Η σημερινή κατάσταση της ελληνικής αμπελουργίας – επίκαιρο άρθρο

Από τον κ. Διονύση Γραμματικό*

Η ελληνική αμπελουργία κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έχει συρρικνωθεί δραματικά. Τα στοιχεία που αποδεικνύουν την ανωτέρω διαπίστωση αντλούνται από το Αμπελουργικό Μητρώο. Το Αμπελουργικό Μητρώο είναι το όργανο, βάσει του Κοινοτικού Κανονισμού 436/2009, το οποίο κάθε Κράτος Μέλος οφείλει να τηρεί και να επικαιροποιεί συνεχώς με αρμοδιότητα την ετήσια απογραφή των αμπελουργικών εκτάσεων οινοποιήσιμων αμπελώνων.

Η Ελλάδα ακόμα και πριν την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχε συντάξει Αμπελουργικό Μητρώο από το 1978. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται οι αμπελουργικές εκτάσεις ανά περιφέρεια της χώρας από το 1984 έως το 2015.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 : Απογραφή αμπελουργικών εκτάσεων οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου

Παρατηρείται μία αντιθετική πορεία ανάπτυξης των καλλιεργειών σε διαφορετικά γεωγραφικά διαμερίσματα. Στις περισσότερες περιφέρειες της χώρας παρατηρείται δραματική μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και ιδίως στην Αττική λόγω της απαλλοτρίωσης της γεωργικής γης για την κατασκευή του αεροδρομίου. Η μείωση καταγράφεται επίσης σε Κρήτη, Στερεά Ελλάδα και Δυτική Ελλάδα ενώ αντίθετα η Θεσσαλία και η Μακεδονία παρουσίασαν σημαντική αύξηση. Τα τελευταία χρόνια με την έναρξη εφαρμογής του Εθνικού Αποθεματικού (2004-2015) κατανεμήθηκαν στην χώρα πάνω από 54.000 στρέμματα καλλιέργειας. Τα περισσότερα από αυτά κατανεμήθηκαν και φυτεύτηκαν στις περιφέρειες Αν. Μακεδονίας-Θράκης, Κ. Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Στ. Ελλάδας και Πελοποννήσου.

[adrotate banner=”177″]

Όμως το πρόβλημα της Ελληνικής αμπελουργίας δεν συμπυκνώνεται μόνο στη συρρίκνωση του αμπελουργικού δυναμικού της χώρας. Το μέγεθος της αμπελουργικής εκμετάλλευσης ανά δικαιούχο είναι ιδιαίτερα χαμηλό σε σημείο να καθιστά τις περισσότερες εκμεταλλεύσεις μη βιώσιμες. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζεται η διαστρωμάτωση (σε ποσοστό) ανά Περιφέρεια των εκμεταλλεύσεων για το έτος 2016.

Πίνακας 2: Διαστρωμάτωση αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων (ποσοστό) έτους 2016

Παρατηρούμε ότι σε μερικές περιφέρεις (Κρήτη, Ήπειρος) οι εκμεταλλεύσεις έως 5 στρέμματα ξεπερνούν το 90% των συνολικών εκμεταλλεύσεων, ενώ εκείνες άνω των 50 στρεμμάτων σε ορισμένες περιφέρειες είναι σχεδόν ανύπαρκτες (Κρήτη, Ήπειρος και Ιόνια Νησιά).

Συγκεντρωτικά το σύνολο των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας ανέρχεται στις 162.089 και η συνολική έκταση αυτών ανέρχεται στις 630.514,5 στρ.

Αναλυτικά για το έτος 2016:

• ΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΜΕ ΜΕΓΕΘΟΣ 0-5 ΣΤΡ. ΚΑΤΕΧΟΥΝ ΤΟ 81,07% (131.399) ΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ 34,4 % ΤΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ (216.933 στρ.)
• ΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΜΕ ΜΕΓΕΘΟΣ 5-20 ΣΤΡ. ΚΑΤΕΧΟΥΝ ΤΟ 16,10% (26.103) ΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ 37,11 % ΤΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ (233.999 στρ.)
• ΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΜΕ ΜΕΓΕΘΟΣ 20-50 ΣΤΡ. ΚΑΤΕΧΟΥΝ ΤΟ 2,40% (3.888) ΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ 17,9% ΤΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ (112.879 στρ.)
• ΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΜΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 50 ΣΤΡ. ΚΑΤΕΧΟΥΜΝ ΤΟ 0,43% (699) ΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ 10,59% ΤΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ (66.703,5 στρ.)

Στα δύο διαγράμματα που ακολουθούν εμφανίζονται οι διαφορές στην διαστρωμάτωση των εκμεταλλεύσεων ανάμεσα στα έτη 2009 και 2016 σε αριθμό εκμεταλλεύσεων και τις αντίστοιχές εκτάσεις.

Διάγραμμα 1: Εκμεταλλεύσεις

Διάγραμμα 2: Εκτάσεις

Από την ανάλυση της απογραφής αξιοσημείωτο είναι να εντοπιστούν οι διακυμάνσεις των κυριότερων από πλευράς εκτάσεων ποικιλιών της χώρας τα τελευταία χρόνια. Στον Πίνακα 3 παρουσιάζονται συγκριτικά οι εκτάσεις (σε ha) το έτος 2012 και το έτος 2015.

Πίνακας 3: Εκτάσεις (σε ha) των κυριότερων ποικιλιών το έτος 2012 και το έτος 2015 και οι διαφορές μεταξύ τους.

Παρατηρείται μια μείωση στις δύο κυριότερες ελληνικές ποικιλίες που αποτελούν σχεδόν το 32% των φυτεμένων εκτάσεων της χώρας.

Ως γνωστόν η φύτευση αμπελώνων με οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπέλου, βάσει των κοινοτικών ισχυουσών κανονισμών (560/2015, 561/2015, 1308/2013, 436/2009,και 555/2008), απαιτεί την αδειοδότησή τους από τις κρατικές αρχές.

* Ο κ. Διονύσιος Γραμματικός είναι γεωπόνος Msc και εργάζεται στη Διεύθυνση Συστημάτων Καλλιέργειας/Τμήμα Αμπέλου & Ελιάς στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων