Των Θεοδώρας Μπάμπα* και Λουκά Μπελλώνια**
Η λεπτή πλαστική σακούλα έχει γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Υπολογίζεται ότι σχεδόν 100 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες μεταφοράς διατέθηκαν στην Ευρώπη κατά το 2010, το οποίο ισοδυναμεί με 1,4 τόνους.
Επίσης έχει υπολογιστεί ότι ο κάθε ευρωπαίος πολίτης χρησιμοποιεί 198 σακούλες ετησίως. Στην Ελλάδα δε, που είμαστε ανέκαθεν πιο «ανοιχτοχέρηδες», το νούμερο αυτό ανεβαίνει ακόμα περισσότερο, στις 250 περίπου σακούλες κατ’ έτος. Οι πλαστικές σακούλες, που στη συνείδηση του μέσου Έλληνα καταναλωτή, είναι συνυφασμένες με τις (υπερ)αγορές λιανικής (super market) είναι στην πλειονότητά τους λεπτές και δεν επαναχρησιμοποιούνται.
Ναι μεν, είναι ιδιαίτερα χρήσιμες, πρακτικές και εμπορικά επιτυχείς διότι συνδυάζουν μικρό βάρος, λεπτό πάχος, ανθεκτικότητα και μπορούν να φέρουν εκτυπωμένα λογότυπα και μηνύματα αλλά και διανέμονται σε πολλές χώρες δωρεάν.
Όμως, η υπερκατανάλωση, η ανεξέλεγκτη απόρριψή τους αλλά και η σύντομη χρήση τους εντείνει τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, καθώς καταλήγουν και συσσωρεύονται (έπειτα από χρόνια φωτοαποικοδόμησης και μηχανικής διάβρωσης) στο περιβάλλον προκαλώντας τεράστιες ζημιές ιδίως ως θαλάσσια απορρίμματα και μάλιστα φτάνοντας στις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Επίσης κατασκευάζονται από πολυαιθυλένιο (PE), το οποίο προέρχεται από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, τα οποία είναι φυσικοί πόροι μη ανανεώσιμοι, γεγονός το οποίο επιδρά αρνητικά στην περιβαλλοντική ευσυνειδησία του κοινού ως υλικό μιας χρήσης.
Αρκετές χώρες του εξωτερικού έχουν κάνει αρκετά βήματα για τον περιορισμό της χρήσης της πλαστικής σακούλας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Η ολική απαγόρευση στην χρήση πλαστικής σακούλας στον Μαυρίκιο από την 01.01.2016
- Η επιβολή τέλους 0,15€ ανά σακούλα τον Μάρτιο του 2002 στην Ιρλανδία, το οποίο οδήγησε στην μείωση στην χρήση πλαστικής σακούλας κατά 80% μέσα σε 5 έτη.
- Στην Alberta του Καναδά, οι τοπικές αρχές υποχρέωσαν τους μεγάλους εμπόρους λιανικής στην επιβολή χρέωσης σε κάθε σακούλα – Το μέτρο απέφερε μείωση 20% κατ’ έτος.
- Σε αρκετές Χώρες της Ε.Ε. εφαρμόζεται η διάθεση πλαστικής σακούλας αντί αντιτίμου.
Η ανάγκη για τον περιορισμό της χρήσης πλαστικής σακούλας οδήγησε στην ανάγκη για την θέσπιση της νέας οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 2015/720 η οποία εισάγει ειδικά μέτρα για την πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων από τη χρήση της, επιβάλλει τη θέσπιση μέτρων για την μείωση της κατανάλωσης και δίνει τη δυνατότητα στα μέτρα αυτά να περιλαμβάνουν οικονομικά εργαλεία (επιβολή τελών κτλ), εθνικούς στόχους μείωσης χρήσης και περιορισμούς-απαγορεύσεις διάθεσης σακουλών στην αγορά.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι όλα τα παραπάνω να μην οδηγήσουν στην αύξηση της συνολικής παραγωγής συσκευασιών. Ως λεπτή πλαστική σακούλα ορίζεται αυτή που το πάχος της δεν ξεπερνά τα 50 μικρά. Οι πολύ λεπτές σακούλες (μικρότ. των 15 μικρών) μπορούν να εξαιρούνται από την παραπάνω νομοθεσία.
Συγκεκριμένα, πρέπει να καταναλώνουμε το πολύ 90 πλαστικές σακούλες έως 31/12/2019 και το πολύ 40 πλαστικές σακούλες έως 31/12/2025. Επιπρόσθετα, επιβάλλει την έκδοση πράξεων χρέωσης της σακούλας (το αργότερο στις 31/12/2018) και υποχρεώνει στην υποβολή στοιχείων χρήσης (ετήσια κατανάλωση) από 27/5/2018 και έκδοση από την Επιτροπή εκτελεστικής πράξης σήμανσης των βιοαποικοδομήσιμων και λιπασματοποιήσιμων σακουλών. Τέλος, ενθαρρύνει τη διοργάνωση εκστρατειών για την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ανάληψη ευθύνης όλων, ως προς την χρήση, την κατανάλωση και απόρριψή της.
Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διερεύνηση της δυνατότητας των αρμοδίων οργάνων της πολιτείας να παρέμβουν και να επιβάλουν μέτρα πρόληψης χρήσης σακουλών σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, δυνατότητα η οποία θα ωφελήσει πολλαπλά το νησί μας.
* Μπάμπα Θεοδώρα, Πτ. Περιβαλλοντολόγος
** Μπελλώνιας Λουκάς, Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός M.Sc.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
[adrotate banner=”24″]
