Έρευνα για τη σπατάλη τροφίμων στα ελληνικά νοικοκυριά

Την ανάγκη να καλλιεργηθεί μεγαλύτερη κοινωνιο-οικολογική συνείδηση στα ελληνικά νοικοκυριά γύρω από τις επιπτώσεις της σπατάλης τροφίμων, αλλά και να ενισχυθούν σημαντικά οι αντιληπτικές τους ικανότητες “ώστε να μπορούν να συνειδητοποιούν άμεσα τις πράξεις τους κι έτσι να τις αποφεύγουν”, υπογράμμισε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Βασιλική Αϊτσίδου, διδάκτωρ στο τμήμα Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).

Αυτό είναι και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η κα Αϊτσίδου, ύστερα από έρευνα που έκανε για τη σπατάλη τροφίμων στα ελληνικά νοικοκυριά, στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής που εκπόνησε, με επιβλέπουσα την καθηγήτρια Όλγα Ιακωβίδου. Πεδίο της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2016-2017 και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2020 σε δείγμα 279 ερωτηματολογίων, αποτέλεσε ο δήμος Εορδαίας. Ο τίτλος της διδακτορικής διατριβής είναι “Οικιακά Απορρίμματα Τροφίμων: Κοινωνικό-οικολογικές διαστάσεις μεταξύ αγροτικών και αστικών νοικοκυριών του δήμου Εορδαίας»”.

“Με κατέπληξε το γεγονός ότι στη διάρκεια των συνεντεύξεων που έκανα για την έρευνα, τις περισσότερες φορές οι ίδιοι οι συνεντευξιαζόμενοι ανακάλυπταν με έκπληξη, μιλώντας σ’ εμένα, ότι τελικά σπαταλούν καθημερινά πολύ περισσότερο φαγητό απ’ αυτό που νομίζουν και παρά το γεγονός ότι διαθέτουν στην πλειονότητά τους τη γνώση σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν για να μην το πράττουν”, υπογράμμισε η κα Αϊτσίδου.

Όπως εξήγησε, τα βιώματα του κάθε ανθρώπου επηρεάζουν σημαντικά στο πώς συμπεριφέρεται και διαχειρίζεται την τροφή, σημειώνοντας πως “οι μεγαλύτεροι σε ηλικία σέβονται περισσότερο τόσο την ίδια την τροφή, όσο και την ποσότητά της”, σε αντίθεση με τους νεότερους σε ηλικία που “δεν έχουν συναίσθηση του τι πράττουν και αυτός είναι ο πυρήνας του προβλήματος στον οποίο πρέπει να εστιάσουμε”.

Οι νέοι πετούν πιο εύκολα
Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, τα τρόφιμα που καταλήγουν στους οικιακούς κάδους απορριμμάτων είναι, κυρίως, εκείνα που καταναλώνονται καθημερινά, με τα φρούτα πρώτα στην κατάταξη, σε ποσοστό 48,9% και ακολουθούν τα λαχανικά (38,7%), γάλα-γιαούρτι (40,9%) και το ψωμί (35%). Ως αποφάγια και αφού πρώτα μαγειρεύτηκαν, καταλήγουν στα σκουπίδια το κρέας (35%) και τα ψάρια (31,8%).

Οι νέοι ηλικίας 18-30 χρόνων, σε ποσοστό 20% πετούν πιο εύκολα τα τρόφιμα, βάσει της έρευνας, επειδή χαλούν πριν ακόμη τα καταναλώσουν και οι 26-35 ετών τα πετούν ως αποφάγια. Αντίθετα, το 70% των ηλικιωμένων (65 ετών και άνω) δεν πετά τρόφιμα ποτέ.

Πάντως, η καταγωγή σε ποσοστό 80% και η διαβίωση σε ποσοστό 70% των ερωτηθέντων κατά το παρελθόν σε αγροτική περιοχή συμβάλλει στη μείωση/πρόληψη των οικιακών απορριμμάτων των τροφίμων, με βάση την έρευνα. Η παρασκευή και η άμεση κατανάλωση παραδοσιακών φαγητών (64%) και η κατάληξη αποφαγιών σε ζώα (57%) είναι ορισμένες συνήθειες που “μετέφεραν” οι ερωτώμενοι από τα αγροτικά νοικοκυριά όπου μεγάλωσαν, στα αστικά νοικοκυριά όπου διαβιούν σήμερα. “Η σύνδεσή τους με τον αγροτικό χώρο προσδίδει συναισθηματική αξία στα τρόφιμα, μέσω της οποίας νοσταλγούν το «αγροτικό ιδεώδες» και διατηρούν ένα είδος περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης”, επισήμανε η κα Αϊτσίδου.

Μεταξύ άλλων, στην έρευνα διαπιστώθηκαν οι λανθασμένες ή ελλιπείς αντιλήψεις και γνώσεις για αρκετά οικολογικά ζητήματα περί σπατάλης τροφίμων, με ποσοστό 72% να αδυνατεί να συνδέσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου με τα οικιακά απορρίμματα τροφίμων, ενώ το 62% όχι μόνο δεν αντιλαμβάνεται τη σύνδεση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και γεωργοκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων αλλά θεωρεί πως πρόκειται για την “αλλαγή του κλίματος λόγω εποχής”.

“Σημαντική επίδραση στη σπατάλη τροφής διαδραματίζουν οι προσφορές στα καταστήματα”, σύμφωνα με την κα Αϊτσίδου, με το 72% των καταναλωτών ν’ αγοράζει παραπάνω ποσότητες από τις αναγκαίες, επηρεαζόμενο από τις προσφορές, ενώ ακόμη και το 55% που οργανώνει σε λίστα τις αγορές τροφίμων συνήθως παρεκκλίνει απ’ αυτή.

Μετά τις αγορές, μόνο το 40% τακτοποιεί τα τρόφιμα στα ράφια του νοικοκυριού βάσει παλαιότητας (first-in-first-out), ωστόσο ενθαρρυντικό χαρακτήρισε η κα Αϊτσίδου το γεγονός ότι το 87% προσπαθεί να μην πετάει τρόφιμα στα σκουπίδια, γνωρίζοντας (73%) ότι ετησίως το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια και κατανοώντας (85%) ότι πρόκειται για μία ποσότητα που δύναται να θρέψει τον παγκόσμιο πληθυσμό που υποσιτίζεται.

Από την έρευνα προκύπτει ακόμα ότι η ανάγκη καταπολέμησης της σπατάλης τροφίμων βρίσκει το 94% των ερωτηθέντων να ενδιαφέρεται για τη μείωση/πρόληψη των οικιακών απορριμμάτων τροφίμων, με το 62% να δηλώνει διατεθειμένο να υιοθετήσει και να χρησιμοποιήσει ορθά μια λίστα αγοράς τροφίμων, το 49% να συμμετάσχει σε ενημερωτικές εκστρατείες και το 31% να παρακολουθήσει σχετικά ενημερωτικά βίντεο στο διαδίκτυο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ