Του Γιάννη Σπιλάνη,
Η Σαντορίνη αποτελεί αναμφισβήτητα έναν από τους κύριους προορισμούς της χώρας, πολλοί ισχυρίζονται τον κορυφαίο.
Οι αριθμοί των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων στο νησί έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια: οι αφίξεις από 25 διαφορετικές εθνικότητες έχουν ξεπεράσει το 1,5 εκατομμύριο με βάση τα στοιχεία από λιμάνι και αεροδρόμιο, ενώ οι διανυκτερεύσεις φαίνεται να ξεπερνούν τα 5 εκατομμύρια. Στα νούμερα αυτά δεν υπολογίζονται ούτε οι επισκέπτες των κρουαζιεροπλοίων που ξεπερνούν τις 800 χιλιάδες κάθε χρόνο, ούτε οι αφίξεις με ιδιωτικά σκάφη αναψυχής. Τα μέχρι τώρα δεδομένα για το 2016 φαίνεται ότι και για τη φετινή χρονιά η κίνηση θα διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα.
Η επιτυχία αυτή δεν είναι τυχαία. Πέρα από τα μοναδικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά της όπως είναι η Καλντέρα και το Ακρωτήρι, που όμως προϋπήρχαν, στηρίζεται στις προσπάθειες τόσο των ιδιωτικών επιχειρήσεων όσο και της δημοτικής αρχής να βελτιώσουν και να εμπλουτίσουν το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, την τουριστική εμπειρία των επισκεπτών. Αξιοποιώντας μερικά από τα σύγχρονα εργαλεία όπως ηλεκτρονικές πλατφόρμες και σύγχρονους τρόπους προβολής, η Σαντορίνη είναι ο υπ’ αριθμόν 1 προορισμός για γάμους, ένας βασικός προορισμός γαστρονομίας με μοναδικά εστιατόρια, ξεχωριστά προϊόντα της θηραϊκής γης και επισκέψιμους χώρους παραγωγής με κυρίαρχα τα οινοποιία της, σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων και συνεδρίων και γενικά δραστηριοτήτων που προσελκύουν κάθε χρόνο και νέους επισκέπτες, ενώ ταυτόχρονα δίνουν ευκαιρίες για νέες εμπειρίες.
Όμως η αύξηση του αριθμού τουριστών, παραθεριστών και επισκεπτών θα μπορούσε να επιτρέψει στους φορείς να εφησυχάσουν επαναπαυόμενοι στις αναμφισβήτητες επιτυχίες του προορισμού, προκάλεσε την αντίθετη αντίδραση. Τα αναπόφευκτα προβλήματα που προκαλεί η εξάπλωση της δραστηριότητας σε όλο το νησί με την αυξημένη δόμηση, τα χρόνια προβλήματα ανεπάρκειας νερού, τα προβλήματα στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, τα προβλήματα συνωστισμού, η αδυναμία των μηχανισμών ελέγχου κάθε είδους μη σύννομης λειτουργίας των επιχειρήσεων κλπ που δυσφημούν τον προορισμό, σε συνδυασμό με τις συνεχείς αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος στη προσφορά, στη ζήτηση αλλά και στην οργάνωση της αγοράς με την ανάπτυξη νέων προϊόντων, νέων ανταγωνιστικών αγορών σε ολόκληρο τον πλανήτη, στην ανάπτυξη της οικονομίας διαμερισμού (τύπου Airbnb), την απελευθέρωση των μισθώσεων των ιδιωτικών κατοικιών, τις αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών, στην ανάπτυξη νέων εργαλείων προώθησης προορισμών και προσέλκυσης πελατείας, στις αλλαγές σε ότι αφορά τους tour operators, τις εταιρείες χαμηλού κόστους, το Brexit και όλα όσα συμβαίνουν καθημερινά, απαιτούν συνεχή επαγρύπνηση και σταθερή συνεργασία για την αντιμετώπιση τους.
Η απόφαση της Δημοτικής Αρχής και των φορέων του τουρισμού να δημιουργήσουν το Παρατηρητήριο Τουρισμού Σαντορίνης βασίζεται στην ανάγκη συνεχούς και έγκαιρης πληροφόρησης για τις εξελίξεις του τουρισμού πέρα από την απλή παρακολούθηση του αριθμού αφίξεων σε λιμάνι και αεροδρόμιο. Η παρακολούθηση του αριθμού των τουριστών και των επισκεπτών αποτελεί μια ένδειξη των εξελίξεων, αλλά όχι επαρκή πληροφόρηση για την εξέλιξη της βιωσιμότητας των τουριστικών επιχειρήσεων, τους παράγοντες που επηρεάζουν έσοδα και έξοδα και γενικότερα τη λειτουργία τους, της απασχόλησης και της κατάρτισης εργοδοτών και εργαζομένων, της ικανοποίησης των τουριστών και των προβλημάτων που τους ενοχλούν, της κατανάλωσης πόρων και της παραγωγής αποβλήτων ώστε να δρομολογηθούν οι κατάλληλες διαχειριστικές πολιτικές σε επίπεδο επιχειρήσεων αλλά και δημοτικής αρχής.
Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός χρειάζεται να υπάρξει συντονισμένη δράση μέσα από τη συλλογή και επεξεργασία πληροφορίας:
Χρειάζεται η καταγραφή και η ανάλυση της λειτουργίας των τουριστικών επιχειρήσεων (όχι μόνο των ξενοδοχείων) μέσα από τη συμπλήρωση κατάλληλα διαμορφωμένων ερωτηματολογίων που θα αναδείξουν ισχυρά και αδύνατα σημεία που θα πρέπει είτε να αξιοποιηθούν καλύτερα ή να αντιμετωπιστούν μέσα από τις κατάλληλα σχεδιασμένες δράσεις. Πρέπει να γνωρίζουμε γιατί με την τόσο υψηλή ζήτηση στη Σαντορίνη υπάρχει σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων με προβλήματα. Είναι μόνο οι προσδοκίες που δεν ικανοποιούνται ή υπάρχουν προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, από ποιόν και ποια είναι η κατάλληλη πολιτική γι’αυτό.
Χρειάζεται να γνωρίζουμε ποια είναι η συμπεριφορά των τουριστών: που μένουν και πόσες μέρες, τι κάνουν, πόσο δαπανούν και που, πόσο ικανοποιημένοι μένουν και τι προβλήματα επισημαίνουν αλλά και τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά ώστε και πάλι να γίνουν οι κατάλληλες κινήσεις τόσο στη διαχείριση όσο και στη προβολή του προορισμού.
Η επιτυχία της Σαντορίνης δεν επιτρέπει εφησυχασμό, αλλά εγρήγορση όλων, επιχειρηματιών, μονίμων κατοίκων, φορέων, δημοτικής αρχής. Το Παρατηρητήριο Τουρισμού αποτελεί με βάση τα διεθνή πρότυπα το κατάλληλο εργαλείο για την επίτευξη του στόχου. Η επίτευξη του στόχου χρειάζεται τη συμμετοχή όλων.
* Ο κ. Γιάννης Σπιλάνης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου και Διευθυντής Παρατηρητηρίου Αιγαίου
[hr style=”single”]
Περισσότερες πληροφορίες:
Facebook: Σαντορίνη Τουριστικό Παρατηρητήριο & DMMO
Παρατηρητήριο Τουρισμού Ν. Αιγαίου
Laboratory of Island Developement
