Με επιτυχία ολοκληρώθηκε πρόσφατα η τοποθέτηση καινοτόμων μηχανημάτων θαλάσσιας τεχνολογίας στο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο, ΒΑ της Σαντορίνης, από τη διεθνή επιστημονική ομάδα του ερευνητικού προγράμματος SANTORY “SANTORini’s seafloor volcanic observatorY”, το οποίο χρηματοδοτεί το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και συντονίζει το Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας του ΕΚΠΑ, με Επιστημονική Υπεύθυνη την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού.
Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια μικρού βάθους, όπως ο Κολούμπος, έχουν πολύπλοκη γεωλογία και η έρευνα των υδροθερμικών τους συστημάτων είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Αυτά τα ρηχά υποθαλάσσια, υψηλής ενέργειας, δυναμικά, υδροθερμικά συστήματα συνδέονται με σημαντική και δυνητικά επικίνδυνη ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Για πρώτη φορά στην Ανατολική Μεσόγειο Θάλασσα, δημιουργείται ένα ρηχό (σε 500μ βάθος) υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο στον κρατήρα του Κολούμπου, με την υποστήριξη του Δήμου Θήρας, που εξασφάλισε τη χρήση του Ε/Σ Φιλία και του Υποβρύχιου Τηλεκατευθυνόμενου Οχήματος (Max Rover) που διαθέτει το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), μέσω της προγραμματικής σύμβασης που έχει υπογράψει με το ΕΛΚΕΘΕ και το ΕΚΠΑ.
Στην ωκεανογραφική αποστολή που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΕΛΚΕΘΕ), με Υπεύθυνη την Ερευνήτρια Β’ Δρ. Παρασκευή Πολυμενάκου, συμμετείχαν εταίροι του έργου SANTORY από τη Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών (ΕΜΠ), το Istituto Nazionale Geofisica e Vulcanologia (INGV) του Παλέρμου σε συνεργασία με το Departement de Geosciences (ENS) στο Παρίσι, το GEOMAR (Γερμανία) και την Ploatech (Ισπανία).
Το υποθαλάσσιο παρατηρητήριο περιέχει αισθητήρες που μετράνε τις φυσικές και χημικές παραμέτρους του ενεργού υδροθερμικού πεδίου του Κολούμπου, ενώ τοποθετήθηκαν σε συγκεκριμένα σημεία ειδικά θερμόμετρα για τη μέτρηση της υψηλής θερμοκρασίας του πεδίου (2300C) και κλισιόμετρα στο δάπεδο του κρατήρα. Πραγματοποιήθηκε οπτική καταγραφή του ενεργού τμήματος των καμινάδων και έγινε σύγκριση της μορφολογίας τους με στοιχεία που έχουν συλλεχθεί σε προηγούμενες ωκεανογραφικές αποστολές.
Επιπρόσθετα κατά τη διάρκεια της ωκεανογραφικής αποστολής έγινε συλλογή υλικού α) από την κολώνα του νερού με την χρήση ειδικών δειγματοληπτών τύπου Niskin, β) από τον μικροβιακό τάπητα και γ) από τα ιζήματα του προτεινόμενου υδροθερμικού πεδίου με το υποβρύχιο όχημα MaxRover. Επίσης συλλέχθηκαν δείγματα από τις ενεργές καμινάδες του Κολούμπου που είναι πλούσιες σε μέταλλα για να γίνουν νέες γεωχημικές αναλύσεις. Στον επόμενο χρόνο θα τοποθετηθούν επιπρόσθετα επιστημονικά όργανα τα οποία και προετοιμάζονται από τους εταίρους του έργου.
Στο πλαίσιο του SANTORY θα αναπτυχθούν και θα χρησιμοποιηθούν καινοτόμες θαλάσσιες τεχνολογίες οι οποίες αφενός θα διευρύνουν, τις γνώσεις των ειδικών για τη δυναμική και τους κινδύνους των υδροθερμικών πεδίων, παρέχοντας ελεύθερα δεδομένα τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στην κοινωνία, και αφετέρου θα δημιουργήσουν ένα πρότυπο σύστημα για την ανάπτυξη υποθαλάσσιων παρατηρητηρίων σε παγκόσμιο επίπεδο.
