Διαδικτυακός εκφοβισμός: Οι μορφές, τα σημάδια και η αντιμετώπιση

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι μια πολύ διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια μορφή εκφοβισμού, καθώς το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τo online gaming έχουν γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών.

Όπως αναφέρει το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου – SaferInternet4Kids.gr, ως διαδικτυακό εκφοβισμό εννοούμε οποιαδήποτε ενέργεια στο διαδίκτυο που έχει ως στόχο να προκαλέσει φόβο και να οδηγήσει κάποιον χρήστη σε απόγνωση. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι ότι γίνεται επαναλαμβανόμενα και οι µορφές του µπορεί να είναι πραγµατικά πολλές, καθώς µέσα από κάθε νέο κοινωνικό δίκτυο ή κάθε νέα εφαρµογή ή κάθε νέο παιχνίδι µπορεί να προκύψει κάποια µορφή διαδικτυακού εκφοβισµού.

Οι µορφές που µπορεί να πάρει ο διαδικτυακός εκφοβισµός είναι:

• η αποστολή µηνυµάτων µε βλαβερό και απειλητικό περιεχόµενο,
• η αποστολή ή δηµοσίευση ευαίσθητων πληροφοριών όπως σεξουαλικές προτιµήσεις,
• η δηµοσίευση προσωπικών φωτογραφιών/video σε blog και κοινωνικά δίκτυα,
• η δηµιουργία ψεύτικου προφίλ σε κοινωνικά δίκτυα µε σκοπό την γελοιοποίηση κάποιου παιδιού,
• η υποκίνηση τρίτων µε σκοπό τον εξευτελισµό του παιδιού, κ.α.
• η είσοδος σε προσωπικούς διαδικτυακούς λογαριασμούς του παιδιού.

Οι διαφορές του από τον δια ζώσης εκφοβισμό είναι αρκετές και είναι και εκείνες που τον καθιστούν πολλές φορές και πιο επικίνδυνο.

• Ο διαδικτυακός εκφοβισμός δεν τελειώνει μετά το σχολείο ή την εργασία. Επειδή οι θύτες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο όλο το 24ωρο η απειλή συνεχίζεται εξ αποστάσεως, όταν τα θύματα είναι στο σπίτι ή μακριά από το σχολικό περιβάλλον.
• Τα μηνύματα που αποστέλλονται ηλεκτρονικά είναι δύσκολο να ελεγχθούν – μόλις ανέβουν στο διαδίκτυο. Ως εκ τούτου, η εμβέλεια του cyberbullying είναι μεγαλύτερη από αυτή του offline εκφοβισμού.
• Η ανωνυμία των δραστών μπορεί να τρομάξει και να φέρει σε δύσκολη θέση ένα θύμα, καθώς δε γνωρίζει ποιος ακριβώς το ενοχλεί. Καθώς οι δράστες μπορούν να κρύψουν την ταυτότητά τους, αυτό συχνά μπορεί να τους δώσει μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας (νομίζουν ότι ποτέ δεν θα πιαστούν) και μερικές φορές να τους οδηγήσει να συμπεριφέρονται όλο και πιο δυσάρεστα στο θύμα τους.
• Η αντίδραση του θύματος συνήθως δεν είναι ορατή στον διαδικτυακό θύτη. Με αυτόν τον τρόπο, οι δράστες συχνά δεν γνωρίζουν την έκταση των ενεργειών τους και δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τις επιπτώσεις των πράξεών τους.

Για να προληφθούν τέτοια φαινόμενα, χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας αλλά και ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς και φυσικά σημαντικό ρόλο παίζει η ίδια η οικογένεια και οι ανοχές που δείχνει σε τέτοιου είδους φαινόμενα. Σε γενικές γραμμές, η χρήση του διαδικτύου στη σωστή ηλικία, η επίβλεψη και ο έλεγχος από τους γονείς, η καλλιέργεια θετικής στάσης και θετικής ενασχόλησης με το διαδίκτυο με συζήτηση και πράξεις και η καλλιέργεια κριτικής σκέψης μπορούν να βοηθήσουν όχι μόνο στην αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού, αλλά και στην προστασία των παιδιών γενικότερα όταν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο.

Τα “σημάδια” ότι κάτι δεν πάει καλά
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που να καταδεικνύουν ότι το παιδί έχει πέσει θύμα cyberbullying, υπάρχουν όμως μικρά “σημάδια” που χτυπούν “καμπανάκι” ότι κάτι μπορεί να συμβαίνει.

1. Είναι μυστικοπαθές με τις ηλεκτρονικές συσκευές του

Παρόλο που κανένα παιδί δεν θέλει οι γονείς να κοιτάζουν τα μηνύματά του, αν ξαφνικά γίνει πιο “προστατευτικό” με τη συσκευή του, τότε αυτή η συμπεριφορά είναι ύποπτη.

2. Έχει ακραίες διαθέσεις

Στην εφηβική ηλικία οι διακυμάνσεις στη διάθεση του παιδιού είναι κάτι σύνηθες. Αν όμως παρατηρήσετε να εκδηλώνει συχνά ακραίες διαθέσεις καλό θα ήταν να σκεφτείτε και το ενδεχόμενο ότι συμβαίνει κάτι άλλο και να αναζητήσετε ένα διακριτικό τρόπο για να το ρωτήσετε.

3. Δεν θέλει να πάει στο σχολείο

Μια παρατεταμένη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο είναι καμπανάκι συναγερμού. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες το 40% των παιδιών που πέφτουν θύμα εκφοβισμού εκφράζουν την επιθυμία να σταματήσουν να πηγαίνουν σχολείο σε μια προσπάθεια να προστατευτούν από τους συμμαθητές-θύτες. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα για να δικαιολογήσουν την απουσία τους, επικαλούνται φανταστικές ασθένειες.

Οι συνέπειες του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι πολλές και καταστροφικές για τη ψυχοσύνθεση ενός παιδιού:

• Αίσθημα άγχους, κατάθλιψη και αδυναμίας
• Αίσθημα ταπείνωσης
• Αίσθημα απομόνωσης
• Αποκλεισμός στο σχολείο
• Σκέψεις για αυτοκαταστροφικές πράξεις

Πώς πρέπει να αντιδράσει το παιδί αν πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού:

• Να μην απαντήσει στα εκφοβιστικά μηνύματα
• Να μην κάνει αντίποινα, αλλά να συλλέξει αποδείξεις
• Να το αναφέρει
• Επίσης θα πρέπει να ενημερωθεί τόσο το σχολείο του παιδιού όσο και η οικογένεια του παιδιού που εκφοβίζει (σε περίπτωση που το παιδί είναι γνωστό)

Στο Ελληνικό κέντρο Ασφαλούς διαδικτύου λειτουργεί γραμμή βοήθειας η οποία είναι προσβάσιμη εντελώς δωρεάν στο 2106007686. Εξειδικευμένοι ψυχολόγοι μπορούν να σας δώσουν συμβουλές και κατευθύνσεις για οποιοδήποτε θέμα μπορεί να προκαλεί δυσκολίες σε ένα παιδί ή σε έναν νέο άνθρωπο και που έχει να κάνει με τη χρήση του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών συσκευών.

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού, η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. σε σχετική ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρει: “Αν υποστείς Cyberbullying: Μίλα σε πρόσωπα που εμπιστεύεσαι –
Μην απαντήσεις και μη δεχθείς να συναντήσεις το δράστη – Αποθήκευσε τις αποδείξεις – Κάλεσε ΑΜΕΣΑ τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος 11188”

6 Μαρτίου Παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού
Αν υποστείς Cyberbullying
Μίλα σε πρόσωπα που εμπιστεύεσαι
Μην απαντήσεις και μη δεχθείς να συναντήσεις το δράστη
Αποθήκευσε τις αποδείξεις
Κάλεσε ΑΜΕΣΑ τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος 11188 pic.twitter.com/tu6YrLLTdS

— cyberalert (@CyberAlertGR) 6 Μαρτίου 2019

Με πληροφορίες από το SaferInternet4Kids.gr