Θέματα υγείας: Παιδί και άθληση – Τι να προσέχουν οι γονείς

Από τον Δρ. Βασίλη Νομικό*

Την περίοδο αυτή που τα παιδιά αρχίζουν το σχολείο, υπάρχει συχνά η ανάγκη να εκδοθεί ένα πιστοποιητικό κατάστασης υγείας για άθληση. Επίσης την ίδια περίοδο είναι σύνηθες να αρχίζουν πολλά παιδιά και την εντονότερη άθληση συμμετέχοντας σε διάφορους ομίλους ή ομάδες. Την έκδοση αυτού του πιστοποιητικού την έχουν αναλάβει συνήθως οι παιδίατροι, σύμφωνα και με την πιο πρόσφατη οδηγία του Υπουργείου Παιδείας. Έτσι μόνο εάν ο παιδίατρος ακούσει ένα φύσημα ή υποπτευθεί κάτι το παθολογικό, παραπέμπει το παιδί σε καρδιολόγο.

Για να απαντήσουμε αν αυτό είναι αρκετό, ας δούμε από τι θα μπορούσε να κινδυνεύει ένα παιδί. Ακούμε κάποιες φορές για αιφνίδιους θανάτους νέων παιδιών, συνήθως κατά την άθληση, αλλά και σπανιότερα σε απόλυτη ηρεμία, ακόμα και τον ύπνο.

Υπάρχουν παθολογικές καταστάσεις με τις οποίες κατά κανόνα γεννιέται ένα παιδί και οι οποίες αφορούν κάποιες ανατομικές ανωμαλίες στην κατασκευή της καρδιάς και σπανιότερα στο ηλεκτρικό δίκτυό της. Οι ανατομικές ανωμαλίες αυτές, δημιουργούν συνήθως κάποιο φύσημα που είναι έντονο (δεν είναι λοιπόν αρρώστια το ήπιο και σύνηθες φύσημα), όπως στις μεσοκολπικές και μεσοκοιλιακές επικοινωνίες (αυτό που πολλοί λένε «τρύπα στην καρδιά»), διάφορες στενώσεις ή ανεπάρκειες των καρδιακών βαλβίδων και αλλες σπανιότερες καταστάσεις.

Υπάρχουν όμως και άλλες παθήσεις, όπως διαφόρων τύπων μυοκαρδιοπάθειες με πιο συχνή την υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια,που είναι και η πιο συχνή αιτία που προκαλεί, με διάφορους μηχανισμούς σταμάτημα της λειτουργίας της καρδιάς. Επίσης υπάρχει η αρρυθμογόνος δεξιά κοιλία, το σύνδρομο Brugada, το WPW κ.ά. που με διάφορους μηχανισμούς προκαλούν καρδιακές ανακοπές, που είναι πολύ συχνότερες κατά την διάρκεια της άθλησης και κυρίως της πολύ έντονης και ανταγωνιστικής. Υπάρχουν συνεπώς πολλές καρδιοπάθειες των παιδιών που πράγματι ο παιδίατρος μπορεί να υποψιαστεί και να παραπέμψει προς τον καρδιολόγο.

Υπάρχουν όμως και παθήσεις που δεν εχουν κάποιο απλό εύρημα και μόνο ειδικός έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει. Αυτό πάλι παλαιότερα είχε οδηγήσει σε μεγάλες υπερβολές, με γονείς να τρέχουν κάθε χρόνο τα παιδιά τους στον καρδιολόγο για να τα ελέγξει με Triplex καρδιάς. Ακόμη, πολλοί συνάδελφοι έκαναν πάρα πολλές «υπερδιαγνώσεις», και έτσι βρέθηκαν πολλά παιδιά με ασήμαντες διαφυγές σε βαλβίδες όπως η μιτροειδής, που ονοματίστηκαν προπτώσεις, μπήκαν σε διαδικασίες λήψης αντιβιοτικών, τους συνεστήθη αποφυγή άθλησης, κυρίως σηκώματος βάρους κλπ, γεγονός που ήταν υπερβολικό και έφθασε να δημιουργήσει σε οικογένειες σοβαρά θέματα. Να ξέρετε πως η πνευμονική και η τριγλώχινα βαλβίδα της καρδιάς στους περισσότερους ανθρώπους έχουν κάποιου βαθμού μικρή ανεπάρκεια, πράγμα απολύτως φυσιολογικό. Ακόμα χειρότερα, βρέθηκαν πολύ μικρές μεσοκολπικές επικοινωνίες ή ανοικτοί αρτηριακοί πόροι, που με έναν σύγχρονο υπερηχοκαρδιογράφο είναι πολύ συχνό εύρημα, αν το ψάξει κανείς, σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Αυτό οδήγησε σε υπερβολές με επεμβάσεις κλεισίματος αυτών των ελάχιστων «τρυπών» με επεμβάσεις, όπως τοποθέτησης «ομπρελών».

Συμπερασματικά και πάντα κατά την άποψη μου, ο παιδίατρος κατά κανόνα θα εντοπίσει τις περισσότερες παθολογικές καρδιολογικές καταστάσεις. Όμως καλό θα ήταν μία ή το πολύ δύο φορές κατά τη διάρκεια της 12ετούς φοίτησης στο σχολείο και εφ όσον δεν υπάρχει κάτι παραπάνω από την συνήθη σχολική άθληση, να υπάρξει και ενας καρδιολογικός έλεγχος. Από εκεί και πέρα επί υπάρξεως ενοχλημάτων όπως επίμονες και μεγάλες ταχυκαρδίες, λιποθυμικά επεισόδια, έντονοι θωρακικοί πόνοι, υπερβολική κόπωση σε σχέση με τα άλλα παιδιά ίσως θα πρέπει τα παιδιά να εξετάζονται και από καρδιολόγο, μετά τον έλεγχό τους από τον παιδίατρο.

Απλοί λοιπόν έλεγχοι, χωρίς υπερβολές και υπερδιαγνώσεις, που να γίνονται από έμπειρους ιατρούς, θα αποτρέψει τα περισσότερα από τα επώδυνα περιστατικά αιφνιδίων θανάτων, νέων ανθρώπων. Να έχουμε όμως πάντα υπ’ όψιν ότι πάντα θα υπάρχουν περιπτώσεις που ειναι αδύνατον να διαγνωστούν και να προβλεφθούν.

* Ο κ. Βασίλης Νομικός είναι καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης