Θέματα υγείας: Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη

Από τον Δρ. Ανδρέα Χ. Βλάχο*

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (Κ.Υ.Π.) είναι μία διαρκώς εξελισσόμενη νόσος που τυπικά εμφανίζεται σε άνδρες της μέσης και της μεγάλης ηλικίας. Η επίπτωση της νόσου εμφανίζεται συνήθως μετά τα 50 έτη ζωής. Στην ηλικία των 60 ετών, ήδη ένας στους 2 άνδρες έχει συμπτώματα υπερπλασίας. Στην ηλικία των 80 ετών, 9 στους 10 άνδρες έχουν συμπτώματα οφειλόμενα στον προστάτη τους.

Τι είναι ο προστάτης
Ο προστάτης είναι ένας αδένας του ανδρικού σώματος. Το μέγεθός του και το σχήμα του στους νέους άνδρες είναι παρόμοιο με αυτά ενός κάστανου. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη. Μέσα από τον προστάτη περνά το αρχικό τμήμα της ουρήθρας, του σωλήνα διά μέσου του οποίου βγαίνουν τα ούρα από την ουροδόχο κύστη. Ο προστάτης παράγει ένα υγρό το οποίο αποτελεί συστατικό του σπέρματος. Τα πιο συνηθισμένα νοσήματα του προστάτη είναι η καλοήθης υπερπλασία, οι λοιμώξεις και φλεγμονές (προστατίτιδες) και ο καρκίνος.

Τι είναι η καλοήθης υπερπλασία
Καθώς ο άνδρας μπαίνει στην μέση ηλικία, ο προστάτης του αρχίζει προοδευτικά να διογκώνεται. Αυτό ίσως οδηγήσει σε πίεση στο τμήμα της ουρήθρας που αυτός περιβάλλει, συνεπώς και σε συμπτώματα που σχετίζονται με την λειτουργία της ούρησης. Αν και δεν υπάρχει απευθείας συσχέτιση του μεγέθους του προστάτη με την βαρύτητα των συμπτωμάτων, είναι ασυνήθιστο ένας μεγάλος προστάτης να μην προκαλεί πρόβλημα στην ούρηση. Δεν είναι, ωστόσο, ασυνήθιστο άνδρες με μέτρια ή και ήπια υπερπλασία προστάτη να έχουν έντονα συμπτώματα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερπλασίας
Τα συμπτώματα είναι η συχνουρία (επιθυμία για την επόμενη ούρηση πριν περάσουν 2 ώρες από την προηγούμενη), η δυσουρία (ούρηση με προσπάθεια ή η καθυστέρηση στην έναρξή της), η νυκτουρία (αφύπνιση για ούρηση, ιδιαίτερα σε άνδρες που δεν το συνήθιζαν στο παρελθόν), η μείωση της ροής (δύναμη και ακτίνα) των ούρων, η χωρίς την θέληση του άνδρα διακοπή της ροής κατά την διάρκεια της ούρησης, η έπειξη προς ούρηση (αδυναμία αναβολής μιάς ούρησης), το αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης (η εντύπωση ότι η ούρηση διακόπηκε χωρίς η κύστη να αδειάσει εντελώς). Επίσης, ο άνδρας είναι πιθανόν να παρουσιάζει πόνο ή «κάψιμο» στην ούρηση, να έχει διπλή ούρηση (δύο ουρήσεις πολύ σύντομα η μία μετά την άλλη), ακράτεια ούρων, αιματουρία (δηλαδή παρουσία αίματος στα ούρα) και, τέλος, επίσχεση ούρων (δηλαδή πλήρη αδυναμία ούρησης). Είναι, δε, αποδεκτό ότι είναι πιθανόν ένας άντρας με υπερπλασία του προστάτη να παρουσιάζει προβλήματα και στην σεξουαλική του λειτουργία, όπως διαταραχές της στύσης και της εκσπερμάτισης.

Δεν είναι απαραίτητο ένας άνδρας να εμφανίζει όλα τα παραπάνω συμπτώματα για να τεθεί η διάγνωση. Κάποια από αυτά, έξάλλου, παρουσιάζονται και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις του ουροποιητικού και του γεννητικού συστήματος. Επίσης, είναι γνωστό ότι την ούρηση την επηρεάζουν και άλλοι παράγοντες, και κυρίως η πρόσληψη υγρών (πόσα υγρά καταναλώνει κάποιος μέσα στην ημέρα, το τι υγρά καταλώνει, ποιες ώρες της ημέρας τα καταναλώνει). Φάρμακα όπως τα διουρητικά, τα αντιισταμινικά, τα αποσυμφορητικά, τα αντικαταθλιπτικά, επίσης επηρεάζουν την ούρηση. Το ίδιο και παθήσεις όπως π.χ. η καρδιακή ανεπάρκεια, η φλεβική ανεπάρκεια, ο σακχαρώδης διαβήτης, κάποιες δυσλειτουργίες των ορμονών. Ομοίως, και καταστάσεις όπως το άγχος και το κρύο.

Είναι επικίνδυνη η υπερπλασία του προστάτη;
Η υπερπλασία εξ ορισμού είναι καλοήθης. Δεν είναι καρκίνος. Κάποιες φορές, όμως, ο καρκίνος του προστάτη έχει τα ίδια συμπτώματα. Επίσης, υπερπλασία του προστάτη και καρκίνος μπορεί να συνυπάρχουν.

Αν και η υπερπλασία δεν είναι η ίδια επικίνδυνη, κάποιες από τις επιπλοκές της (αν αυτή δεν αντιμετωπιστεί) μπορεί να είναι, π.χ. μία ουρολοίμωξη ή η νεφρική ανεπάρκεια. Αυτή, πάντως, που σαφώς επηρεάζεται από την πάθηση είναι η ποιότητα ζωής του άνδρα: σε ψυχολογικό και συναισθηματικό επίπεδο προκαλεί περιορισμούς στην κοινωνική του ζωή, ανασφάλεια, άγχος, αμηχανία, αναστολή ερωτικής δραστηριότητας, κατάθλιψη. Η έντονη νυκτουρία επηρεάζει τον ύπνο, άρα και την φυσική του κατάσταση αφού το σώμα δεν αναπαύεται όσο χρειάζεται.

Ο ρόλος του ουρολόγου
Ο ουρολόγος είναι ένας εκπαιδευμένος χειρουργός. Είναι ο ειδικός γιατρός που ασχολείται με τις παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος των ανδρών και των γυναικών και τις παθήσεις του ανδρικού γεννητικού συστήματος. Είναι ο γιατρός που θα διαγνώσει και θα εκτιμήσει οποιαδήποτε αλλαγή στην ούρηση, αφού ακόμα και μία μικρή καθυστέρηση στην έναρξη της ούρησης τις πρωϊνές μόνο ώρες, είναι ένδειξη υπερπλασίας του προστάτη.

Ο ουρολόγος θα λάβει πρώτα απ’ όλα ένα λεπτομερές ιστορικό του άνδρα. Ο βασικός έλεγχος περιλαμβάνει την αξιολόγηση μιας αιματολογικής εξέτασης που λέγεται PSA (ελληνικά: ειδικό προστατικό αντιγόνο) καθώς και εξέταση του προστάτη με ψηλάφηση (ανώδυνη διαδικασία, από το ορθό). Συμπληρωματικά, πιθανόν να χρειαστεί ένα υπερηχογράφημα του ουροποιητικού, μία εξέταση ούρων και μία καταγραφή της δύναμης της ούρησης με ουροροομετρία.

Η ουσία της εξέτασης είναι ο διαχωρισμός  της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη από την υποψία για καρκίνο του προστάτη. Επιπλέον, αν ο άνδρας διαγνωστεί ότι πάσχει από υπερπλασία του προστάτη, ο ουρολόγος προτείνει τον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου. Η εξέταση του άνδρα από ουρολόγο μετά την ηλικία των 50 ετών, συνιστάται να γίνεται μία φορά τον χρόνο.

Επιλογές στην θεραπεία
Ανάλογα με την βαρύτητα των συμπτωμάτων και την επίπτωσή τους στην ποιότητα ζωής του άνδρα, μπορεί να προταθεί: (α) απλή παρακολούθηση, (β) φαρμακευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, (γ) κάποια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος, και (δ) χειρουργική θεραπεία. Για την επιλογή θεραπείας αξιολογείται και η γνώμη του ίδιου του άνδρα για την ποιότητα της ζωής του καθώς και η γενική κατάσταση της υγείας του.

Συμπερασματικά
Η υπερπλασία του προστάτη είναι μια καλοήθης πάθηση των ανδρών μέσης και μεγάλης ηλικίας. Τα συμπτώματά της επηρεάζουν την ζωή του άνδρα και του περιβάλλοντός του. Η ετήσια επίσκεψη στον ουρολόγο συνιστάται για την παρακολούθησή της, την πρόληψη των επιπλοκών της, και την έγκαιρη διάγνωση σοβαρότερων προβλημάτων που σχετίζονται με το ουροποιητικό, το γεννητικό σύστημα ή άλλα συστήματα του ανθρώπινου σώματος. Η υπερπλασία του προστάτη είναι αντιμετωπίσιμη.

* Ο κ. Ανδρέας Χ. Βλάχος είναι χειρουργός-ουρολόγος στη Μεσαριά Σαντορίνης