Συνάντηση στα γραφεία της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και στo πλαίσια του προγράμματος «Αειφόρο Αιγαίο» και με μέλη του Εθνικoύ Συμβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΣΧΑΑ) είχε ο Περιφερειάρχης στην Αθήνα με θέμα την κοινή στάση των μελών του ΕΣΧΑΑ στο προτεινόμενο από το ΥΠΕΚΑ χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό.
Ο Περιφερειάρχης κατά την διάρκεια της τοποθέτησης του παρουσίασε τις προτάσεις της Περιφέρειας που κωδικοποιημένα είναι οι εξής:
Να διαφοροποιηθεί ουσιαστικά ο νησιωτικός χώρος από την ηπειρωτική χώρα, διαμορφώνοντας ένα ειδικό κεφάλαιο με σαφείς ρυθμίσεις λαμβάνοντας υπ’ όψη την ιδιαιτερότητα του κάθε νησιού. Η προτεινόμενη από το υπό εξέταση σχέδιο διαφοροποίηση μάλλον περιπλέκει τα πράγματα παρά εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε. Επί πλέον, πρέπει να περιγραφεί με ευκρίνεια ποιο ακριβώς «μοντέλο τουρισμού» επιδιώκουμε και πού.
Έτσι, πρέπει να προσδιορισθούν επακριβώς οι ομάδες νησιών με ομοιογενή χαρακτηριστικά και τάσεις ανάπτυξης. Να δημιουργηθούν δηλαδή πλείονες κατηγορίες προκειμένου να μην παρατηρείται το φαινόμενο π.χ. τα Κουφονήσια να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο με τη Μύκονο ή τη Ρόδο. Η κατηγοριοποίηση αυτή πρέπει να έχει κυρίως ποιοτικά χαρακτηριστικά και να απεικονίζεται ευκρινώς στο χάρτη. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι βασικές κατευθύνσεις θα μπορούσαν να είναι:
Στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές (Ρόδος διευρυμένο βόρειο τρίγωνο, Κως Β.Α. και Ν.Δ. παράλια, Σαντορίνη, Μύκονος, Πάρος παράλια), πρέπει να προσδιορισθεί με σαφή τρόπο η ίδρυση νέων μονάδων σε σχέση με το βαθμό κορεσμού. Στις περιοχές αυτές είναι ασύμβατη η δημιουργία camping καθώς και η δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων. Το όριο αρτιότητας για εκτός σχεδίου περιοχές δεν μπορεί να είναι το ίδιο στη π.χ. Μύκονο και στη Ρόδο καθότι ο κλήρος είναι τελείως διαφορετικός και η φυσιογνωμία του κάθε χώρου διαφορετική. Το όριο αυτό θα μπορούσε να ποικίλει από 20 έως 10 στρ. ανάλογα με το νησί.
Στις αναπτυσσόμενες περιοχές μπορεί να ενταχθεί ομάδα νησιών με ομοιογενή χαρακτηριστικά καθώς και άλλες περιοχές των μεγαλύτερων νησιών και να κατονομασθούν επακριβώς στο κείμενο προκειμένου να μην υπάρχουν παρανοήσεις στην εφαρμογή. Θα μπορούσε π.χ. την κατηγορία αυτή να αποτελέσει η ομάδα ΙΙ (συμπεριλαμβανομένης της Χάλκης, Νισύρου, Τήλου και Λειψών για τα Δωδεκάνησα) του υφιστάμενου πλαισίου και ορισμένες περιοχές των μεγαλύτερων νησιών (νότια Ρόδος κλπ). Στις περιοχές αυτές το όριο αρτιότητας μπορεί να ποικίλει από 15 έως 8 στρ κατόπιν ειδικής τεκμηρίωσης (βλ. και αντίστοιχο έγγραφο Δήμου Τήλου). Και στις δυο αυτές περιοχές πρέπει να προβλέπεται η προώθηση τοπικών συμφώνων ποιότητας και προγραμμάτων στήριξης αγροτικών ή και παραδοσιακών μεταποιητικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον (στήριξη ολοκληρωμένης ή βιολογικής γεωργίας, προϊόντων ονομασίας προέλευσης, παραδοσιακών τεχνικών, κ.ά.) και λειτουργικής διασύνδεσής τους με τουριστικές μονάδες.
Μια τρίτη κατηγορία μπορούν να αποτελέσουν τα υπόλοιπα μικρά νησιά και τα εναπομένοντα τμήματα των μεγάλων νησιών. Σ’ αυτά είναι συμβατό να επιτρέπονται τα camping. Στις περιοχές αυτές δεν είναι η συμβατή η δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων. Το όριο αρτιότητας για εκτός σχεδίου περιοχές θεωρούμε ότι πρέπει να επανέλθει στα 4 στρ. προκειμένου να προστατευθούν οι τοπικές ιδιαιτερότητες και η οικονομία μικρής κλίμακας που τα χαρακτηρίζει.
Όσον αφορά στα ακατοίκητα νησιά και τις βραχονησίδες, είναι προτιμότερο να παραμείνουν οι ήδη θεσμοθετημένες ρυθμίσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο υπό εξέταση σχέδιο η προβλεπόμενη ρύθμιση για μη δόμηση τέτοιων νησιών σε απόσταση10 μιλίων από τα σύνορα καθιστά προβληματική την εθνική διάσταση που σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψη. Στα νησιά αυτά θα μπορούσε να προωθηθεί παράλληλα ένα μοντέλο «πράσινης ανάπτυξης» προσδιορισμένο επακριβώς με ενεργειακή αλλά και εν γένει αυτονομία που θα μπορούσε να λειτουργήσει πιλοτικά για όλη τη χώρα.
Πρέπει τέλος, να γίνει ρητή αναφορά στις νησιωτικές πολιτικές των επί μέρους τομέων σύμφωνα με τις συνταγματικές πρόνοιες.
- Η ζώνη υψηλής ανταγωνιστικότητας δραστηριοτήτων σε απόσταση 350 από την παραλία δεν μπορεί να θεσμοθετείται μόνο για αποφυγή δράσεων ασύμβατων με τον τουρισμό. Αυτό σημαίνει ότι τα παράλια της χώρας προορίζονται μόνο για τουρισμό και παρεμπιπτόντως για άλλες δραστηριότητες. Αντιθέτως, η κύρια κατεύθυνση πρέπει να είναι η έστω και σε επίπεδο αρχών δημιουργία ενός μοντέλου χωρητικότητας για τη νησιωτική Ελλάδα τουλάχιστο, η οποία αναπτύσσεται άναρχα και απρογραμμάτιστα. Πρέπει επίσης να υπάρξουν ρητές ρυθμίσεις για την προσπελασιμότητα των ακτών. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει επομένως να κινηθεί το παρόν πλαίσιο.
- Να παραμείνει η ρύθμιση που προσδιορίζει την απόσταση από γραμμή αιγιαλού σε περίπτωση υψομέτρου μέχρι10 μ., δηλαδή ο τύπος Ε1=50+(10-Υ) Χ5, όπου Ε1 η απόσταση των κτισμάτων, Υ στάθμη εδάφους, καθότι προστατεύει τόσο την ίδια τη φυσιογνωμία των ακτών με χαμηλή στάθμη, όσο και τις ίδιες τις επενδύσεις από ενδεχόμενη διάβρωση ή άλλα φυσικά φαινόμενα.
- Στις ειδικές μορφές τουρισμού θεωρούμε ότι πρέπει να αναφερθούν ρητά τουλάχιστο για τις νησιωτικές περιοχές τα νησιά εκείνα που έχουν τέτοια κατεύθυνση π.χ. η Πάτμος για το θρησκευτικό, η Κάλυμνος για τον αναρριχητικό και αλιευτικό κλπ. Μια τέτοια αναφορά θα προσδώσει σαφείς κατευθύνεις στην ανάπτυξη του κάθε τόπου και στη διαφορετικότητα που είναι και το ζητούμενο τόσο για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου όσο και για τον προσδιορισμό του χαρακτήρα.
- Το κεφάλαιο των ειδικών και τεχνικών υποδομών, είναι κομβικής σημασίας για την πραγματική ανάπτυξη του τουρισμού μας. Είναι γνωστό ότι τουλάχιστο στο νησιωτικό χώρο αλλά και στην Ελληνική περιφέρεια υπάρχει μεγάλο έλλειμμα σε υποδομές παρά τα τέσσερα κοινοτικά πλαίσια στήριξης που έχουμε μέχρι τώρα διαχειριστεί. Οι προτεινόμενοι στο κεφάλαιο αυτό άξονες ανάπτυξης των υποδομών αποτελούν απλά άξονες και όχι απαραίτητες δράσεις προκειμένου να λειτουργήσει ο τουρισμός σύμφωνα με τους σκοπούς που περιγράφονται στο προοίμιο του πλαισίου. Θεωρούμε επομένως ότι τουλάχιστο για το νησιωτικό χώρο με τις γνωστές ιδιαιτερότητες θα πρέπει να καθορισθούν ανά κατηγορία νησιών όπως αυτές περιγράφονται στο αρθ. 5, οι ελάχιστες απαιτούμενες υποδομές, προκειμένου να μπορούν να ισχύουν οι προβλέψεις του πλαισίου. Δεν μπορούμε για παράδειγμα να μιλάμε για αναβάθμιση του τουρισμού στη Ρόδο όταν δεν υπάρχει μαρίνα και όταν οι θαλάσσιες συγκοινωνίες είναι αυτές που είναι.. Θα επιμείνουμε επί πλέον στη διαχρονική μας θέση ότι δεν μπορεί να υπάρξει κανενός είδους προσδοκώμενη ανάπτυξη αν δεν σχεδιασθεί και υλοποιηθεί ένα επαρκές και προσβάσιμο από όλους σύστημα μεταφορών – επικοινωνίας τόσο με το κέντρο όσο και μεταξύ των νησιών, με μέριμνα του κράτους με έμφαση στις θαλάσσιες μεταφορές. Πρέπει επομένως να μελετηθεί, θεσμοθετηθεί και υλοποιηθεί ένα ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ (κατ’ αντιστοιχία του χερσαίου οδικού δικτύου) που να συμπεριλαμβάνει και το κομβικό κεφάλαιο των ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ. Επί πλέον, όπως είχαμε προτείνει στο εθνικό χωροταξικό, πρέπει να θεσμοθετηθεί η έννοια του «μεταφορικού ισοδύναμου» αν θεωρούμε ότι η ευαγγελιζόμενη νησιωτική πολιτική δεν αποτελεί γράμμα κενού περιεχομένου και ότι δεν υπάρχουν πολίτες πολλαπλών ταχυτήτων στη χώρα.
- Όσον αφορά στα σύνθετα τουριστικά καταλύματα, για τα νησιά να παραμείνει το ελάχιστο όριο των 90 τ.χλμ για τη δημιουργία τους (βλ. και αντίστοιχο έγγραφο Δημάρχου Σαντορίνης). Επί πλέον, αυτού του είδους οι εγκαταστάσεις δεν μπορούν να ανεγείρονται εντός των περιοχών natura (έστω και αν τίθενται ειδικοί περιορισμοί), ή σε περιοχές με ιδιαίτερο χαρακτηρισμό (ιδιαίτερου φυσικού κάλλους κλπ). Προτείνουμε να εξαιρεθεί η χωροθέτησή τους από τις περιοχές αυτές. Να υπάρξει ρητή και μονοσήμαντη αναφορά για το μέγιστο Σ.Δ. Η προτεινόμενη πρόνοια για Σ.Δ. 0,05 στα νησιά είναι ορθή αλλά παράλληλα οι διάφοροι Σ.Δ. που προβλέπονται σε άλλα κεφάλαια των κατευθύνσεων ανάπτυξης, δημιουργεί ζητήματα παρερμηνειών.
- Πρέπει να προδιαγραφεί δια παντός και μονοσήμαντα ό τρόπος ανάπτυξης και πολεοδόμησης των τουριστικών περιοχών διότι διαπιστώνεται απόλυτη σύγχυση με τα διάφορα θεσμικά πλαίσια που σήμερα ισχύουν. Η πολυνομία δημιουργεί στο τέλος ανομία και στασιμότητα.
- Τα διάφορα κίνητρα πρέπει να προσδιορισθούν επακριβώς καθώς και ο τρόπος δημιουργίας οικονομικού αποθέματος για την εξυπηρέτησή τους.
- Επί πλέον πρέπει να προσδιορισθούν πρόνοιες για μη γενίκευση του συστήματος «all inclusive» το οποίο έχει επιφέρει τα γνωστά αποτελέσματα. Προτείνουμε την απαγόρευση του συστήματος αυτού τουλάχιστο για τα μικρά νησιά < 3.500 κατ.
- Να γίνει ειδική μνεία για την προστασία των αναβαθμών ιδίως στα νησιά των Κυκλάδων. Πρέπει να αποφεύγεται η αλλοίωσή τους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
[adrotate banner=”24″]
