Με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Κεντρικής Διοίκησης, της Τοπικής & Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης Νοτίου Αιγαίου, Επαγγελματικών Συλλόγων Παράκτιας Αλιείας Κυκλάδων, Καταδυτικών Κέντρων, Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Κέντρων, του Τύπου, Περιβαλλοντικών οργανώσεων καθώς και μη κερδοσκοπικών Φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών από 22 νησιά του Αιγαίου, πριν λίγες ημέρες στη Σαντορίνη δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τις “Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές και Τοπικές Κοινωνίες”, στο πλαίσιο της ομώνυμης, ανοιχτής εκδήλωσης που διοργάνωσε το Cyclades Preservation Fund (CPF), στο περιθώριο της πρόσφατης Συνάντησης Νησιωτών για το Περιβάλλον/CPF Islanders Forum 2024.
Η διοργάνωση της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του τοπικού συλλόγου Θηραϊκή Θάλασσα που την τελευταία δεκαετία έχει πρωτοστατήσει στις προσπάθειες για τη δημιουργία Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) στην Σαντορίνη. Στο πλαίσιο, μάλιστα, της εκδήλωσης συμμετείχε εξ αποστάσεως με τιμητική παρέμβαση ο Pierre Yves Cousteau, ιδρυτής και επικεφαλής του οργανισμού Cousteau Divers που κατέχει σημαντική εμπειρία σχετικά με τα οφέλη των ΘΠΠ σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει προσωπικά εμπλακεί, πολύ ενεργά, στην συλλογική, “από τα κάτω” πρωτοβουλία και πρόταση προς την ελληνική Πολιτεία για προστασία της θάλασσας στη Σαντορίνη, ενώ παραμένει και ένθερμος υποστηρικτής των νέων προσπαθειών που λαμβάνουν χώρα προς την ίδια κατεύθυνση μέσω επικαιροποίησης και επαναϋποβολής της πρότασης για δημιουργία ΘΠΠ στην Σαντορίνη.
Μάλιστα, τις επόμενες ημέρες αναμένεται η υποβολή Επιστημονικής Μελέτης για τη θεσμοθέτηση του πρώτου Υποθαλάσσιου Προστατευόμενου Τοπίου για τις θάλασσες της Σαντορίνης στις αρμόδιες αρχές του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, από κοινού από τον Δήμο Θήρας, τον Επαγγελματικό Σύλλογο Παράκτιων Αλιέων Σαντορίνης “ο Ψαράς” και τη Θηραϊκή Θάλασσα. Η μελέτη αυτή τεκμηριώνει πλήρως την ανάγκη προστασίας του μοναδικού υποθαλάσσιου τοπίου της Σαντορίνης, ζητώντας την οριοθέτηση και το χαρακτηρισμό του ως προστατευόμενου σύμφωνα με τον Ν.1650/1986, και τη θεσμική προστασία ευαίσθητων και απειλούμενων θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ειδών και μοναδικών γεωλογικών στοιχείων από την υποβάθμιση τους. Την μελέτη και την πρόταση για την θεσμοθέτηση υποστηρίζουν, επιπρόσθετα, τόσο το Blue Marine Foundation (BMF) όσο και το Cyclades Preservation Fund (CPF).
Την εκδήλωση του CPF για τις ΘΠΠ και τον ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές κοινωνίες, χαιρέτισε ο Δήμαρχος Θήρας Νίκος Ζώρζος, ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Μανώλης Κουτουλάκης (εξ αποστάσεως συμμετοχή), η εκπρόσωπος της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου, ΟΦΥΠΕΚΑ Φωτεινή Βρεττού και η εκτελεστική διευθύντρια του CPF Άννυ Μητροπούλου, ενώ αναγνώστηκε και γραπτός χαιρετισμός του Αντιπεριφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Φιλήμονα Ζαννετίδη.
Ο βιολόγος Βαγγέλης Παράβας, ιδρυτικό μέλος της Θηραϊκής Θάλασσας και επιστημονικός σύμβουλος του CPF, παρουσίασε το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των θαλασσών σε διεθνές και εθνικό επίπεδο και τις διαφορετικές προσεγγίσεις για τη θεσμοθέτησή τους, ενώ τόνισε τα πολλαπλά οικονομικά οφέλη που σχετίζονται με τις ΘΠΠ, πέραν των αυτονόητων περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων που γίνονται εμφανή μεσομακροπρόθεσμα για το ευρύτερο θαλάσσιο οικοσύστημα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η αναφορά του στις προϋποθέσεις για αποτελεσματική διαχείριση των ΘΠΠ, καθώς στην Ελλάδα μοιάζει προβληματική η προστασία των περιοχών στην πράξη, ελλείψει ενός θεσμοθετημένου συστήματος ενεργής, συμμετοχικής, διαφανούς και εκτεταμένης συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών, εμπλεκόμενων, χρηστών και των τοπικών κοινοτήτων σε όλη τη διαδικασία σχεδιασμού, δημιουργίας και λειτουργίας των ΘΠΠ.
Η ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) Δρ. Μαρία Σαλωμίδη εκπροσωπώντας επιπλέον και τον Σύλλογο Θηραϊκή Θάλασσα, αναφέρθηκε στην “Οδύσσεια” της πρωτοβουλίας της κοινωνίας των πολιτών για δημιουργία ΘΠΠ στην Σαντορίνη, κάνοντας μια αναδρομή της σχεδόν 15ετούς διαδρομής, στους ανθρώπους-κλειδιά, στη διαβούλευση με τους αλιείς, στην υποστήριξη του Δήμου και του ίδιου του Δημάρχου, στη διεθνή προβολή της προσπάθειας μέσω και της παρουσίας του Pierre Yves Cousteau αλλά και στις απογοητεύσεις από την ελληνική Πολιτεία. Τόνισε επιπλέον πως τυχόν θετική αποδοχή αυτής της νέας πρότασης, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλες τις παράκτιες περιοχές της χώρας, προκειμένου για το σχεδιασμό και την ουσιαστική εφαρμογή μέτρων προστασίας, με ελάχιστο διοικητικό και οικονομικό βάρος από την κεντρική διοίκηση.
Στο παράδειγμα της ΘΠΠ της Γυάρου αναφέρθηκε ο Δρ. Σπύρος Κοτομάτας, ως εκπρόσωπος του WWF Ελλάς, εστιάζοντας ιδιαιτέρως και από την δική του πλευρά στη σημασία των συμμετοχικών διαδικασιών και στον ρόλο της Επιτροπής Συν-διαχείρισης στον σχεδιασμό και τη διαχείριση μιας ΘΠΠ, ενώ αναφέρθηκε διεξοδικά και στις ποικίλες και πρωτοποριακές δράσεις έρευνας, εκπαίδευσης, ενημέρωσης και πολιτικής που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο προσπαθειών για τη δημιουργία ΘΠΠ πέριξ της Γυάρου. Τόνισε επιπλέον τον ρόλο της τεχνολογίας στην επιτυχία της φύλαξης που είχε ως αποτέλεσμα τη θεαματική μείωση της παράνομης ερασιτεχνικής και επαγγελματικής αλιείας, και την αντίστοιχη αυξημένη ποικιλία ειδών και σημαντικά μεγαλύτερα μεγέθη εντός της ΘΠΠ. “Η επιμονή, η υπομονή και η αποφασιστικότητα” αναδείχθηκαν από τον ίδιο ως τα κύρια στοιχεία, πίσω από κάθε αντίστοιχη προσπάθεια.
Τέλος, η εκτελεστική διευθύντρια του CPF Άννυ Μητροπούλου αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία ΑΜΟΡΓΟΡΑΜΑ και στη σταδιακή ωρίμανση των συζητήσεων σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο, επισήμανε τις δυσκολίες αλλά και την αδήριτη ανάγκη καλλιέργειας σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ αλιέων, περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων και διοίκησης, ενώ μετέφερε την αισιοδοξία των αλιέων της Αμοργού για το γεγονός πως το όραμά τους έχει βρει συμμάχους αλλά και την αγωνία τους για ουσιαστικά μέτρα φύλαξης, εφόσον προχωρήσει η θεσμοθέτηση των προτεινόμενων περιοχών περιορισμού αλιείας στο νησί τους. Με την ευκαιρία, η κα Μητροπούλου ευχαρίστησε δημοσίως τον Γενικό Γραμματέα ΥΝΑΝΠ κο Κουτουλάκη για την συμβολή του στην πρόοδο της πρωτοβουλίας, ενώ ο ίδιος τόνισε τον ρόλο των συμπράξεων μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων που κατοχυρώνονται μέσω Μνημονίων Συνεργασίας, όπως συνέβη και στο ΑΜΟΡΓΟΡΑΜΑ.
Αξιοσημείωτες ήταν οι παρεμβάσεις από την πλευρά των Επαγγελματικών Αλιευτικών Συλλόγων Σαντορίνης και Αμοργού, που εκπροσωπήθηκαν αντίστοιχα από τους αλιείς Κυριάκο Πρέκα, Πρόεδρο του Συλλόγου Θήρας και Γιώργη Ρούσσο, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Αμοργού. Ο κος Πρέκας εξήρε την αποτελεσματικότητα των ΘΠΠ και πρότεινε να μετονομαστούν σε “μαιευτήρια ψαριών”, ενώ ο κος Ρούσσος μοιράστηκε την αγωνία για το μέλλον του επαγγέλματός των παράκτιων αλιέων και το μέλλον των παιδιών τους και την ελπίδα που βλέπουν μέσω των ΘΠΠ να παραδώσουν στη νεότερη γενιά καλύτερες θάλασσες.
Στη συζήτηση που ακολούθησε και συντόνισαν από κοινού ο Βαγγέλης Παράβας με τον δημοσιογράφο Τάσο Τέλλογλου, δόθηκαν διευκρινίσεις ως προς τις διαφορετικές προσεγγίσεις των ΘΠΠ στα παραδείγματα που αναφέρθηκαν και αναδείχθηκε ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει μια ενημερωμένη και ενεργή κοινότητα σε κάθε αντίστοιχη προσπάθεια.
