Πώς θα αποκτήσει η Ελλάδα μερίδιο σε τουρισμό τρίτης ηλικίας και τουρισμό υγείας

Σημαντικό μέρος της τουριστικής βιομηχανίας σε πολλές αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες αποτελεί πλέον ο τουρισμός τρίτης ηλικίας. Στην Ευρώπη το ποσοστό των ταξιδιών που αντιστοιχεί σε ηλικιωμένους αναμένεται να αυξηθεί από 15% το 2010 σε 26% το 2030 και 32% το 2050. Μέχρι το 2050, το ένα τρίτο της συνολικής τουριστικής δαπάνης στην Ευρώπη θα προέρχεται από άτομα άνω των 65 ετών. Επίσης, σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι άνθρωποι που ταξιδεύουν σε άλλες χώρες για ιατρικούς λόγους κάθε χρόνο κυμαίνονται από 5 μέχρι 14 εκατομμύρια, με ετήσιο τζίρο δεκάδων δισ. ευρώ.

Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας και ο τουρισμός υγείας αποτελούν μια μεγάλη αγορά και ταυτόχρονα μια μεγάλη ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για τη χώρα μας. Πώς θα μπορούσε η χώρα μας να διεκδικήσει έσοδα δεκάδων δισ. ευρώ ετησίως από την ανάπτυξη των συγκεκριμένων κατηγοριών τουρισμού;

Αυτό ήταν το θέμα της νέας έρευνας της διαΝΕΟσις, που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής και ομάδα ερευνητών υπό τον συντονισμό του καθηγητή κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής στο ΕΚΠΑ Γιάννη Τούντα.

Τα χαρακτηριστικά των τουριστών τρίτης ηλικίας

• Ο μέσος Ευρωπαίος εκτιμάται ότι θα παραμείνει υγιής και δραστήριος για 8,3 έτη μετά την ηλικία των 65 ετών.
• Οι ηλικιωμένοι ταξιδεύουν όλο και περισσότερο (η μόνη πληθυσμιακή ομάδα στην Ευρώπη που αυξάνει και τον αριθμό των ταξιδιών της και την ταξιδιωτική δαπάνη είναι οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών).
• Είναι πιο υγιείς σε σχέση με το παρελθόν, πιο ευκατάστατοι από ό,τι οι νεότεροι, ταξιδεύουν πιο συχνά, επιλέγουν πιο μακρινούς προορισμούς, στους οποίους διαμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
• Το 46% όσων είναι ηλικίας άνω των 60 αναφέρουν μια μορφή ανικανότητας.
• Η πλειοψηφία των ατόμων άνω των 65 πάσχουν από κάποιο χρόνιο νόσημα.
• Απαιτούν υπηρεσίες καλής ποιότητας, λόγω προγενέστερων ταξιδιωτικών εμπειριών.

Οι ασθενείς τουρίστες

• Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι άνθρωποι που ταξιδεύουν σε άλλες χώρες για ιατρικούς λόγους κάθε χρόνο κυμαίνονται από 5 μέχρι 14 εκατ., με ετήσιο τζίρο δεκάδων δισ. ευρώ.
• Το Global Wellness Institute εκτιμά ότι περίπου το 7% όλων των εγχώριων και διεθνών ταξιδιών είναι για ιαματικό και ιατρικό τουρισμό.
• Το 2013, η Ταϊλάνδη προσέλκυσε 1,2 εκατ. ασθενείς, το Μεξικό 1 εκατ., οι ΗΠΑ 800.000, η Σιγκαπούρη 600.000 και η Ινδία 400.000.
• Το 2015, η Τουρκία, με 42 διεθνώς πιστοποιημένα νοσοκομεία ιατρικού τουρισμού, ξεπέρασε τους 600.000 ασθενείς/τουρίστες.
• Η Ελλάδα προσελκύει περίπου 85.000 ασθενείς/τουρίστες ετησίως.

Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα

Πλεονεκτήματα
– Αποτελεί ήδη μια μεγάλη τουριστική αγορά.
– Διαθέτει πολλούς και καλούς γιατρούς.
– Είναι μια ασφαλής χώρα, με μεγάλο ποσοστό γλωσσομαθών κατοίκων, τουριστικά αξιοθέατα και υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής.
– Σε έρευνα της InterNations, η Ελλάδα τοποθετήθηκε το 2017 μεταξύ των 10 κορυφαίων ηλιόλουστων χωρών που επιλέγει κάποιος για να ζήσει μόνιμα.
– Είναι σχετικά φτηνή.

Αδυναμίες
– Κακή ποιότητα υποδομών, ειδικά για άτομα με προβλήματα κινητικότητας.
– Κακές υπηρεσίες των ΜΜΜ.
– Ελλείψεις προσωπικού και υλικών και κακή οργάνωση στο δημόσιο σύστημα υγείας.
– Αν και έχουμε πολλούς γιατρούς, δεν έχουμε αρκετούς νοσηλευτές.
– Τα εμπόδια για επενδύσεις σε οικιστικά συγκροτήματα (γραφειοκρατία, χωροταξικοί κανονισμοί) παραμένουν μεγάλα.
– Μόνο το 6,1% των ελληνικών ξενοδοχείων είναι σε θέση να προσφέρουν κάποια μορφή στοιχειώδους ιατρικής φροντίδας εντός των εγκαταστάσεών τους.
– Από τις 822 πηγές θερμομεταλλικών νερών που υπάρχουν στην Ελλάδα, μόνο 123 έχουν καταθέσει φάκελο στο υπουργείο Τουρισμού και μόνο οι 48 έχουν λάβει αναγνώριση.

Τι μπορούμε να κερδίσουμε;

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών της διαΝΕΟσις, αν βελτιωθούν οι υποδομές, αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο και υλοποιηθεί στρατηγική τουρισμού τρίτης ηλικίας στην Ελλάδα, η χώρα θα μπορούσε να κερδίσει:

– 13,6 δισ. ευρώ και 173.000 νέες θέσεις εργασίας σε πέντε χρόνια από τον τουρισμό τρίτης ηλικίας, την πώληση κατοικιών και τη διαμονή μακράς διάρκειας ξένων τρίτης ηλικίας, τον ιατρικό τουρισμό και τον ιαματικό τουρισμό.

– 13,5 δισ. ευρώ και 171.000 θέσεις εργασίας σε πέντε χρόνια από τον τουρισμό ευεξίας, που απευθύνεται και σε νεότερους.

– Αν η χώρα θέσει στόχο να κατακτήσει το 15% της αγοράς δεύτερης κατοικίας για Βορειοευρωπαίους συνταξιούχους, τότε θα χρειαστούμε 400.000 κατοικίες τα επόμενα 20 χρόνια.

– Από την πώληση ή τη μακροχρόνια ενοικίαση 20.000 κατοικιών τον χρόνο και με τους νέους ιδιοκτήτες να περνούν κατά μέσο όρο 6 μήνες τον χρόνο στη χώρα μας, η επίδραση στο ΑΕΠ θα είναι πάνω από 5 δισ. ευρώ ετησίως και θα δημιουργηθούν περίπου 60.000 νέες θέσεις εργασίας.

Οι προτάσεις

Η έρευνα της διαΝΕΟσις καταλήγει σε 15 προτάσεις πολιτικής:

– Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τον ιατρικό τουρισμό (υπάρχει ΚΥΑ από το 2013 που δεν εφαρμόζεται).

– Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που εμποδίζει τις μεγάλες επενδύσεις σε οργανωμένα συγκροτήματα κατοικιών εκτός σχεδίου πόλης, που περιλαμβάνουν και υπηρεσίες ψυχαγωγίας και υγείας.

– Να βελτιωθούν σημαντικά οι υπηρεσίες και οι υποδομές εξυπηρέτησης, μετακίνησης, πρόσβασης και ασφάλειας σε όλες τις περιοχές υποδοχής τουριστών τρίτης ηλικίας.

– Οι υπηρεσίες υγείας της χώρας και οι υποδομές των υπαρχόντων μονάδων πρέπει να αναβαθμιστούν.

– Να μπορούν να αδειοδοτούνται ιατρικές υπηρεσίες μέσα στις τουριστικές υποδομές.

– Να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για τη δυνατότητα επέκτασης της τουριστικής περιόδου σε περιοχές εκτός των αστικών κέντρων.

– Να επιδιωχθεί και να διευκολυνθεί η απόκτηση διεθνούς πιστοποίησης για τις μονάδες ιατρικού τουρισμού.

– Να διευκολυθνούν οι διαδικασίες έγκρισης βίζας για μακρόχρονη παραμονή σε άτομα τρίτης ηλικίας.

– Να προωθηθούν εξειδικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης-κατάρτισης για το εμπλεκόμενο προσωπικό στον τουρισμό τρίτης ηλικίας.

– Να ιδρυθεί Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού Υγείας.

– Να δημιουργηθούν cluster σε κάθε προορισμό που επιθυμεί να γίνει προορισμός τουρισμού τρίτης ηλικίας.

– Destination branding & marketing για κάθε προορισμό.

– Το υπουργείο Τουρισμού θα πρέπει να συνεχίσει να δίνει έμφαση στην ανάδειξη της Ελλάδας σε κορυφαίο, ασφαλή προορισμό 365 ημέρες τον χρόνο.

– O EOT να συνεχίσει να συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις για την προβολή του τουρισμού μακράς διαμονής/παραχείμασης και να συνάπτει διακρατικές δράσεις συνεργασίας.

– Εκτεταμένη τεχνική βοήθεια και υποστήριξη στους δήμους για να προσελκύσουν επενδύσεις ιδιωτικού κεφαλαίου και να αναπτύξουν τουρισμό τρίτης ηλικίας.