Θέματα υγείας: Στυτική δυσλειτουργία – Αντιμετώπιση

Από τον Δρ. Ανδρέα Χ. Βλάχο*

Σε προηγούμενη δημοσίευσή μας είχαμε αναφερθεί αναλυτικά στην στυτική δυσλειτουργία. Σήμερα θα πούμε πολλά περισσότερα σχετικά με τους τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. Ως αφορμή για αυτό είναι η διαπίστωση ότι τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη των σχετικών θεραπειών και την ανακάλυψη των από του στόματος λαμβανομένων φαρμάκων:

-έγινε αντιληπτό το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος,
-τα φάρμακα έγιναν προσιτά και σε άνδρες που τα χρησιμοποιούν απλά για “ενίσχυση” των σεξουαλικών τους επιδόσεων,
-η τεράστια αγορά που ανοίχτηκε γέμισε γρήγορα και από σκευάσματα αμφιβόλου προέλευσης, αποτελεσματικότητας και ασφάλειας.

Επειδή για πολλούς το θέμα αποτελεί ταμπού, δεν είναι ασυνήθιστο οι άνδρες που το αντιμετωπίζουν να διστάζουν να το συζητούν ανοιχτά – ακόμα και με τον Ουρολόγο τους, σας διαβεβαιώ! Πιστεύω, όμως, ότι η καλή πληροφόρηση μπορεί να κάνει κάποιους άνδρες να αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν τυχόν φόβους, την ντροπή ή την ενοχή τους και να αναζητήσουν βοήθεια. Επιπλέον, αν έχουν αποφασίσει να παρακάμψουν τον επαγγελματία υγείας στην επιλογή θεραπείας, τουλάχιστον είναι σημαντικό να κάνουν ασφαλείς επιλογές και να μην ψωνίσουν αφελώς ό,τι βρουν στο διαδίκτυο.

Στυτική δυσλειτουργία
Πρόκειται για την επίμονη αδυναμία του άνδρα να επιτύχει και να διατηρήσει μία στύση επαρκή για να πραγματοποιήσει ικανοποιητική σεξουαλική επαφή, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας. Άρα, ένα μεμονωμένο περιστατικό δυσκολίας επίτευξης στύσης δεν σημαίνει ότι ο άνδρας έχει πρόβλημα. Αν, ωστόσο, η δυσκολία είναι σταθερή, ίσως χρειάζεται διερεύνηση. Η διατήρηση της στύσης είναι επίσης σημαντική: πράγματι, ένας από τους πλέον συνηθισμένους τρόπους που εκδηλώνεται η στυτική δυσλειτουργία είναι η γρήγορη απώλεια της στύσης, ακόμα και λίγο μετά την διείσδυση. Επίσης, η στύση πρέπει να είναι επαρκής, δηλαδή ισχυρή και ικανή για να επιτευχθεί η διείσδυση. Τέλος, υπεισέρχεται ο παράγοντας της ικανοποίησης: αν η στύση δεν είναι όπως πρέπει, τότε η αίσθηση και για τους δύο συντρόφους υστερεί της ευχαρίστησης που φυσιολογικά προσφέρει η πράξη. Εδώ, να τονίσουμε ότι ακόμα και διαταραχές εκσπερμάτισης (κυρίως η πρόωρη) ίσως είναι εκδήλωση στυτικής δυσλειτουργίας.

Η συχνότητα του προβλήματος κυμαίνεται από 5-20%. Η επίπτωση αυξάνεται με την ηλικία. Στα αίτια περιλαμβάνονται τα ψυχογενή (stress, κατάθλιψη, άγχος επίδοσης, προβλήματα σχέσεων, χαμηλή επιθυμία, μειωμένη αυτοεκτίμηση), τα αιμοδυναμικά (κάπνισμα, αρτηριοσκλήρυνση, υψηλά λιπίδια, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, προστατίτιδες), τα νευρογενή (τραυματισμοί νεύρων και σπονδύλων, μεγάλες επεμβάσεις στην πύελο, ακτινοβολία, σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσοι Parkinson και Alzheimer), τα ενδοκρινικά (παθήσεις θυρεοειδούς, διαταραχές ανδρογόνων και προλακτίνης, παθήσεις επινεφριδίων), τα ανατομικά αίτια και η λήψη κάποιων φαρμάκων (ηρεμιστικά, αντιϋπερτασικά, αντιφλεγμονώδη κλπ).

Η προσέγγιση της στυτικής δυσλειτουργίας και η διάγνωση των αιτίων της (συνήθως δεν υπάρχει μόνο ένα) είναι μία απαιτητική διαδικασία για τον Ουρολόγο. Ωστόσο, για τις περιπτώσεις που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί το αίτιο ή που ακόμα και μετά την αντιμετώπιση το πρόβλημα παραμένει, οι θεραπείες είναι συγκεκριμένες.

Η τυχαία ανακάλυψη της σιλδεναφίλης
Μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα δεν υπήρχε φαρμακευτική θεραπεία από του στόματος (δηλαδή χάπια) για την αντιμετώπιση της διαταραχής. Η έρευνα όμως στα τέλη της δεκαετίας του ’90 για μία νέα ουσία για την αντιμετώπιση της στηθάγχης οδήγησε στην ανακάλυψη της σιλδεναφίλης, η οποία παρουσίαζε μία ενδιαφέρουσα… παρενέργεια. Δηλαδή, την ενίσχυση της στύσης! Για την ιστορία, η ουσία βρέθηκε να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και σε κάποια άλλη κατάσταση του καρδιαγγειακού που ονομάζεται πνευμονική υπέρταση. Το “μπλε χάπι” κυκλοφόρησε τελικά με ένδειξη την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας το 1998. Το γεγονός έφερε επανάσταση όχι μόνο στον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος αλλά και στον τρόπο προσέγγισής του τόσο από τους άνδρες όσο και από τους γιατρούς.

Δημιουργήθηκε μία καινούρια κατηγορία φαρμάκων (PDE5 αναστολείς) που πλέον θεωρούνται η θεραπεία πρώτης γραμμής για την δυσλειτουργία και η έρευνα στράφηκε προς τα εκεί. Γρήγορα προέκυψαν νέες ουσίες: βαρδαναφίλη, ταδαλαφίλη, αβαναφίλη, λοδεναφίλη, μιροδεναφίλη, ουδεναφίλη κλπ. Οι γιατροί είχαν επιτέλους στα χέρια τους αποτελεσματικές θεραπείες. Η ευρεία χρήση τους όμως έδειξε ότι, όπως όλα τα φάρμακα, έχουν ενδείξεις, αντενδείξεις και φυσικά παρενέργειες…

Μύθοι και αλήθειες
Όσο μεγάλης δημοσιότητας έτυχε η ανακάλυψη και κυκλοφορία της σιλδεναφίλης, άλλη τόση δημοσιότητα είχαν και περιστατικά θανάτων που αποδόθηκαν στο φάρμακο. Όπως, βέβαια, αποδείχτηκε επρόκειτο για κακή χρήση του. Ωστόσο, η φήμη ότι οι PDE5 αναστολείς είναι επικίνδυνοι, επιβιώνει ακόμα. Και τούτο, παρότι οι θάνατοι σχεδόν κατά κανόνα συνέβησαν στα πρώτα χρόνια λειτουργίας. Εδώ, θα επιχειρήσω να βάλω τα πράγματα στην θέση τους, τόσο σε σχέση με αυτό όσο και με την άποψη ότι η χρήση τους είναι για όλους:

1ος μύθος: όλα τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι ίδια

Η αλήθεια: παρότι μοιάζουν χημικά, υπάρχουν μεταξύ τους επιμέρους διαφορές που διαμορφώνουν το προφίλ του κάθε φαρμάκου. Άλλα έχουν ταχεία έναρξη δράσης και άλλα βραδεία. Άλλα έχουν βραχεία διάρκεια δράσης και άλλα παρατεταμένη. Άλλα είναι αποτελεσματικότερα σε διαβητικούς ασθενείς, και άλλα όχι τόσο. Με άλλα είναι καλύτερο να μην τρώμε μεγάλα γεύματα και με άλλα δεν υπάρχει πρόβλημα. Ο γιατρός είναι αυτός που θα εκτιμήσει την σοβαρότητα της διαταραχής, συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας, τις προσδοκίες και τον τρόπο ζωής του ασθενούς και θα προτείνει φάρμακο και δοσολογία. Επίσης, είναι απαραίτητος ο διαχωρισμός αυτών των ουσιών από τα συμπληρώματα διατροφής, αυτά που προωθούνται ως “φυτικά ενισχυτικά της στύσης”. Υπάρχουν βέβαια αρκετά συμπληρώματα διατροφής από αξιόπιστες εταιρείες, όμως κάποια είναι αμφίβολης προέλευσης. Η διαδικασία έγκρισης των συμπληρωμάτων είναι διαφορετική από των “κανονικών” φαρμάκων. Αυτό που δυστυχώς συμβαίνει είναι ότι αρκετά από τα “φυτικά σκευάσματα” στην πραγματικότητα περιέχουν κάποιο PDE5 αναστολέα από άγνωστο εργοστάσιο, συνεπώς δεν είναι καθόλου φυτικά. Συνιστώ μεγάλη επιφυλακτικότητα σε αυτά και ιδίως σε αυτά που προωθούνται με επιθετικές πρακτικές marketing στο διαδίκτυο.

2ος μύθος: η χρήση τους είναι επικίνδυνη

Η αλήθεια: είναι επικίνδυνα μόνο για ασθενείς που δεν επιτρέπεται να έχουν ούτε μέτρια σωματική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, το φάρμακο είναι εντάξει αν είσαι αρκετά υγιής για να έχεις σεξουαλική δραστηριότητα. Η κατηγορία των ασθενών στους οποίους αναφερόμαστε είναι κυρίως οι πάσχοντες από στεφανιαία νόσο. Υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που κατατάσσουν αυτούς τους ασθενείς σε χαμηλού, ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου. Ο Καρδιολόγος είναι ο ειδικός που μπορεί να σταθμίσει κινδύνους και οφέλη από την σεξουαλική πράξη και να επιτρέψει ή να απαγορεύσει την χρήση των PDE5 αναστολέων. Σημειώνεται εδώ ότι πλήρης αντένδειξη για την χρήση τους είναι η ταυτόχρονη χορήγηση νιτρωδών. Αυτά είναι ουσίες που χορηγούνται σε στεφανιαίους ασθενείς σε μορφή υπογλωσσίων ή διαδερμικών αυτοκόλλητων.

3ος μύθος: έχουν σοβαρές παρενέργειες

Η αλήθεια: σχετικά με άλλα φάρμακα, η χρήση τους είναι αρκετά ασφαλής και τεκμηριωμένη. Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειές τους είναι ο πονοκέφαλος, η έξαψη, ο ίλιγγος, η δυσπεψία, η ρινική συμφόρηση. Η ταδαλαφίλη μπορεί να προκαλέσει πόνο στην πλάτη.

4ος Μύθος (στο άλλο άκρο): είναι απόλυτα ασφαλή

Η αλήθεια: αν και τα τελευταία χρόνια πολλοί υγιείς άνδρες τα πήραν για να ενισχύσουν τις επιδόσεις τους στο κρεββάτι, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι… καραμελίτσες. Ο λόγος της δημοφιλίας τους είναι ότι ακόμα και όταν δεν υφίσταται στυτικό πρόβλημα, η αίσθηση της στύσης είναι ακόμα πιο έντονη, υπάρχει καλύτερος έλεγχος της εκσπερμάτισης, ενώ μειώνεται ο χρόνος επίτευξης στύσης μετά την εκσπερμάτιση. Στον αντίποδα, η υπέρβαση της δοσολογίας μπορεί να δημιουργήσει υπόταση, η παρατεταμένη σωματική δραστηριότητα μπορεί να φέρει αφυδάτωση και άλλες διαταραχές, ενώ σπάνια μπορεί να προκύψει πριαπισμός, δηλαδή παρατεταμένη, επώδυνη και αθέλητη στύση. Ο πριαπισμός απαιτεί επείγουσα ιατρική κατάσταση. Τέλος, δεν πρέπει να υποβαθμίζεται η ψυχολογική εξάρτηση που αναπτύσσεται σε κάποιους άνδρες, ότι μπορούν να κάνουν σεξ μόνο με την βοήθεια χαπιών.

5ος Μύθος: παίρνεις το χάπι και σε λίγο έχεις στύση.

Η αλήθεια: τα φάρμακα προϋποθέτουν σεξουαλικό ερεθισμό. Δεν τα παίρνουμε και απλά… περιμένουμε. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που κάποιοι ασθενείς δεν είχαν το αποτέλεσμα που περίμεναν. Συνεπώς, το φάρμακο δεν μπορεί να σκεπάσει ψυχολογικά προβλήματα, άγχος, έλλειψη επιθυμίας και πρόβλημα σχέσεων: Αν το θες πραγματικά, τότε η αγωγή, ναι, μπορεί να πετύχει.

Πέρα από τα χάπια
Για αρκετά χρόνια μία αξιόπιστη εναλλακτική (θεραπεία δεύτερης γραμμής) ήταν η χρήση ενδοπεϊκών ενέσεων. Οι ουσίες που χορηγούνται είναι αγγειοδιασταλτικές και προκαλούν στύση μερικά λεπτά μετά την ένεση στο πέος. Παρότι αποτελεσματικές ουσίες, ο τρόπος χορήγησής τους αποθάρρυνε κάποιους από την χρήση τους. Πράγματι, η χρήση χρειάζεται εκπαίδευση, μπορεί να υπάρχει πόνος και αιματώματα τοπικά, ενώ και η χρήση τους δεν είναι τόσο διακριτική όσο κάποιες περιστάσεις μπορεί να απαιτούν.

Φαίνεται ότι η λύση στο πρόβλημα είναι η αλλαγή του τρόπου χορήγησης, κάτι που έγινε πρόσφατα εφικτό. Έτσι, σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα η αλπροσταδίλη (αγγειοδιασταλτική ουσία) σε αλοιφή που εγχέεται στο έξω στόμιο της ουρήθρας. Σε σχέση με τους PDE5 αναστολείς, εδώ η στύση επιτυγχάνεται ανεξάρτητα από σεξουαλικό ερεθισμό και είναι παρατεταμένη. Η εμπειρία από την λειτουργία του φαρμάκου στο εξωτερικό είναι πολύ ικανοποιητική.

Πεϊκή πρόθεση: οι κύλινδροι, το ρεζερβουάρ του υγρού και το κουμπί
Τρίτης γραμμής θεραπεία είναι η τοποθέτηση πεϊκών προθέσεων. Εδώ ο μη λειτουργικός στυτικός ιστός του πέους αντικαθίσταται από κύλινδρους που γεμίζουν με υγρό και διογκώνονται. Οι κύλινδροι είναι μέρος μίας συσκευής που τοποθετείται χειρουργικά. Όταν ο άνδρας το επιθυμεί, πιέζει ένα κουμπί (που συνήθως τοποθετείται στο όσχεο). Οι κύλινδροι γεμίζουν υγρό και το πέος παρουσιάζει στύση. Μειονεκτήματα της πρόθεσης είναι ότι η ευχαρίστηση για τον άνδρα δεν είναι τόσο έντονη όσο της φυσιολογικής στύσης, ότι το χειρουργείο μπορεί να μην είναι πάντα επιτυχές, ενώ και το κόστος είναι υψηλό.

Ελπίζω η δημοσίευση να έλυσε κάποιες απορίες. Σε κάθε περίπτωση, τα θέματα υγείας απαιτούν αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης. Μην λησμονούμε ότι και η σεξουαλική υγεία είναι σημαντικό κομμάτι της υγείας μας και είναι καλό να μην την υποτιμούμε.

* Ο κ. Ανδρέας Χ. Βλάχος είναι χειρουργός-ουρολόγος στη Μεσαριά Σαντορίνης