Ποιος “βαφτίζει” τις κακοκαιρίες;

Ραφαήλ, Σοφία, Τηλέμαχος, Υπατία… Αυτά ήταν τα ονόματα των πιο πρόσφατων κακοκαιριών που επηρέασαν τη χώρα τις τελευταίες 20 περίπου μέρες. Η ονοματοδοσία των χαμηλών βαρομετρικών/διαταραχών ξεκίνησε από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr τον Ιανουάριο του 2017, όταν αυτά αναμένεται να προκαλέσουν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στη χώρα. Έκτοτε, μέσα σε δύο χρόνια έχουν ονοματοδοθεί συνολικά 20 κακοκαιρίες.

Έχοντας λάβει πολλά ερωτήματα για αυτό το θέμα, οι ειδικοί του meteo.gr δίνουν απαντήσεις σε έξι βασικές ερωτήσεις, εξηγώντας μας τα παρακάτω:

Με ποια κριτήρια επιλέγεται μια κακοκαιρία προς ονοματοδοσία;

Σε χαμηλά βαρομετρικά/διαταραχές οι οποίες αναμένονται να επιφέρουν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στη χώρα, δίνονται ονόματα. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση για το αν θα δοθεί όνομα ή όχι παίζουν κριτήρια όπως:

α) η κακοκαιρία να αφορά μεγάλο τμήμα της επικράτειας ή/και τμήματα της χώρας με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού (πχ. Αθήνα, Θεσσαλονίκη),

β) οι αναμενόμενες βροχοπτώσεις να ξεπερνούν επίπεδα για τα οποία η εμπειρία έχει δείξει ότι προκαλούν πλημμυρικά επεισόδια,

γ) οι αναμενόμενες χιονοπτώσεις να αφορούν χαμηλά υψόμετρα ή/και κομβικά σημεία των εθνικών οδών, αεροδρόμια καθώς και να επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργία μεγάλων αστικών κέντρων,

δ) η αναμενόμενη ένταση των ανέμων να ξεπερνά τα επίπεδα των 9 Μποφόρ σε μεγάλο μέρος των θαλασσών ή τα 7 Μποφόρ σε μεγάλο τμήμα της ξηράς.

Συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω χαρακτηριστικών του καιρού καθώς και ο χρόνος εκδήλωσής τους (πχ. σε εορταστικές περιόδους με αυξημένη μετακίνηση των πολιτών) αυξάνουν την πιθανότητα να δοθεί όνομα σε μια επερχόμενη κακοκαιρία. Με άλλα λόγια τα κριτήρια δεν είναι μόνο αυστηρώς μετεωρολογικά, αλλά λαμβάνουν υπόψιν και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν τα φαινόμενα στην κοινωνία, αναλόγως της εποχής του χρόνου και τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Πώς γίνεται η επιλογή των ονομάτων;

Εφόσον αποφασισθεί η ονοματοδοσία μιας συγκεκριμένης κακοκαιρίας, ακολουθείται αλφαβητική σειρά, με εναλλαγή ανδρικών και γυναικείων ονομάτων, κατά προτίμηση ονομάτων από τη μυθολογία και την αρχαία ιστορία.

Ποιες άλλες χώρες ακολουθούν την πρακτική αυτή;

Οι τροπικοί κυκλώνες σε όλους τους ωκεανούς του πλανήτη μας ονοματοδοτούνται και είναι η πιο γνωστή σχετική πρακτική διεθνώς. Παρόλο που υπάρχει διάχυτη η εντύπωση ότι τα ονόματα δίνονται από υπηρεσίες των ΗΠΑ, στην πραγματικότητα εδώ και δεκαετίες τα ονόματα δίνονται από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.

Στην Ευρώπη, από το 2015, ονόματα στα βαρομετρικά χαμηλά δίνουν, από κοινού, η Βρετανική και η Ιρλανδική Μετεωρολογική Υπηρεσία.

Είναι τελικά χρήσιμη αυτή η πρακτική;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, “το να δίνονται ονόματα σε τροπικούς κυκλώνες ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια, προκειμένου να βοηθήσει στην ταχεία αναγνώριση των συστημάτων αυτών στα προειδοποιητικά μηνύματα, επειδή τα ονόματα εντυπώνονται ευκολότερα στη μνήμη από τους αριθμούς και τους τεχνικούς όρους. Πολλοί συμφωνούν ότι η προσάρτηση ονομάτων στους κυκλώνες διευκολύνει τα ΜΜΕ να τους αναφέρουν, αυξάνει το ενδιαφέρον για τις προειδοποιήσεις και αυξάνει την ετοιμότητα της κοινωνίας”.

Σύμφωνα με την Βρετανική Μετεωρολογική Υπηρεσία, “η ονοματοδοσία κακοκαιριών έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις καιρικές συνθήκες στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρέχοντας ένα συνεπές μήνυμα προς το κοινό και προτρέποντας τους πολίτες να αναλάβουν δράση για την πρόληψη πιθανών βλαβών στον εαυτό τους ή στην περιουσία τους”.

Οι επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr πιστεύουν ότι η ονοματοδοσία βοηθάει σημαντικά στην προετοιμασία των πολιτών απέναντι σε ένα επερχόμενο καιρικό γεγονός. Ταυτόχρονα, μέσω των ιστοσελίδων του, δίνονται συνεχώς ενημερώσεις για την εξέλιξη των φαινομένων, με τη χρήση κειμένων, βίντεο, χαρτών βροχής, χιονιού και ανέμου, με εύληπτο και κατανοητό τρόπο, ώστε να μεγιστοποιηθεί η ενημέρωση του πληθυσμού.

Έχουν γίνει λάθη στην επιλογή των κακοκαιριών;

Όπως σε κάθε νέα διαδικασία, ειδικά όταν αφορούν προγνώσεις καιρού, υπάρχουν αστοχίες. Για παράδειγμα, το φθινόπωρο του 2018 δώσαμε το όνομα “Ορέστης” σε χαμηλό βαρομετρικό το οποίο τελικά έδωσε έντονα φαινόμενα μόνο πάνω από τη θάλασσα, χωρίς να δημιουργήσει προβλήματα στην ηπειρωτική ή τη νησιωτική χώρα (με εξαίρεση περιορισμένες πλημμύρες στην Κω). Αντιθέτως, δεν δώσαμε όνομα σε κακοκαιρία, η οποία επηρέασε την Β. Ελλάδα τον Ιούλιο του 2017, όπου τελικά σημειώθηκαν πλημμύρες και σημαντικά προβλήματα στη Χαλκιδική και στην Πιερία.

Τα ονόματα των μελλοντικών κακοκαιριών θα ανακοινώνονται εκ των προτέρων;

Η απάντηση είναι αρνητική: τα ονόματα θα ανακοινώνονται όταν θα αποφασίζεται ότι μια κακοκαιρία θα ονοματοδοτηθεί, ώστε να αποφεύγεται εσφαλμένη χρήση της διαδικασίας.

Για το τέλος, οι δρ. Κώστας Λαγουβάρδος και Βασιλική Κοτρώνη, διευθυντές ερευνών του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) και συντονιστές της μετεωρολογικής υπηρεσίας meteo.gr του ΕΑΑ τονίζουν: “Θα θέλαμε για μια ακόμα φορά να σας επιβεβαιώσουμε ότι το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, καταβάλλει συνεχώς προσπάθειες μέσω του δικτύου αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών, του δικτύου ανίχνευσης κεραυνών ΖΕΥΣ, μέσω δορυφορικών παρατηρήσεων και μέσω των προηγμένων μετεωρολογικών μοντέλων που εφαρμόζει επιχειρησιακά να δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες σε φορείς και πολίτες με σκοπό να θωρακίσει τη χώρα, στο μέτρο του επιστημονικώς δυνατού, από τα έντονα καιρικά φαινόμενα”.