Θέματα υγείας: Οι φλεγμονές του προστάτη

Από τον Δρ. Ανδρέα Χ. Βλάχο*

Η προστατίτιδα είναι μία από τις συχνότερες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος. Υπολογίζεται ότι 1 στους 100 ασθενείς που απευθύνεται σε υπηρεσίες υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες το κάνει λόγω συμπτωμάτων προστατίτιδας. Σε ό,τι αφορά τις επισκέψεις σε ουρολόγους, το ποσοστό κυμαίνεται (αναλόγως του συστήματος Υγείας) από 8-25%. Τέλος, 1 στους 2 άνδρες στην διάρκεια της ζωής του θα υποφέρει από κάποια μορφή προστατίτιδας.

Τι είναι ο προστάτης
Ο προστάτης είναι ένας αδένας του ανδρικού σώματος. Το μέγεθός του και το σχήμα του στους νέους άνδρες είναι παρόμοιο με αυτά ενός κάστανου. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη. Μέσα από τον προστάτη περνά το αρχικό τμήμα της ουρήθρας, του σωλήνα διά μέσου του οποίου βγαίνουν τα ούρα από την ουροδόχο κύστη. Ο προστάτης παράγει ένα υγρό το οποίο αποτελεί συστατικό του σπέρματος. Τα πιο συνηθισμένα νοσήματα του προστάτη είναι η καλοήθης υπερπλασία, οι λοιμώξεις και φλεγμονές (προστατίτιδες) και ο καρκίνος.

Το μεγάλο πρόβλημα με την προστατίτιδα
Με τον όρο «προστατίτιδα» περιγράφεται ένα σύνολο από παθήσεις που παρουσιάζουν συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό του άνδρα. Ωστόσο, το αίτιο και ο μηχανισμός που τις δημιουργεί δεν είναι ο ίδιος για όλες. Μόνο το αποτέλεσμα, δηλαδή η φλεγμονή, είναι το κοινό τους στοιχείο. Και αυτή, όμως, δεν εκδηλώνεται πάντα με την ίδια βαρύτητα ή τα ίδια συμπτώματα. Επιπλέον, με την εξαίρεση των προστατίτιδων από βακτήρια, δεν υπάρχει πάντα μία συγκεκριμένη εργαστηριακή εξέταση ή μιά κοινώς αποδεκτή κλινική διαδικασία που να επιβεβαιώνει την διάγνωση!  Η διάγνωση πολλές φορές προκύπτει αποκλείοντας άλλες πιο συγκεκριμένες νοσολογικές οντότητες.

Αντίστοιχα είναι τα δεδομένα και στο κομμάτι της θεραπείας: με την εξαίρεση της βακτηριακής λοίμωξης που απαιτεί αντιβίωση, η μη βακτηριακή προστατίτιδα είναι μία πάθηση που έχουν προταθεί πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους θεραπείες, χωρίς κάποια να υπερέχει των άλλων σε κάθε περίπτωση. Εν κατακλείδι, οι πάσχοντες από την λεγόμενη «χρόνια προστατίτιδα» πολλές φορές καταλήγουν να αλλάζουν θεραπείες βρίσκοντας μόνο προσωρινή ανακούφιση στα συμπτώματά τους.

Συνήθως, δε, όντας απογοητευμένοι, αλλάζουν και… ουρολόγο!

Ταξινόμηση των προστατίτιδων
Παλιότερα, η κατάταξη (την οποία ακολουθούν σε πολλές περιπτώσεις ακόμα οι Ουρολόγοι) ήταν ως εξής: (α) οξεία βακτηριακή προστατίτιδα, (β) χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα, (γ) χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα, (δ) προστατοδυνία.

Από το 1999 προτάθηκε στις ΗΠΑ από τον κρατικό οργανισμό National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK) ένα διαφορετικό σύστημα ταξινόμησης, το οποίο και έχει επικρατήσει. Σύμφωνα με αυτό, λοπόν, οι προστατίτιδες χωρίζονται ως εξής:

Κατηγορία I: Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα
Κατηγορία II: Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδαΚατηγορία III: Χρόνια α-βακτηριακή προστατίτιδα (σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου)
Κατηγορία IIIA: Φλεγμονώδες σύδρομο χρόνιου πυελικού πόνου
Κατηγορία IIIB: Μη φλεγμονώδες σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου
Κατηγορία IV: Ασυμπτωματική φλεγμονώδης προστατίτιδα

Σήμερα, θα ασχοληθούμε με την προστατίτιδα της κατηγορίας Ι

Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα (ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ι)
Αιτιολογία: Εδώ, υπάρχει αίτιο και είναι μικροβιακό. Κολοβακτηρίδιο, πρωτέας, κλεμπσιέλλα, εντεροβακτηρίδια, ψευδομονάδα είναι τα πλέον συνηθισμένα. Όπως οι ουρολοιμώξεις εν γένει, ένας συνδυασμός παραγόντων μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση οξείας προστατίτιδας. Επειδή η συνηθέστερη οδός μόλυνσης είναι μέσω της ουρήθρας (παλινδρόμηση μολυσμένων ούρων) θεωρείται ότι η μειωμένη πρόσληψη υγρών, η αυξημένη απώλειά τους και η αναβολή ουρήσεων μπορεί να «πυροδοτήσει» την έναρξη οξείας προστατίτιδας. Άλλοι παράγοντες είναι η σεξουαλική επαφή (ιδιαίτερα η μη κολπική) χωρίς χρήση προφυλακτικού, η φίμωση, η οξεία επιδιδυμίτιδα, η ύπαρξη μόνιμου ουροκαθετήρα, οι επεμβάσεις στον προστάτη (συμπεριλαμβανομένης της βιοψίας προστάτη). Ωστόσο, μετάδοση βακτηρίων στον προστάτη, αν και σπανιότερα, μπορεί να γίνει και από το γειτονικό έντερο (ιδιαίτερα όταν αυτό φλεγμαίνει), καθώς και μέσω του αίματος ή της λέμφου.

Κλινική εικόνα: Παρουσιάζεται οξέως ένα σύνολο συμπτωμάτων που σχεδόν πάντα οδηγούν τον άνδρα στον ιατρό. Πόνος στο περίνεο ή πόνος χαμηλά στην κοιλιά, υψηλός πυρετός με ρίγος, συχνουρία και νυκτουρία, επιτακτική ούρηση, «κάψιμο» στην ούρηση. Δεν είναι ασυνήθιστο, εξ αιτίας του μεγάλου οιδήματος στον προστάτη να παρουσιαστεί επίσχεση ούρων. Κάποιες φορές, μπορεί να παρατηρηθεί εκροή πύου από την ουρήθρα. Τέλος, σε περιπτώσεις που συνυπάρχουν σοβαρά νοσήματα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης) ή όταν ο ασθενής επιμένει να αγνοεί τα συμπτώματά του ή όταν ο θεράπων ιατρός δεν αξιολογεί σωστά την κατάσταση του ασθενή, μπορεί να εκδηλωθεί βαρύτερη κλινική εικόνα (ουροσήψη, γάγγραινα Fournier). Η προστατίτιδα είναι μια πιθανώς επικίνδυνη λοίμωξη!

Διάγνωση: Στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εικόνα και τα ευρήματα των εξετάσεων. Είναι σημαντικό να γίνεται εξέταση ούρων (γενική και καλλιέργεια). Χρήσιμες είναι και άλλες εξετάσεις όπως η γενική αίματος και η CRP. Στην οξεία προστατίτιδα χαρακτηριστικά παρατηρείται μεγάλη αύξηση του PSA.

Υπερηχογράφημα: Χρησιμεύει για να ελεγχθεί τυχόν επίσχεση ούρων καθώς και αποστήματα στον προστάτη.

Θεραπεία: Χορηγούνται αντιβιοτικά. Το είδος των αντιβιοτικών και ο τρόπος χορήγησής τους (από το στόμα ή ενδοφλέβια) εξαρτάται από την βαρύτητα της λοίμωξης και τις τυχόν επιπλοκές. Ο χρόνος χορήγησης φτάνει τις 4-6 εβδομάδες! Κάποιες φορές απαιτείται νοσηλεία του ασθενούς. Όταν υπάρχει επίσχεση, πρέπει να τοποθετηθεί υπερηβικός καθετήρας. Επί πυρετού χορηγούνται αντιπυρετικά. Με όλα αυτά, αναμένεται ύφεση των συμπτωμάτων εντός 2-3 ημερών, εφ’ όσον το αντιβιοτικό είναι κατάλληλο. Αν όμως τα συμπτώματα παραμένουν, είτε πρέπει να τροποποιηθεί η αγωγή (συνήθως προστίθεται αντιβιοτικό για αναερόβια βακτήρια) είτε χρειάζεται νέος απεικονιστικός έλεγχος για να διαπιστωθεί τυχόν ύπαρξη αποστήματος. Τα αποστήματα πρέπει να παροχετεύονται χειρουργικά.

Στο δεύτερο μέρος: προστατίτιδες κατηγορίας ΙΙ-IV

* Ο κ. Ανδρέας Χ. Βλάχος είναι χειρουργός-ουρολόγος στη Μεσαριά Σαντορίνης

Εικόνες από www.miniatlas.com