Μελέτη INΣΕΤΕ: Οι τάσεις που διαμορφώνουν τις εξελίξεις στον ελληνικό τουρισμό προς το 2030

Η πορεία του ελληνικού τουρισμού προς το 2030 προϋποθέτει τη μετάβαση από την αυθόρμητη στη στοχευμένη ανάπτυξη μέσα από ένα μεθοδικό, ουσιαστικό και ολοκληρωμένο σχεδιασμό σε ένα πλαίσιο βιωσιμότητας λαμβάνοντας υπόψη διαθέσιμους πόρους, στόχους και αναδυόμενες τάσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, εκπονήθηκε από την κοινοπραξία εταιρειών Deloitte – Remaco για λογαριασμό του ΙΝΣΕΤΕ η μελέτη “Ελληνικός Τουρισμός 2030 | Σχέδια Δράσης” για την ανάπτυξη των τουριστικών προϊόντων της χώρας σε προορισμούς και clusters προορισμών από όλες τις Περιφέρειες της χώρας.

Η μελέτη, η οποία θα δημοσιευθεί σταδιακά, θα αποτελέσει βάση για την απολύτως αναγκαία δημόσια διαβούλευση και στοχεύει σε α) χρονική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας, β) καλύτερη γεωγραφική κατανομή της τουριστικής ζήτησης και γ) αύξηση της μέσης δαπάνης και της διάρκειας παραμονής των επισκεπτών.

Στη μελέτη προσδιορίζονται πέντε άξονες για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού:

– Η βελτίωση και ανάπτυξη των δημοσίων -κυρίως- υποδομών
– Η αναβάθμιση, καινοτομία και προώθηση του τουριστικού προϊόντος
– Η ψηφιακή αναβάθμιση και ο μετασχηματισμός του τουριστικού οικοσυστήματος
– Η προστασία του περιβάλλοντος και η αειφορία, και
– Η ενίσχυση των δεξιοτήτων και η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.

Αντικείμενο της πρώτης βασικής ενότητας της εν λόγω μελέτης αποτελούν τα megatrends, που ήδη διαμορφώνουν τις εξελίξεις στο παγκόσμιο και -κατά συνέπεια- στον ελληνικό τουρισμό. Τέτοια megatrends είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η βιώσιμη ανάπτυξη και η αειφορία, ο υπερτουρισμός, η οικονομία διαμοιρασμού, οι κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές, οι αναδυόμενοι προορισμοί, η ασφάλεια και η διαχείριση κρίσεων και η πανδημία Covid. Ταυτόχρονα, στη μελέτη αναφέρονται οι βασικοί τρόποι αντιμετώπισης και οι βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζουν ανταγωνιστικοί προορισμοί σχετικά με τις σύγχρονες τάσεις και τις προκλήσεις.

Μετά τη δημοσίευση των megatrends, έπονται η ανάλυση των προϊόντων και των βασικών διεθνών αγορών του ελληνικού τουρισμού, το executive summary της μελέτης που θα παρουσιαστεί στις 16/12 στο συνέδριο του ΣΕΤΕ με τίτλο “Greek Tourism: Coming Back, Planning Forward”, και ακολουθούν το εθνικό σχέδιο δράσης, αλλά και τα τοπικά σχέδια δράσης σε 36 προορισμούς και clusters προορισμών.

Τα κύρια σημεία της μελέτης ως προς τα megatrends έχουν ως εξής:

Ψηφιακός μετασχηματισμός
Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος του κλάδου του τουρισμού, με την πλειονότητα των τουριστικών επιχειρήσεων να ακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις της τεχνολογίας, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. Προκειμένου οι προορισμοί να ανταποκριθούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό, δημιουργούν υποστηρικτικούς μηχανισμούς που παρέχουν εμπειρογνωμοσύνη και πόρους σε επιχειρήσεις και οργανισμούς.

Βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία
H βιωσιμότητα και η αειφορία σε όλες τους τις διαστάσεις (περιβάλλον, οικονομία, κοινωνία, πολιτισμός), έρχονται στο προσκήνιο των εθνικών τουριστικών πολιτικών και πρακτικών και ολοένα και περισσότερο αποτελούν βασικό πυλώνα των επιχειρηματικών πρακτικών των επιχειρήσεων του κλάδου. Οι προορισμοί εφαρμόζουν πρωτοβουλίες που προωθούν την περιβαλλοντική, πολιτιστική και κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα και αειφορία, ενώ παράλληλα επιδιώκουν την απόκτηση πιστοποιήσεων από διεθνώς αναγνωρισμένους φορείς και οργανισμούς, ώστε να προβάλουν στον σύγχρονο επισκέπτη τις ενέργειές τους και να διασφαλίσουν την έμπρακτη δέσμευσή τους στις αρχές αυτές.

Υπερτουρισμός
H προβλεπόμενη “έκρηξη” στις μετακινήσεις / ταξίδια σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα αναμένεται να δημιουργήσει τουριστική συμφόρηση σε αρκετούς δημοφιλείς προορισμούς τα επόμενα έτη, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και τον πολιτισμό. Τρόποι αντιμετώπισης του υπερτουρισμού αποτελούν η στοχευμένη προβολή και προώθηση λιγότερο επιβαρυμένων / αναδυόμενων προορισμών, η επιβολή ειδικών φόρων / προστίμων για την αποτροπή του φαινομένου και τη συγκέντρωση εσόδων για την αντιμετώπισή του, καθώς και ειδικά μέτρα μείωσης της κυκλοφορίας και ρύθμισης της προσφοράς καταλυμάτων και των δραστηριοτήτων σε δημοφιλείς περιοχές.

Οικονομία διαμοιρασμού
Με τη συνεχή άνοδο της οικονομίας διαμοιρασμού, κρίνεται απαραίτητη η ρυθμιστική διαχείριση, με σκοπό τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού και της ασφάλειας των πολιτών και τουριστών. Επιπλέον, για τη σωστή αξιολόγηση της συμμετοχής των συγκεκριμένων πλατφορμών στον τουριστικό κλάδο, εκτιμάται ότι πρέπει να αναπτυχθούν τα απαραίτητα εργαλεία συγκέντρωσης και καταγραφής στατιστικών στοιχείων σχετικά με αυτές.

Κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές
Η αύξηση του πληθυσμού, σε συνδυασμό με τη πληθυσμιακή γήρανση και την ανάδειξη διαφορετικών προτιμήσεων και τάσεων ανά ηλικιακή ομάδα, έχουν σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση του παγκόσμιου τουρισμού. Αντίστοιχα, οι αλλαγές που προκύπτουν στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών, καθώς και στο διαθέσιμο εισόδημα και την ανερχόμενη μεσαία τάξη, παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, ενώ η ζήτηση για εξατομικευμένες υπηρεσίες συνεχώς αυξάνεται. Συνεπώς, ο τουρισμός πρέπει να προσαρμοστεί κατάλληλα, ώστε να συγκεντρώνει και επεξεργάζεται τα κατάλληλα δεδομένα για την ικανοποίηση των προσωποποιημένων καταναλωτικών προτιμήσεων.

Αναδυόμενοι προορισμοί
Αναδυόμενοι προορισμοί, μη παραδοσιακά τουριστικά “hotspot”, έχουν αρχίσει και αναμένεται να συνεχίσουν να συγκεντρώνουν το ταξιδιωτικό ενδιαφέρον, παρουσιάζοντας αύξηση της τουριστικής ζήτησης και των αφίξεων, καθώς οι ταξιδιώτες ολοένα και περισσότερο επιδιώκουν να αποφύγουν τον μαζικό τουρισμό και να εξερευνήσουν σε βάθος λιγότερο δημοφιλή σημεία. Κατά συνέπεια, οι εναλλακτικοί και δευτερεύοντες προορισμοί αναπτύσσουν εξειδικευμένες στρατηγικές τουρισμού, με ιδιαίτερη έμφαση στην στοχευμένη προβολή και προώθηση, ώστε να κεφαλαιοποιήσουν τα οφέλη από τη συγκεκριμένη τάση, να βελτιώσουν την τοποθέτησή τους και να εδραιωθούν στην παγκόσμια τουριστική αγορά.

Ασφάλεια και διαχείριση κρίσεων
Αρνητικά γεγονότα και κρίσεις, όπως φυσικές καταστροφές, τρομοκρατικές επιθέσεις, επιδημίες, πολιτική και κοινωνική αστάθεια, έχουν καθοριστικές συνέπειες στην τουριστική ζήτηση και την ταξιδιωτική συμπεριφορά των τουριστών. Οι προορισμοί θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή επιχειρησιακή ετοιμότητα και κατάλληλους μηχανισμούς στον τομέα της διαχείρισης κρίσεων, που συμβάλουν στην ανάκαμψη και στη δημιουργία κλίματος ασφάλειας.

Πανδημία Covid
Η πανδημία Covid έπληξε και επηρέασε καθοριστικά τον τουριστικό τομέα, καθώς ενδυναμώνει την ανάγκη των ταξιδιωτών για ασφάλεια, προστασία, αξιοπιστία και προσωποποιημένες εμπειρίες, επιταχύνοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας και οδηγώντας στην εμφάνιση νέων προορισμών. Οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί του τουρισμού εκτιμάται ότι θα χρειαστεί να προσαρμοστούν σε μία νέα κανονικότητα και πραγματικότητα. Στις αποτελεσματικές πρακτικές αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας συγκαταλέγονται σε αρχικό επίπεδο η υποστήριξη της τουριστικής ανάκαμψης με εστίαση στην οικονομική στήριξη και προστασία της απασχόλησης των πληγεισών τουριστικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, απαιτούνται πρωτοβουλίες για την πληροφόρηση του κλάδου καθώς και σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με στόχο τη δημιουργία και εφαρμογή αποτελεσματικών πρωτοκόλλων υγείας και ασφάλειας.