Σφραγίσματα από την ανασκαφή στη Θηρασία φωτίζουν τα πρώτα βήματα γραφής στο προϊστορικό Αιγαίο

Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε στον προϊστορικό οικισμό της Κοίμησης στη Θηρασία, από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έφερε στο φως, μεταξύ άλλων, ένα σημαντικό εύρημα, το οποίο φωτίζει τα πρώτα βήματα της δημιουργίας της γραφής στο προϊστορικό Αιγαίο.

Το εύρημα δημοσιεύτηκε σε ανοιχτή πρόσβαση από το Cambridge University Press, σε άρθρο των Κ. Σμπόνια, Ι. Τζαχίλη και Γ. Κορδατζάκη, το οποίο συμβάλλει στην κατανόηση των πρακτικών σφράγισης στις Κυκλάδες.

Διαφήμιση

Πρόκειται για δύο αποτυπώματα σφραγίδων σε λαβή αγγείου, τα οποία προέρχονται από ένα δωμάτιο του οικισμού που χρονολογείται στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. (Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδος). Το πρώτο σφράγισμα (THS.1), στο άνω τμήμα της λαβής, προέρχεται από μία τρίπλευρη σφραγίδα με επιμήκεις επιφάνειες, διακοσμημένες με σειρά αφηρημένων και σχηματικών συμβόλων σε παρατακτική διάταξη. Τα διαδοχικά αυτά σημεία, τοποθετημένα σε συνεκτική ακολουθία, συνιστούν την πρωιμότερη μαρτυρία για εξελίξεις που συνδέονται με την εμφάνιση της γραφής στον αιγαιακό χώρο. Το δεύτερο σφράγισμα (THS.2), με γραμμικά και μαιανδροειδή διακοσμητικά θέματα, εντάσσεται στη γενικότερη παράδοση της αιγαιακής σφραγιδογλυφίας.

Τα πρώτα οργανωμένα συστήματα γραφής εμφανίζονται στη Μινωική Κρήτη στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. (Κρητική Ιερογλυφική και Γραμμική Α). Το σφράγισμα THS.1 από την Κοίμηση ίσως αντιπροσωπεύει ένα αρχικό στάδιο ανάπτυξης ενός πιο σύνθετου συστήματος επικοινωνίας, το οποίο εδράζεται στις κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές πρακτικές του Αιγαίου κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Σφραγίσματα σε κεραμικά που έγιναν πριν το ψήσιμο των αγγείων θα μπορούσαν να δηλώνουν τον κατασκευαστή, την προέλευση ή το περιεχόμενο του αγγείου. Τα σύμβολα του σφραγίσματος της Θηρασίας ενδέχεται να απεικονίζουν ονόματα ή ευρύτερα εννοιολογικά σχήματα σε ένα πρώιμο στάδιο ανάπτυξης της γραφής.

Διαφήμιση

Mε βάση τα αποτελέσματα της πετρογραφικής ανάλυσης του κεραμικού θραύσματος από τη μεταδιδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου Γ. Κορδατζάκη, η Νάξος, η οποία διατηρούσε ισχυρές συνδέσεις με τη Σαντορίνη, θεωρείται η πιο πιθανή πηγή τόσο των πρώτων υλών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του αγγείου όσο και, ενδεχομένως, της προέλευσης του ίδιου του αγγείου και των σφραγισμάτων στη λαβή του.

Η σημασία των αποτυπωμάτων θα πρέπει να ερμηνευτεί στο ευρύτερο δίκτυο θαλάσσιων ανταλλαγών του Αιγαίου, μέσω του οποίου διακινούνταν αγγεία και εμπορεύματα. Το σφράγισμα της Θηρασίας ενισχύει την ιδέα ότι η δημιουργία σύνθετων συστημάτων επικοινωνίας βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη στο Αιγαίο, σε συνάρτηση με τη δήλωση ταυτότητας, τον έλεγχο αγαθών και την αυξανόμενη κοινωνική πολυπλοκότητα, χαρακτηριστικά των “πρωτοαστικών κοινωνιών” της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Τα σύμβολα των σφραγισμάτων από τον οικισμό της Κοίμησης στη Θηρασία αντιπροσωπεύουν ένα μέχρι πρότινος άγνωστο βήμα στην πορεία προς τη δημιουργία της γραφής στο προϊστορικό Αιγαίο.

Η ανασκαφή πραγματοποιείται από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Κρήτης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, υπό την διεύθυνση του Καθηγητή Κώστα Σμπόνια, της Ομότιμης Καθηγήτριας Ίριδας Τζαχίλη και της Μάγιας Ευσταθίου.

Διαφήμιση