υπαλλήλους.
Η επιτροπή παραλαμβάνει τους φακέλους επιστροφής επιστολικής ψήφου, ελέγχουν με βάση τον ειδικό εκλογικό αριθμό του εκλογέα (που αναγράφεται στο εξωτερικό μέρος του φακέλου) την εγγραφή του εκλογέα στους καταλόγους της επιστολικής ψήφου.
Στη συνέχεια ενημερώνουν τον εκλογέα με email για την παραλαβή του φακέλου. Ακολούθως σημειώνουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα την παραλαβή της επιστολικής ψήφου και τοποθετούν τον φάκελο της επιστροφής εκλογικής ψήφου στην ειδική κάλπη του εκλογικού τμήματος που ανήκει ο εκλογέας.
Τα σημεία αποστολής των επιστολικών ψήφων μπορεί να είναι σε δημόσια ή και ιδιωτικά κτήρια, τα οποία θα μισθωθούν για τον σκοπό αυτό (πχ εκθεσιακός χώρος). Ο χώρος που θα βρίσκονται οι κάλπες θα φυλάσσεται από την Ελληνική Αστυνομία και θα παρακολουθείται και καταγράφεται από κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης.
Εάν κάποιος πάει να ψηφίσει στο εκλογικό του τμήμα, ενώ έχει εγγραφεί να ψηφίσει επιστολικά, ο δικαστικός αντιπρόσωπος δεν θα του επιτρέψει να ψηφίσει, καθώς θα υπάρχει ειδική ένδειξη δίπλα στο όνομα του εκλογέα.
Εάν δεν φτάσει ο φάκελος έγκαιρα ή χαθεί από τον παραλήπτη, τότε ο δικαστικός αντιπρόσωπος του εκλογικού τμήματος, στο οποίο είναι εγγεγραμμένος ο εκλογέας θα ενημερωθεί για το γεγονός μη παραλαβής του φακέλου και θα μπορεί να ψηφίσει με φυσική παρουσία εκεί.
Όσοι μετανιώσουν και θέλουν να ψηφίσουν με φυσική παρουσία, αρκεί να μην στείλουν την επιστολική ψήφο. Αν ο φάκελος δεν έχει παραληφθεί εμπρόθεσμα (δηλαδή έως τις 17:00 την παραμονή των εκλογών) τότε ο δικαστικός αντιπρόσωπος θα ενημερωθεί για το γεγονός μη παραλαβής του φακέλου και θα μπορεί να ψηφίσει με φυσική παρουσία.
Σε περίπτωση που επιλεγεί κατά λάθος άλλο κόμμα ή υποψήφιος, ο εκλογέας μπορεί να τυπώσει το ψηφοδέλτιο που θα υπάρχει στην σελίδα του υπουργείου Εσωτερικών και να το βάλει στον φάκελο ψηφοφορίας.
