Καθώς σε λίγες ημέρες συμπληρώνει έναν χρόνο λειτουργίας, το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες συνοψίζει σε ανακοίνωσή του χαρακτηριστικές περιπτώσεις που καταδεικνύουν τη δύναμη των πολιτών. Πιο συγκεκριμένα, στην ανακοίνωσή του αναφέρει τα εξής:
“Tον τελευταίο ενάμιση χρόνο διαπιστώνεται μια έντονη δραστηριότητα στις τοπικές κοινωνίες που αντιδρούν σε κυβερνητικές πολιτικές γύρω από θέματα χρήσης του χώρου και αναπτυξιακής στρατηγικής, διατυπώνοντας όχι μόνο αντιρρήσεις αλλά και προτάσεις για μια διαφορετική προσέγγιση αυτού που αποκαλούμε “ανάπτυξη”. Ιδιαίτερα στις Κυκλάδες, αλλά όχι μόνο, αναπτύσσεται μια κινητικότητα που φαίνεται σε κάποιο βαθμό να έχει ήδη σημαντικά θετικά αποτελέσματα και να δημιουργεί ελπίδες για ακόμα περισσότερα.
Σε αρκετές περιπτώσεις, και ιδιαίτερα όταν οι προσπάθειες των πολιτών ενισχύονται και υποστηρίζονται από τις αυτοδιοικητικές αρχές, έχουμε ήδη ορατές νίκες αυτών των προσπαθειών των πολιτών και αξίζει να τις σημειώσουμε γιατί αποτελούν την καλύτερη απόδειξη πως υπάρχει κι άλλος δρόμος, και ότι η επιβολή καταστροφικών παρεμβάσεων στον χώρο μέσα από λογικές real estate δεν είναι μονόδρομος.
Σταχυολογούμε ενδεικτικά:
– Η περσινή κινητοποίηση των πολιτών του “Κινήματος των Παραλιών” ανάγκασε κάποιες υπηρεσίες να κινητοποιηθούν και τελικά την Κυβέρνηση διά του Υπ. Οικονομικών κ. Χατζηδάκη να πάρει μέτρα “τακτοποίησης” και τιμωρίας των μεγάλων παρανομιών. Παρότι η νομοθετική ρύθμιση έχει αρκετές “τρύπες” που αφήνουν απροστάτευτα τα παράκτια οικοσυστήματα και τον δημόσιο χώρο από την αρπακτική και κοντόφθαλμη επιχειρηματικότητα και την κλιματική κρίση, εντούτοις, τουλάχιστον στο κομμάτι της αυθαίρετης χρήσης για ομπρελοκαθίσματα, επέβαλε μια σχετική νομιμότητα
– Η κινητικότητα των πολιτών στους Δήμους της Αττικής και οι προσφυγές των Δημάρχων στο ΣτΕ κατά του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) που έδινε δύο επιπλέον ορόφους σε όσους έβαζαν πράσινο στις ταράτσες των κτηρίων (ο ορισμός του greenwashing) έφερε αναστολή της εφαρμογής του, παρά τις λυσσαλέες αντιδράσεις του ΤΕΕ.
– Οι προσπάθειες ομάδας πολιτών της Σίφνου που κινήθηκαν δικαστικά ενάντια σε σχέδιο λιμενικών έργων στην Σίφνο, πρόσφατα δικαιώθηκαν και το σχέδιο ακυρώθηκε.
– Οι αντιδράσεις των κατοίκων, των φίλων και του Δήμου Αστυπάλαιας οδήγησε σε αναδίπλωση της κυβερνητικής στάσης, αναγκάζοντας τον κο Ταγαρά να δηλώσει στη Βουλή ότι δεν θα υπογράψει το έκτρωμα που ενέκριναν οι υπηρεσίες του Υπουργείου και το ΚΕΣΥΠΟΘΑ. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει ήδη υιοθετήσει σιωπηρά την πρακτική του να αρνείται την έγκριση ειδικών πολεοδομικών που κατατίθενται από μεγαλο-“επενδυτές”, μέχρι την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ).
Σημειώνουμε εδώ ότι οι κυβερνητικές υπαναχωρήσεις, παρόλο που δίνουν μια πίστωση χρόνου, σε καμιά περίπτωση δεν συνεπάγονται κάποιου είδους παραίτηση της κυβερνητικής πολιτικής από την προοπτική της καταστροφικής υπερεκμετάλλευσης του χώρου. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από τις προτάσεις για το Χωροταξικό του Τουρισμού αλλά και από το περιεχόμενο των σεναρίων που προτείνονται για τα επικείμενα Τοπικά Πολεοδομικά. Πρόκειται μόνο για μια αναβολή που δεν ακυρώνει καθόλου την προοπτική να επανέλθουν στο προσκήνιο οι εγκρίσεις ειδικών πολεοδομικών, αλλά και πλείστων άλλων παρεμβάσεων υπέρ της πλήρους και άνευ όρων τουριστικοποίησης, στηριγμένες πλέον στο ασφαλέστερο νομικά πλαίσιο.
Όμως σε αυτό ακριβώς το σημείο γίνεται φανερή η σημασία της τοπικής αυτοδιοίκησης και της στάσης της:
Πρόσφατα ο Δήμος Σκύρου με ομόφωνη απόφασή του απέρριψε τα “αναπτυξιακά” σενάρια για τη Σκύρο που προωθούν Υπουργείο & ΤΕΕ μέσω των προτάσεών του για το νέο Τ.Π.Σ της Σκύρου. Λίγο νωρίτερα, ο Δήμος της Σαντορίνης εξέφρασε σοβαρές αντιρρήσεις για το προτεινόμενο Ειδικό Χωροταξικό του Τουρισμού.
Παράλληλα, δήμαρχοι 7 νησιών των Κυκλάδων (Τήνου, Αντιπάρου, Σαντορίνης, Πάρου, Κέας, Ανάφης και Αμοργού) που συμμετέχουν στο Δίκτυο των Μπλέ Δήμων (https://bluemunicipalities.org/) μαζί με άλλους 12 δημάρχους κυρίως της νησιωτικής χώρας, έστειλαν επιστολή στον Πρωθυπουργό ζητώντας του να αντιμετωπίσει το θέμα της υπερδόμησης και της υπέρβασης της φέρουσας ικανότητας των νησιών τους. Παρόμοια επιστολή που εστιάζει κυρίως στα υπόσκαφα, στα ειδικά πολεοδομικά και τις πισίνες στάλθηκε επίσης από τον Δήμο Πάρου.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες (https://sustainablecyclades.eu/), που μέσα από την ιδρυτική του διακήρυξη πριν ένα χρόνο, επισήμανε τον κίνδυνο οριστικής απώλειας της ταυτότητας των νησιών μέσα από τις εκτός κλίμακας ιδιωτικές και δημόσιες κατασκευές, προτείνοντας παράλληλα ένα εναλλακτικό αναπτυξιακό σενάριο. Στο ψήφισμα που διακινεί αυτή την περίοδο μεταξύ πολιτών και δημοτικών συμβουλίων ζητά τη λήψη άμεσων μέτρων όπως η απαγόρευση κατασκευής πισίνας, η κατάργηση των υπόσκαφων που αλλοιώνουν το τοπίο (λαμβάνοντας ως bonus 50% επιπλέον δόμηση!), η προστασία των μονοπατιών, ο περιορισμός διάνοιξης νέων δρόμων, η αποφυγή των ΕΣΧΑΣΕ και ΕΣΧΑΔΑ και η εφαρμογή της νομολογίας του ΣτΕ σχετικά με την εκτός οικισμού δόμηση.
Ένα χρόνο μετά τη σύσταση του Δικτύου, ο δρόμος που έχουμε μπροστά μας είναι μακρύς και δύσκολος. Οι μικρές ή μεγάλες επιτυχίες των προσπαθειών των πολιτών και των τοπικών αρχών δεν διασφαλίζουν το αίσιο τέλος. Στην Ίο, στην Αμοργό, στη Σύρο και αλλού υπάρχουν πολύ σημαντικές τοπικές κινήσεις αντίδρασης που αγωνίζονται ήδη για χρόνια, χωρίς προς το παρόν να έχουν επιτύχει τελικά αποτελέσματα. Όμως, ακριβώς η μαζικοποίηση των προσπαθειών και οι συνεργασίες που βαθμιαία οργανώνονται, δίνουν μια νέα ελπιδοφόρα δυναμική. Όλοι μαζί μπορούμε να υπερασπιστούμε το δημόσιο συμφέρον και την ανθεκτικότητα των νησιών. Υπάρχει άλλος δρόμος για πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη. Και ξέρουμε να τον περπατήσουμε.”
