Σε τρεις άξονες κινείται το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που έχει κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή για τον εκσυγχρονισμό της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας:
α) Να προστατεύσει το περιβάλλον, καθώς –μεταξύ άλλων- περιορίζει την εκτός σχεδίου δόμηση παράλληλα με την εφαρμογή ενός εκτεταμένου προγράμματος εκπόνησης τοπικών πολεοδομικών σχεδίων.
β) Να στηρίξει την εθνική προσπάθεια για ανάπτυξη και επενδύσεις, με μέτρα όπως ο εκσυγχρονισμός του καθεστώτος των χρήσεων γης και η ενθάρρυνση ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας σε οργανωμένα επιχειρηματικά πάρκα.
γ) Να προστατεύσει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας με παρεμβάσεις όπως η μεταφορά του συντελεστή δόμησης, η διευκρίνιση του καθεστώτος των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων αλλά και η επιτάχυνση των πολεοδομικών σχεδίων.
Σύμφωνα με όσα είπε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης κατά την ομιλία του στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, το νομοσχέδιο δίνει ώθηση στην ανάπτυξη με πράσινο χρώμα. “Είναι μεταρρύθμιση για το περιβάλλον, μεταρρύθμιση για την ιδιοκτησία, μεταρρύθμιση για την ανάπτυξη”, σημείωσε για να προσθέσει πως “είναι πατριωτικό μας καθήκον να βάλουμε φρένο στο χάος και στο οικιστικό και οικοδομικό μπάχαλο”.
Αναφερόμενος στην εκτός σχεδίου δόμηση, ο κος Χατζηδάκης επισήμανε πως πρέπει να σταματήσει η διασπορά fake news γύρω από αυτό το θέμα. “Όταν δει κανείς τα πραγματικά δεδομένα, θα δει ότι η παρέμβασή μας στα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια και στην εκτός σχεδίου δόμηση είναι παρέμβαση κοινής λογικής, που δεν αιφνιδιάζει μεν τους ιδιοκτήτες, αλλά ταυτόχρονα λαμβάνει υπόψη την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και της ιδιοκτησίας”. Ειδικά για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια ανέφερε πως είναι ένα σημαντικό εργαλείο και αποτελεί “βασική μεταρρύθμιση στον τομέα της χωροταξίας”.
Τα 12 βασικά σημεία
Ειδικότερα, όπως σημειώνει το Υπουργείο, το νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας προβλέπει μεταξύ άλλων τα παρακάτω:
1. Επιταχύνεται ο χωροταξικός σχεδιασμός σε όλη τη χώρα. Περιορίζεται ο χρόνος εκπόνησης των πολεοδομικών μελετών στα 2,5 χρόνια και ξεκινάει αμέσως το μεγαλύτερο πρόγραμμα πολεοδομικών μελετών που έγινε ποτέ στη χώρα: 500 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ.
Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια θα ξεκινήσουν κατά προτεραιότητα από τη νησιωτική χώρα (Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Βόρειο Αιγαίο, Ιόνιο) και τις τουριστικές περιοχές συνολικά. Προβλέπεται ότι μέχρι το 2023 θα έχουν εγκριθεί σε 350 διοικητικές ενότητες, δηλαδή στο 32% της χώρας ενώ μέχρι το 2028 θα έχει καλυφθεί με Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια όλη η χώρα.
Η χρηματοδότηση του προγράμματος είναι εξασφαλισμένη και θα προέλθει κατά 80% (160 εκατ. ευρώ) από το Ταμείο Ανάκαμψης και κατά 20% (40 εκατ. ευρώ) από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του προγράμματος ορίζεται ειδικός συντονιστής.
2. Περιορίζεται η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση. Μειώνονται κατά 10% οι συντελεστές στην εκτός σχεδίου δόμηση. Αλλάζει το καθεστώς των παρεκκλίσεων αρτιότητας (εκτός σχεδίου οικόπεδα 750 τ.μ., 1200 τ.μ., 2 στρέμματα), αλλά με επαρκές μεταβατικό διάστημα για να εκδώσουν οικοδομική άδεια όσοι θέλουν. Στα 2 χρόνια που έχουν περιθώριο να εκδώσουν οικοδομική άδεια όσοι θέλουν δεν συνυπολογίζεται ο χρόνος που χρειάζεται για τις άδειες δασαρχείου ή της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Επιπλέον η οικοδομική άδεια ισχύει για 4 ακόμα χρόνια (με δυνατότητα αναθεώρησης). Δηλαδή συνολικά τουλάχιστον 6 χρόνια. Επιπροσθέτως, οι ιδιοκτήτες που δεν προχωρήσουν στην έκδοση οικοδομικής άδειας διατηρούν το δικαίωμα να χτίζουν βάσει των όσων θα ορίζουν τα τοπικά και τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια που θα εκπονηθούν πολύ γρήγορα, όπως αναφέρεται παραπάνω.
Παράλληλα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, προχωρεί η εκπόνηση τοπικών ή ειδικών πολεοδομικών σχεδίων με προτεραιότητα τις νησιωτικές και τουριστικές περιοχές. Σε περιοχές που θα εξακολουθήσουν να μην πολεοδομούνται, παραμένοντας εκτός σχεδίου, θα καθορίζονται με τα σχέδια αυτά χρήσεις γης και όροι που θα προσιδιάζουν στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής (π.χ. επίπεδο ανάπτυξης, μέγεθος περιουσίας κ.λπ.). Ειδικά για τις νησιωτικές περιοχές επομένως θα ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητές τους.
Η προσέγγιση της εκπόνησης ειδικών πολεοδομικών σχεδίων θα εφαρμοστεί στη Μύκονο και τη Σαντορίνη, στις οποίες, λόγω των έντονων πιέσεων, επιβλήθηκε αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών για ξενοδοχεία εκτός σχεδίου μέχρι την ολοκλήρωση ειδικών πολεοδομικών σχεδίων.
Δεν αλλάζει τίποτα για την εκτός σχεδίου δόμηση στα 4 στρέμματα και άνω, μέχρι την υιοθέτηση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. Εδώ παραμένει σε ισχύ η σημερινή νομοθεσία διότι το κράτος, όπως καταδείχθηκε στη διαβούλευση, δημιούργησε την πεποίθηση στους ιδιοκτήτες από το 2003 ότι μπορούν να χτίζουν υπό συγκεκριμένους όρους και τώρα δεν είναι σε θέση να προχωρήσει στις απαιτούμενες ενέργειες για τους δρόμους, χωρίς τη μεσολάβηση ενός χρονικού διαστήματος.
3. Απλοποιούνται οι χρήσεις γης. Περιορίζονται οι γενικές χρήσεις ώστε το σύστημα να είναι πιο ευέλικτο και να διευκολύνει τις μικτές χρήσεις όπως γίνεται σε όλη την Ευρώπη. Καθιερώνεται η Εθνική Ονοματολογία Χρήσεων Γης που θα εφαρμόζεται σε όλα τα σχέδια χρήσεων γης με ενιαίο τρόπο. Αντιστοιχίζονται οι χρήσεις γης με τους ΚΑΔ (Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας) προκειμένου να περιορίζεται η γραφειοκρατία και να διευκολύνονται οι επενδύσεις.
4. Ενεργοποιείται η μεταφορά του συντελεστή δόμησης. Λύνεται έτσι σε στέρεες βάσεις ένα πρόβλημα που “σέρνεται” από το 1978 λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική νομολογία του ΣτΕ. Προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χωροθέτηση των Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ). Δημιουργείται η Ψηφιακή Τράπεζα Γης που είναι βασικό εργαλείο για την υλοποίηση αυτής της πρόβλεψης. Είναι ο θεσμός που διευκολύνει μεταξύ των άλλων τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων.
5. Επιταχύνεται η έκδοση οικοδομικών αδειών και ενισχύεται η ηλεκτρονική διαδικασία έκδοσης. Πλέον το σύνολο των οικοδομικών αδειών εκδίδεται αυτόματα ύστερα από την ηλεκτρονική υποβολή του φακέλου με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τις αναγκαίες εγκρίσεις. Θεσμοθετείται ελαφριά διαδικασία υποχρεωτικής προέγκρισης για τις οικοδομικές άδειες κατηγορίας 1 και 2. Μείζον συμπληρωματικό στοιχείο της αναμόρφωσης των οικοδομικών διαδικασιών είναι η ενεργοποίηση, από την αρχή του 2021, της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτηρίων/ Ιδιοκτησιών.
6. Αντιμετωπίζεται μεγάλος αριθμός ελλείψεων ή ασαφειών του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Έτσι ενισχύεται και επιταχύνεται η νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα, και παρέχεται ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.
7. Θεσπίζονται η “απόσυρση” κτηρίων και η απαλλοτρίωση ορόφων, καινοτόμα πολεοδομικά εργαλεία στο πλαίσιο του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Για την “απόσυρση” κτηρίων, που θα γίνεται με πρωτοβουλία των ιδιοκτητών θεσπίζονται σχετικά κίνητρα. Για την απαλλοτρίωση ορίζεται να υπάρχει εύλογη αποζημίωση των ιδιοκτητών και θα γίνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. πρόσφατη περίπτωση ξενοδοχείου στην Ακρόπολη).
8. Εξορθολογίζεται το σύστημα ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων, με στόχο την προστασία των πολιτών που παραμένει σήμερα όμηρος της γραφειοκρατίας. Προβλέπεται η αυτοδίκαιη άρση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων εάν παρέλθει μεγάλο διάστημα από την υποβολή τους. Ορίζεται επίσης ότι μια ρυμοτομική απαλλοτρίωση μπορεί να επιβληθεί εκ νέου μόνο μία φορά. Έτσι απελευθερώνονται οι ιδιοκτήτες που παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια ατέρμονη διαδικασία επανεπιβολής ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων της περιουσίας τους.
9. Δίνεται μεγαλύτερος συντελεστής δόμησης στα φιλικά για το περιβάλλον ενεργειακά κτήρια. Είναι μέτρο που εντάσσεται στην πολιτική για του υπουργείου για την ενεργειακή εξοικονόμηση.
10. Παρέχονται κίνητρα για την ενίσχυση της προσβασιμότητας των κτηρίων, για τους συνανθρώπους μας με αναπηρίες. Δυνατότητα εγκατάστασης κατασκευών, όπως ειδικές ράμπες, εκτός της ρυμοτομικής γραμμής. Προσθήκη ανελκυστήρων σε κτήρια όπου δεν υπήρχε πρόβλεψη στην αρχική οικοδομική άδεια. Οι κατασκευές που εξυπηρετούν άτομα με ειδικές ανάγκες (πλατύσκαλα, ανελκυστήρες) δεν προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης.
11. Ενεργοποιείται το πρόστιμο εκπρόθεσμης δήλωσης στο Κτηματολόγιο, που πλέον εξαρτάται όχι μόνο από την αξία του ακινήτου αλλά και από τον χρόνο καθυστέρησης. Η σχετική υπουργική απόφαση θα εκδοθεί εντός 6 μηνών από τη δημοσίευση του νόμου για να δοθεί επαρκής χρόνος συμμόρφωσης στους ιδιοκτήτες.
12. Ρυθμίζονται επιμέρους θέματα αυθαιρέτων, που προέκυψαν από τη διαδικασία υπαγωγής τους σε τακτοποίηση. Εντάσσονται στην Κατηγορία 4 ορισμένες μικρής κλίμακας παραβάσεις που είχαν ενταχθεί στην Κατηγορία 5.
Επίσης αναστέλλονται οι κυρώσεις για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης της Κατηγορίας 5 για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές οι οποίες κηρύχθηκαν εντός του 2020 σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Για ακίνητα που αποκτώνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού. Για ακίνητα που αποκτώνται κατόπιν κληρονομικής διαδοχής. Για ακίνητα που εκμισθώνονται με σύμβαση leasing και επανέρχονται στη χρήση του κύριου ή επικαρπωτή τους. Για ακίνητα που μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ Α.Ε σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016.
Ενστάσεις από τον Δήμαρχο Θήρας – Επιστολή προς τον Πρωθυπουργό
Με επιστολή του προς τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο Δήμαρχος Θήρας Αντώνιος Σιγάλας εξέθεσε τα προβλήματα που θα προκύψουν στο νησί από την επικείμενη ψήφιση και εφαρμογή εν λόγω νομοσχεδίου.
“Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το συγκεκριμένο νομοθέτημα ρυθμίζει με ορθολογικό και σύγχρονο τρόπο ζητήματα χωροταξίας και δόμησης διατηρώντας την ισορροπία ανάμεσα στη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, υπηρετώντας τον στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό προσωπικά το έχω “καλωσορίσει” και έχω δημόσια στηρίξει την αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών για εκτός σχεδίου τουριστικά κτήρια στη Σαντορίνη” σημειώνει ο Δήμαρχος Θήρας, για να συμπληρώσει:
“Η προβλεπόμενη εμπλοκή του Υπουργείου Πολιτισμού δια της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων σε όλες σχεδόν τις εγκρίσεις Πολεοδομικών Σχεδίων και σχεδίων δόμησης, έχει ως αποτέλεσμα ν’ αναγορεύονται οι αρχαιολόγοι σε πολεοδόμους, χωροτάκτες και αρχιτέκτονες. Ουσιαστικά, δηλαδή να υποκαθίσταται το Υπουργείο Περιβάλλοντος από το Υπουργείο Πολιτισμού. Για τη Σαντορίνη, αλλά και για πολλές άλλες περιοχές της χώρας, η εξέλιξη αυτή θα δημιουργήσει, όχι μόνον καθυστερήσεις, αλλά και ματαιώσεις πολλών αναπτυξιακών σχεδίων”.
Επιπλέον, ο κος Σιγάλας επισημαίνει στον Πρωθυπουργό δύο θέματα: α) το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο που έχει εξαγγελθεί για τη Σαντορίνη και β) η “σύγκρουση” μεταξύ του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ για το θέμα των εγκρίσεων οικοδομικών αδειών.
“Α. Γνωρίζετε ότι βρισκόμαστε ενόψει της εκπόνησης εκατοντάδων Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε ολόκληρη τη χώρα, ανάμεσά τους και το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Σαντορίνης. Σας θυμίζω ότι παρουσία σας, κατά την επίσκεψή σας στη Σαντορίνη τον Ιούνιο, αναλήφθηκε η δέσμευση να εκπονηθεί, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, εντός οκτώ μηνών.
Σας ενημερώνω ότι μέχρι σήμερα δεν έχει ανατεθεί! Αν υποθέσουμε ότι θα επισπευθεί η ανάθεσή του, με τα σημερινά δεδομένα, το χρονικό διάστημα των 2 ετών θεωρείται λίγο. Με την προβλεπόμενη εμπλοκή του ΥΠΠΟ ο χρόνος θα επιμηκυνθεί απροσδιόριστα. Και αυτό γιατί μετά τη διαδικασία έγκρισης του Σχεδίου από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ θα πρέπει να εγκριθεί και από το ΚΑΣ, στο οποίο την πλειοψηφία έχουν αρχαιολόγοι.
Εκτός από την καθυστέρηση, αν υπάρξει διαφωνία, ποιου οργάνου η γνώμη θα υπερισχύσει; Δυστυχώς τα δύο χρόνια μπορεί να γίνουν δέκα ή είκοσι και τα πολεοδομικά σχέδια να μην ολοκληρωθούν ποτέ.
Στο σημείο αυτό σας επισημαίνω ότι για τη Σαντορίνη -και πιστεύω ότι αυτό θα ισχύει σε πολλές περιπτώσεις- όλα τα μεγάλα έργα υποδομής που έχουμε σχεδιάσει (Λιμάνι, απορρίμματα, Τελεφερίκ, μαρίνα, κλπ), τα οποία εσείς προσωπικά έχετε στηρίξει, δεν πρόκειται να υλοποιηθούν αν δεν ολοκληρωθεί το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, το οποίο θα προβλέπει τη χωροθέτησή τους.
Β. Σήμερα, κατά τη διαδικασία έγκρισης των οικοδομικών αδειών, αρμόδιο όργανο είναι το Σ.Α. (Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής).
Στους ιστορικούς τόπους, στους οποίους υπάγεται η Σαντορίνη, όψιμα, από τον Νοέμβριο του 2019, ενεπλάκη, για ολόκληρο το νησί, στην διαδικασία έγκρισης των οικοδομικών αδειών και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ, με αποτέλεσμα να παγώσει κάθε οικοδομική δραστηριότητα στο νησί και να κινδυνεύουν με ματαίωση επενδύσεις που είναι ενταγμένες σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα.
Και ενώ με τη δική σας παρέμβαση, βρισκόμαστε σε διαδικασία διευθέτησης του προβλήματος, (το θέμα αυτό, ως προτεραιότητα θα απασχολήσει την επικείμενη τηλεδιάσκεψη των Γενικών Γραμματέων των Υπουργείων που υπό τον κ. Θ. Κοντογιώργη συντονίζει και αξιολογεί την πορεία του Στρατηγικού Σχεδίου για τη Σαντορίνη, προκειμένου στην 2η Διυπουργική σύσκεψη που θα ακολουθήσει να υπάρξει οριστική λύση του προβλήματος) με το συζητούμενο Σχέδιο Νόμου, θεσμοθετούνται πλέον ξεκάθαρα η υποκατάσταση του ΣΑ από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ”.
Ολοκληρώνοντας, ο κος Σιγάλας κάνει λόγο για καταστροφικές για τη Σαντορίνη -και όχι μόνο- ρυθμίσεις και ζητά την παρέμβαση του Πρωθυπουργού, ώστε να σταματήσει η νομοθέτηση “της ιδεοληψίας και των εξουσιαστικών απόψεων, οι οποίες υπονομεύουν την συλλογική μας προσπάθεια”.
ΚΕΔΕ: Να αποσυρθεί το νομοσχέδιο για το Πολεοδομικό-Χωροταξικό
Στο μεταξύ, όπως έχει γίνει γνωστό, κατά τη σημερινή συνεδρίαση του Διοικητικού της Συμβουλίου, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος αποφάσισε να ζητήσει την απόσυρση του νομοσχεδίου για το Πολεοδομικό-Χωροταξικό και την περαιτέρω συνέχιση του διαλόγου με το Υπουργείο, κατόπιν εισήγησης του προέδρου της αρμόδιας επιτροπής και δημάρχου Κατερίνης, Κώστα Κουκοδήμου, που ανέφερε ότι το υπουργείο δεν ενσωμάτωσε στο νομοσχέδιο καμία από τις προτάσεις της ΚΕΔΕ.
