Θέματα υγείας: Τεχνητή καρδιά, το παρόν και το μέλλον

Από τον Δρ. Βασίλη Νομικό*

Έχουμε συχνά ακούσει για καρδιακή ανεπάρκεια. Την κατάσταση εκείνη που η καρδιά αδυνατεί να εκτελέσει το έργο της ικανοποιητικά. Την αδυναμία της δηλαδή να προωθήσει το αίμα που επιστρέφει σε αυτήν από τα άκρα, και πάλι προς το σώμα, αφού αυτό λάβει από τους πνεύμονες το απαραίτητο οξυγόνο.

Η αιτία για αυτή την κατάσταση μπορεί να είναι διαφορετική ανά περίπτωση. Βαριές συγγενείς καρδιοπάθειες, καταστροφή του μυός της καρδιάς και δημιουργία διατατικής μυοκαρδιοπάθειας (συχνά από ιώσεις αλλά και άλλα νοσήματα) αλλά με όλο και συχνότερα περιστατικά μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, όπως αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο μας.

Η κατάσταση του ασθενούς με καρδιακή ανεπάρκεια ποικίλει από ήπια έως πολύ βαριά, με αδυναμία να ζήσει έστω και λίγο φυσιολογικά, με έντονη δύσπνοια, οιδήματα και συνεχείς εισαγωγές σε νοσοκομείο ή πνευμονικά οιδήματα. Στα πολύ βαριά περιστατικά και όταν η χορηγούμενη φαρμακευτική αγωγή αδυνατεί πλέον να παρέχει μια στοιχειωδώς φυσιολογική ζωή, η μόνη λύση ήταν και είναι η μεταμόσχευση καρδιάς. Η αντικατάσταση συνεπώς της καρδιάς του πάσχοντος, από μία άλλη καρδιά, κάποιου συνανθρώπου μας που πλέον δεν την χρειάζεται διότι είναι κλινικά νεκρός.

Υπάρχει όμως ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα, που δεν είναι άλλο από την έλλειψη μοσχευμάτων. Και η έλλειψη αυτή είναι πολύ μεγάλη παγκόσμια, πόσο μάλλον στη χώρα μας, όπου η συνήθεια της δωρεάς οργάνων είναι πάρα πολύ πίσω.

Στην προσπάθεια λοιπόν να δώσουμε το δικαίωμα σε έναν ασθενή τελικού σταδίου καρδιακής ανεπάρκειας να έχει χρόνο μέχρι να βρεθεί μόσχευμα, αλλά και στην προσπάθειά του να βρεθεί μονιμότερη λύση με τεχνητά κατασκευασμένες καρδιές, η επιστήμη εδώ και χρόνια προσπαθεί να δώσει λύσεις.

Σήμερα η τεχνητή καρδιά έχει κύρια εφαρμογή ως χρονική “γέφυρα” μέχρι την εύρεση μοσχεύματος και περίπου το 40% των μεταμοσχεύσεων είχαν τη βοήθεια της τεχνητής καρδιάς έως την μεταμόσχευση. Επίσης χρησιμοποιείται και ως η μόνη λύση για ασθενείς που δεν μπορούν να μεταμοσχευθούν. Υπάρχει επίσης η περίπτωση χρήσης συσκευών που δεν υποκαθιστούν πλήρως την κατεστραμμένη καρδιά, αλλά υποστηρίζουν τη λειτουργία της έως ότου αυτή ανακτήσει την ικανότητά της να λειτουργεί ως αντλία. Νέα μοντέλα κατασκευάζονται με την χρήση της 3-D εκτύπωσης, που ταιριάζουν στο σώμα του λήπτη, καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια και έχουν λιγότερες δυσλειτουργίες.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι μηχανικής καρδιάς με μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα. Μεγάλο πρόβλημα είναι η ύπαρξη ενέργειας για τη λειτουργίας της, συνήθως μέσω μπαταριών. Αυτές συνήθως μεταφέρονται σε μικρές αποστάσεις και ευτυχώς η πρόοδος της τεχνολογίας βοηθά να γίνονται όλο και μικρότερες.

Να σημειωθεί ότι και στην πατρίδα μας το πρόβλημα της καρδιακής ανεπάρκειας είναι πολύ μεγάλο. Μεταμοσχεύσεις καρδιάς γίνονται, αλλά πολύ λίγες σε σχέση με τις ανάγκες, ενώ υπάρχουν ασθενείς που ζουν με τεχνητή καρδιά σε αναμονή εύρεσης μοσχεύματος.

Η πρόληψη λοιπόν αποτελεί και εδώ τη μόνη λύση προς το παρόν, η ορθή χρήση των φαρμάκων που έχουμε σε συνδυασμό με υπακοή στις ιατρικές οδηγίες δίνουν σημαντικά αποτελέσματα και υπάρχει ελπίδα πως η χρήση των εμβρυικών κυττάρων θα κατορθώσει να αναπλάσει τον κατεστραμμένο καρδιακό μυ.

* Ο κ. Βασίλης Νομικός είναι καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης