ΕΛΛΕΤ: Υπολογίζοντας τη Φέρουσα Ικανότητα της Σαντορίνης

Σε συνέχεια της χθεσινής συνάντησης στο Μέγαρο Μαξίμου στελεχών της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, κατά την οποία του παρέδωσαν την μελέτη για τον υπολογισμό της Φέρουσας Ικανότητας της Σαντορίνης, η οποία είχε ανατεθεί από τον Δήμο Θήρας, η ΕΛΛΕΤ έδωσε στη δημοσιότητα περισσότερες πληροφορίες για τις δύο φάσεις της μελέτης και τις επιστημονικές ομάδες που εργάστηκαν γι’ αυτή.

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΛΛΕΤ αναφέρει τα παρακάτω:

Φάση Α’: Καταγραφή δεδομένων

Ο Δήμος Θήρας αντιλαμβανόμενος τις σταδιακά αυξανόμενες πιέσεις που δέχεται το φυσικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον του νησιού κατά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω των ραγδαία αυξανόμενων τουριστικών ροών και των τουριστικών πυκνοτήτων και με στόχο τη στροφή του σε ένα νέο πρότυπο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, ανέθεσε, μέσω αναδόχου, στην Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) το έργο με τίτλο “Καταγραφή κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών δεδομένων για τον υπολογισμό της Φέρουσας Ικανότητας του Δήμου Θήρας”.

Ξεκινώντας την μελέτη προσδιορισμού της Φέρουσας Ικανότητας με την αμέριστη στήριξη της προηγούμενης δημοτικής αρχής και συνεχίζοντας με την αγαστή συνεργασία της παρούσας δημοτικής αρχής της Σαντορίνης, η ΕΛΛΕΤ προχώρησε στην καταγραφή οικονομικών, περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών στοιχείων του νησιού. Πρόκειται για ένα σημαντικό εγχείρημα που ξεκίνησε με βάση (i) τις αυξανόμενες πιέσεις που δέχεται το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον του νησιού τα τελευταία χρόνια λόγω της αδυναμίας διαχείρισης της όλο και αυξανόμενης τουριστικής ανάπτυξης (ii) την έλλειψη συστηματικής καταγραφής στοιχείων σε κρίσιμες παραμέτρους (όπως π.χ. ο μόνιμος πληθυσμός, η δόμηση, τα δίκτυα, ο πρωτογενής τομέας, κλπ) και (iii) την έλλειψη σε κρίσιμες υποδομές.

Ομάδα μελετητών της ΕΛΛΕΤ σε στενή συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή και ειδικά με το Δήμαρχο Θήρας κο Αντώνη Σιγάλα, ολοκλήρωσαν μια επιστημονικά ορθή καταγραφή στοιχείων, η οποία θα βοηθήσει στην παρουσίαση της πραγματικής κατάστασης των προβλημάτων αλλά και ευκαιριών που παρουσιάζονται συνολικά στη Σαντορίνη. Στόχος της προσπάθειας αυτής ήταν η προώθηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, αξιοποιώντας τα μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι νησιωτικοί προορισμοί μας, με σεβασμό όμως στην τοπική κοινωνία, στο φυσικό τους περιβάλλον και στην ιδιαίτερα ευαίσθητη πολιτιστική τους κληρονομιά.

Ομάδα μελέτης και Μεθοδολογική Προσέγγιση της ΕΛΛΕΤ
Η ομάδα των μελετητών της ΕΛΛΕΤ κατά τη φάση της “Καταγραφής Δεδομένων” αποτελούνταν από έγκριτους επιστήμονες με εμπειρία σε θέματα χωρικού σχεδιασμού και βιώσιμης ανάπτυξης:

– Βουλέλλης Παναγιώτης, Πολεοδόμος Μηχανικός MsC, Υπ. Διδ. ΕΜΠ
– Κουδούνη Αμαλία, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος, τ. Διευθύντρια Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΥΠΕΝ
– Λάζογλου Μιλτιάδης, Δρ. Πολεοδόμος-Χωροτάκτης, Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Πολιτικής της ΕΛΛΕΤ
– Τζιράκη Μαρια, Πολεοδόμος Μηχανικός, MSc
– Καρακίζη Χριστίνα, Τοπογράφος Μηχανικός, Υπ. Διδ. ΕΜΠ
– Διδώνη Βούλα, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Υπεύθυνη του προγράμματος “Προστασία και Ανάδειξη της Οίας” από τον Ε.Ο.Τ. (1976-1993)
– Λάββα Ρίβα, Επ. Καθηγήτρια ΕΜΠ, Μέλος ΕΛΛΕΤ
– Ασπρογέρακας Ευάγγελος, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
– Κορωνιός Μανώλης, Γεωγράφος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, MSc

Η επιστημονική επίβλεψη της μελέτης πραγματοποιήθηκε από τον Κωνσταντίνο Σερράο, Καθηγητή ΕΜΠ & Αντιπρόεδρο της ΕΛΛΕΤ και τον Γιάννη Παλαιοκρασσά, Πρ. Επίτροπο Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μέλος του ΔΣ της ΕΛΛΕΤ.

Η μεθοδολογική προσέγγιση της μελέτης προσδιορισμού της Φέρουσας Ικανότητας περιλαμβάνει τα κάτωθι στάδια:

Α. Κρίσιμες παράμετροι που επηρεάζουν τη Φ.Ι. και καταγραφή αξιόπιστων στοιχείων, όπως του υπολογισμού:

• του μόνιμου πληθυσμού του νησιού,
• της υφιστάμενης δόμησης (η οποία επιτυγχάνεται μέσα από επεξεργασία δορυφορικών εικόνων),
• της κατανάλωσης ενέργειας και νερού,
• της παραγωγής αποβλήτων,
• του κυκλοφοριακού φόρτου,
• των αφίξεων – διανυκτερεύσεων,
• των τουριστικών καταλυμάτων (και των Airbnb),
• του πρωτογενή τομέα (σε κρίσιμα αγροτικά προϊόντα όπως είναι το ντοματάκι της Σαντορίνης, η Φάβα, κλπ),
• της εργασίας – απασχόλησης στον τουρισμό,
• του πολιτιστικού υποβάθρου (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, γεωλογικοί σχηματισμοί, παραδοσιακοί οικισμοί, μουσεία κλπ)

B. Μέτρηση δεικτών, για κάθε έναν από τις ως άνω κρίσιμες παραμέτρους, που ανήκουν στο Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (WTO) και στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Δεικτών Τουρισμού για βιώσιμη διαχείριση προορισμού (ΕΤΙS).

Γ. Καταγραφή και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Σαντορίνης στο σύνολό της.

Δ. Συνεργασία με Δημοτική Αρχή και ειδικούς για τον προσδιορισμό κρίσιμων τιμών στους δείκτες και θεματική παρουσίαση των αποτελεσμάτων.

Ε. Διαβούλευση με Δημοτική Αρχή, τοπικούς φορείς και επιχειρηματίες για την αξιολόγηση των παραγόμενων αποτελεσμάτων.

ΣΤ. Συμπεράσματα – Προτάσεις – Δράσεις.

Ζ. Παρακολούθηση (monitoring) των δεικτών σε ετήσια βάση σε συνεργασία με Δημοτική Αρχή.

Φάση Β ́: Ένας δεκάλογος για την αειφόρο ανάπτυξη του Δήμου Θήρας

Μετά την παράδοση της “Καταγραφής” στον Δήμο Θήρας και σε εκπλήρωση της υποχρέωσης που ανέλαβε πέρσι η ΕΛΛΕΤ απέναντί στον Πρωθυπουργό, μια αναμορφωμένη Ομάδα μελέτης προετοίμασε την έκθεση: “Θήρα και Αειφορία: Ανάπτυξη με σεβασμό στην Φέρουσα Ικανότητα του τόπου”.

Στη νέα Ομάδα μελέτης συμμετείχαν οι:
– Μάρω Ευαγγελίδου, Πολεοδόμος- Χωροτάκτης, Πρόεδρος ΣΘΕΠ και τ. Γενική Γραμματέας Περιβάλλοντος
– Σάντρα Βλαντού, Αρχιτέκτων -Πολεοδόμος και τ. Διευθύντρια Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού
– Βούλα Διδώνη, Αρχιτέκτων, τ. Υπεύθυνη του προγράμματος του ΕΟΤ για την προστασία και ανάδειξη της Οίας
– Μόνικα Θέμου, Πολεοδόμος-Συγκοινωνιολόγος
– Κώστας Καρράς, Συνιδρυτής της ΕΛΛΕΤ
– Αμαλία Κουδούνη, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος, τ. Διευθύντρια Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΥΠΕΝ
– Μιλτιάδης Λάζογλου, Δρ. Χωροτάκτης-Πολεοδόμος, Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Πολιτικής της ΕΛΛΕΤ
– Δημήτρης Ντινόκας, Δασολόγος-πρ. Διευθυντής Δασικών Έργων και Υποδομών
– Μαρία Μάρακα-Ρωμανού, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος, τ. Γενική Διευθύντρια τουριστικής ανάπτυξης ΕΟΤ

Η επιστημονική επίβλεψη της μελέτης πραγματοποιήθηκε από την Μάρω Ευαγγελίδου και τον Κώστα Καρρά.

Η νέα αυτή ομάδα πέρα από την “Καταγραφή Δεδομένων” βασίστηκε επίσης σε περαιτέρω έρευνα των δεδομένων, καθώς και των θεσμικών και τεχνικών δυνατοτήτων και βέλτιστων περιβαλλοντικών πρακτικών, ώστε να τεκμηριωθούν οι προτάσεις που διατυπώνονται, στους 10 τομείς που αξιολογούνται ως οι κρισιμότεροι για την αειφόρο ανάπτυξη της Θήρας.

Ακολούθως παρατίθενται οι δέκα τομείς επί των οποίων η ΕΛΛΕΤ διαρθρώνει τις προτάσεις της:

• Ενέργεια στρατηγικές κατευθύνσεις και υποδομές
• Προς μια βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων,
• Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων και κυκλική οικονομία,
• Προστασία γεωργικής γης: Αμπελώνας Θήρας και Θηρασιάς,
• Ανάδειξη – διαχείριση τοπίου και προστασία φύσης και βιοποικιλότητας,
• Τουριστική (υπερ)ανάπτυξη και υποδομή/ανωδομή,
• Πολιτιστική υποδομή/ανωδομή,
• Οικιστική ανάπτυξη, σχεδιασμός οικισμών και παραδοσιακή αρχιτεκτονική,
• Προς ένα πρότυπο βιώσιμων μεταφορών στην Σαντορίνη,
• Θηρασιά ως εναλλακτικό πρότυπο ανάπτυξης.

Για την επεξεργασία των προτάσεων αυτών, έγινε επίσης μια σειρά επτά εκτεταμένων τηλεδιασκέψεων με τα μέλη της Τοπικής Επιτροπής Θήρας της ΕΛΛΕΤ.

“Οι βασικές παρεμβάσεις στη Θήρα και στη Θηρασιά αφορούν αφ’ ενός τις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές που εναρμονίζονται με το πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης και που καθυστέρησαν κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και αφ’ ετέρου στη μελλοντική τήρηση της νομιμότητας του καθεστώτος δόμησης μέσω αυξημένων ελέγχων επιπέδου
περιβαλλοντικής επιθεώρησης. Κάθε περαιτέρω αποδοχή της αυθαίρετης δόμησης υπονομεύει το μέλλον του Δήμου καθώς και τις δυνατότητές του να προσφέρει στην εθνική οικονομία όσα προσέφερε κατά την τελευταία δεκαετία”, καταλήγει η ανακοίνωση της ΕΛΛΕΤ.

Η μελέτη, όπως αναφέρει η ΕΛΛΕΤ, υλοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία των Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου. Σημειώνουμε ότι για την α’ φάση της μελέτης υπήρξε χρηματοδότηση και από τον Δήμο Θήρας.