Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο: Η επίσημη προγραμματική διακήρυξη

Η περιφερειακή παράταξη “Ανοιχτοί Ορίζοντες στο Νότιο Αιγαίο” με επικεφαλής και υποψήφια περιφερειάρχη τη Χρυσούλα Καραγιάννη, έδωσε στη δημοσιότητα την προγραμματική διακήρυξή της για τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου. Όπως αναλυτικά αναφέρει:

“Η γεωγραφική θέση -από τα παράλια της Μικράς Ασίας μέχρι τα παράλια της Εύβοιας και της Αττικής και ο πολυνησιωτικός χαρακτήρας της Περιφέρειας του Νοτίου Αιγαίου (ΠΝΑ) την καθιστούν διαχρονικά την καρδιά αλλά και το μαλακό υπογάστριο της χώρα μας. Η σπουδαιότητα του Νοτίου Αιγαίου είναι πρωτίστως εθνική και η καλύτερη θωράκιση των νησιών μας είναι η αειφορία.

Μετά από αρκετές δεκαετίες μονόπλευρης και χωρίς όρια τουριστικής ανάπτυξης που άφησε ορατό το αποτύπωμα της, οι πολίτες – κάτοικοι, εργαζόμενοι και επιχειρηματίες των νησιών μας – ανησυχούμε γιατί το μοντέλο αυτό διαβρώνει το κοινό μας φυσικό, πολιτισμικό και ανθρώπινο κεφάλαιο πάνω στο οποίο στηρίζεται το οικοδόμημα του τουρισμού, αλλά και ευρύτερα τη ποιότητα ζωής, τη καθημερινότητα όλων όσων συνεχίζουμε να θέλουμε να μένουμε σ’ αυτά.

Και ενώ τα οικονομικά οφέλη από τον τουρισμό που μένουν στα νησιά μας είναι μικρότερα από όσα παράγονται και καταγράφονται στο ΑΕΠ, τα ποιοτικά στοιχεία της ανάπτυξης και των αυριανών προοπτικών είναι ζοφερά με χαμηλό επίπεδο συμμετοχής στην έρευνα και στη καινοτομία, με χαμηλό επίπεδο απασχόλησης νέων, με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

Η επέλαση, με ιδιαίτερη ένταση τα τελευταία χρόνια, του real estate και όσων συμπορεύονται μαζί του, όχι απλά έχουν αλλοιώσει πολλά από τα στοιχεία αυτά, αλλά έχουν δημιουργήσει καταστάσεις που σε πολλά νησιά έχουν γίνει ανεξέλεγκτες και πολύ συχνά παράνομες, προκαλώντας αντιδράσεις από τη πλευρά μιας συνεχώς αυξανόμενης μερίδας τόσο επιχειρηματιών όσο και κατοίκων, που βλέπουμε να ζούμε όλο και με μεγαλύτερη δυσκολία λόγω της αλόγιστης τουριστικής μεγέθυνσης και της παράλληλης υποβάθμισης της ποιότητας ζωής. Η δυσκολία χρήσης των δημόσιων χώρων, ο θόρυβος, η κυκλοφοριακή συμφόρηση, τα σοβαρά προβλήματα της ποιότητας του νερού, η ατελής διαχείριση απορριμμάτων με τη συνεχή εμφάνιση αυτοσχέδιων χωματερών, οι εργασιακές συνθήκες 16ώρων με ανεπαρκείς απολαβές, η δυσκολία πρόσβασης σε ικανοποιητικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (με την υγεία και τη παιδεία σε πρώτη γραμμή), η ακρίβεια, η δυσκολία για εύρεση ικανοποιητικής και προσιτής στέγης κλπ. αποτελούν ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα προβλημάτων που χρειάζονται αντιμετώπιση μέσα από μακροχρόνιο σχέδιο.

Συνέπεια των παραπάνω είναι, και σε συνδυασμό με την επέλαση της κλιματικής αλλαγής, να έχουμε νησιά που είναι όλο και πιο εύθραυστα είτε γιατί βρίσκονται σε κίνδυνο περιβαλλοντικής κατάρρευσης, είτε γιατί έχουν μια μη βιώσιμη οικονομία τουριστικής μονοκαλλιέργειας, είτε ακόμη γιατί οι κοινωνίες τους καταρρέουν πληθυσμιακά. Δεν μπορεί το σλόγκαν στο στόμα όλο και περισσότερων συμπατριωτών μας να είναι το “σαιζόν είναι και θα περάσει”, ενώ όλοι θα θέλαμε να έχουμε κανονική και αξιοπρεπή ζωή αλλά και εργασία για 365 μέρες το χρόνο.

Διαφήμιση

Τα παραπάνω κάνουν επιτακτική την αλλαγή της ασκούμενης από την ΠΝΑ πολιτικής με άμεση αναθεώρηση του αναπτυξιακού – παραγωγικού μοντέλου που θα στοχεύει σε ένα ποιοτικό, ανθεκτικό και αειφόρο Αιγαίο που θα αξιοποιεί τα χαρακτηριστικά των νησιών προς το κοινό συμφέρον.

– Άμεση υιοθέτηση των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού για αειφόρους προορισμούς με υπεύθυνους επιχειρηματίες, κατοίκους, εργαζόμενους και τουρίστες, για ριζική μείωση των πιέσεων που ασκούν οι μεγάλοι αριθμοί επισκεπτών, αξιοποιώντας εργαλεία όπως το Περιφερειακό Τουριστικό Παρατηρητήριο και οι Φορείς Διαχείρισης Προορισμού στα νησιά, ώστε να πάρουμε εμείς σταδιακά τον έλεγχο των τουριστικών ροών στα νησιά μας, αντί να εξαρτόμαστε από ξένα συμφέροντα.

– Ολοκληρωμένο σχεδιασμό για αξιοποίηση των ιδιαίτερων φυσικών, πολιτιστικών και παραγωγικών χαρακτηριστικών για να διαφοροποιηθεί το τουριστικό προϊόν του ήλιου και της ξαπλώστρας και να μειωθεί η τουριστική μονοκαλλιέργεια, δίνοντας έμφαση στη παραγωγή τοπικών προϊόντων και ουσιαστική στήριξη δράσεων όπως το Aegean Cuisine, Tinos Food Path, των μικρών παραγωγών αγροτικών προϊόντων. Ανάδειξη της ταυτότητας του κάθε νησιού ξεχωριστά με ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών με βάση τόσο τη μυθολογία και τα ιστορικά του χαρακτηριστικά όσο και τη σύγχρονη ζωή και δημιουργία με συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών που να λαμβάνει υπόψη τη φέρουσα ικανότητα του κάθε νησιού και την ποιότητα ζωής των κατοίκων του. Ως βάση θεωρούμε τη δημιουργία Κέντρου Διήγησης της Τοπικής Ιστορίας και Μυθολογίας (Story Telling) σε κάθε νησί, την ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων με έμφαση στη θάλασσα (πχ. αλιευτικός, θαλάσσιος & ναυταθλητικός τουρισμός), στους μύθους και στην ιστορία (πχ. Διαγόρας, Ιπποκράτης, Περσέας, Μέδουσα, Αριάδνη, Ατλαντίδα, τα άπειρα μνημεία και τους παραδοσιακούς οικισμούς κλπ), καθώς και τη δημιουργία clusters για την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και στήριξη των παραγωγών.

– Δημοκρατικός προγραμματισμός με ορθολογική και διαφανή διαχείριση των πόρων που προορίζονται για το Νότιο Αιγαίο σε συνεργασία με τους Δήμους, με διαφάνεια στις επιλογές χρηματοδότησης έργων, γιατί ο αναπτυξιακός σχεδιασμός ως βασική αρμοδιότητα της περιφέρειας και η βελτίωση ποιότητας ζωής και καθημερινότητας των πολιτών ως αρμοδιότητα των Δήμων, αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

– Τακτική κοινωνική λογοδοσία για τα έργα που υλοποιούνται, την ένταξή τους στο συνολικό αναπτυξιακό σχεδιασμό και την σκοπιμότητά τους με ενεργοποίηση των θεσμικών οργάνων συνεργασίας (όπως η Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης και το Συμβούλιο Καινοτομίας) με τους φορείς όπως είναι τα Επιμελητήρια, οι επαγγελματικοί Σύλλογοι, οι φορείς των εργαζόμενων, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, οι ΜΚΟ και οι πολιτιστικοί σύλλογοι με στόχο έναν συμμετοχικό σχεδιασμό με διαφανείς διαδικασίες.

– Ουσιαστική προστασία όλων των δημόσιων πόρων (πχ. νερό, τοπίο, δάση) και χώρων (πχ. παραλίες, πλατείες & λιμενικές ζώνες, παραδοσιακοί οικισμοί, περιοχές NATURA) μέσα από δράσεις πρόληψης της υποβάθμισης τους αλλά και σωστά χωρικά σχέδια, ώστε να συνεχίσουν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε μεγάλο βάθος χρόνου σε μόνιμους κατοίκους και σε επισκέπτες. Χρειάζεται να μπει φρένο στις Στρατηγικές Επενδύσεις που είναι έξω από τη κλίμακα των νησιών και στη χρηματοδότηση νέων κλινών στα κορεσμένα νησιά μέσα από τοπικά πολεοδομικά σχέδια που θα λαμβάνουν υπόψη τη φέρουσα ικανότητα του κάθε νησιού ξεχωριστά.

– Ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης περιβάλλοντος που θα λαμβάνει υπόψη τη κλιματική αλλαγή ώστε να συμβάλλει στη μείωση των φυσικών καταστροφών και σε αποτελεσματική πολιτική προστασία.

– Άμεση εμπλοκή στο σχέδιο ενεργειακής μετάβασης των νησιών με στήριξη δημιουργίας ενεργειακών κοινοτήτων & μικρής κλίμακας έργων ΑΠΕ, με συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών – επιχειρήσεων, ώστε να περιοριστεί το ενεργειακό κόστος επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αλλά και η περιβαλλοντική επιβάρυνση.

– Ουσιαστική διεκδίκηση για δημόσιες υπηρεσίες υγείας, πρόνοιας και εκπαίδευσης που να καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών των νησιών μας, τόσο σε ότι αφορά στις υποδομές (με έμφαση στην αντισεισμική θωράκιση) και στον εξοπλισμό, όσο και στο ανθρώπινο δυναμικό.

– Αξιοποίηση της υιοθέτησης ουσιαστικών ψηφιακών λειτουργιών σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής και της παροχής δημόσιων υπηρεσιών ώστε να εκλείψει σταδιακά η ανάγκη για μετακίνηση κατοίκων και επιχειρηματιών μεταξύ των νησιών και η βελτίωση της ελκυστικότητας και των μικρότερων νησιών.

– Δράσεις για την ανάπτυξη κοινωνικής κατοικίας για δημόσιους λειτουργούς, για νέα ζευγάρια, για εργαζόμενους και άλλες αδύναμες κοινωνικές ομάδες που θέλουν να ζήσουν και να δουλέψουν στα νησιά μας.

– Αξιοποίηση του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό της κοινωνικής πολιτικής και της ορθολογικής αξιοποίησης των χρηματοδοτήσεων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου σε συνεργασία με τους Δήμους και τις εξειδικευμένες δομές και τους συλλογικούς φορείς για στήριξη των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού ώστε να αποφεύγεται ο κοινωνικός αποκλεισμός. Ειδικά για τα άτομα με αναπηρία χρειάζεται η δημιουργία σε περισσότερα νησιά Στέγης Υποστηριζόμενης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης & ενίσχυση των υφιστάμενων δομών καθώς και η εξασφάλιση προσβασιμότητας στην υγεία, στη παιδεία, στη ψυχαγωγία και στο δομημένο, φυσικό και ψηφιακό περιβάλλον ώστε να επιτευχθεί κοινωνική ενεργοποίηση.

– Δράσεις εκπαίδευσης και κατάρτισης των επιχειρηματιών και των εργαζόμενων, με τη λειτουργία στο Νότιο Αιγαίο μόνιμων δομών κατάρτισης των εργαζομένων και των στελεχών ιδιαίτερα στον τουρισμό, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις που έχουν φέρει η αλλαγές στις προτιμήσεις επισκεπτών και κατοίκων, που αναζητούν βιώσιμες συνθήκες διαβίωσης, οι νομοθεσίες για μείωση στη χρήση πλαστικών και άλλων επιβλαβών για το περιβάλλον πρακτικών, η κλιματική αλλαγή, η ψηφιοποίηση πολλών διαδικασιών.

– Συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού στη διαμόρφωση δικτύου ακτοπλοϊκών και συνδυασμένων μεταφορών προσαρμοσμένων στις ανάγκες μετακίνησης των πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνο.

– Ενίσχυση της λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Περιφέρειας, των υποστελεχομένων διοικητικών υπηρεσιών και των νομικών προσώπων ώστε να επιτελούν τον ρόλο τους.

– Οργανωμένες παρεμβάσεις-διεκδικήσεις για την υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Κεντρική Κυβέρνηση σειρά ισοδυνάμων για τη νησιωτικότητα με βάση τις αρχές που διαπνέουν το μεταφορικό ισοδύναμο σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η υγεία, η εκπαίδευση και κατάρτιση, η φορολογία (μειωμένο ΦΠΑ), η αγροτική ανάπτυξη (ειδικοί κανόνες στήριξης της νησιωτικής παραγωγής) και η ισοβαρής ανάπτυξη (ειδικές χρηματοδοτήσεις λόγω της πολυνησιωτικότητας) ώστε τα νησιά να είναι τόποι ελκυστικοί για κατοικία και επιχειρηματικές δραστηριότητες πέρα του τουρισμού.

Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην ιδιαίτερη πολυνησιωτική μας περιοχή όπου δεν υπάρχουν διαπεριφερειακά έργα που να διαχέουν τα οφέλη τους έξω από τα όρια του καθενός νησιού, χωρίς παρουσία σε όλα τα νησιά και με πολλούς Δήμους χωρίς το απαραίτητο προσωπικό -ειδικά στα μικρά νησιά-, οφείλει να έχει έναν ενισχυμένο ρόλο στο σχεδιασμό οριζόντιων δράσεων με ευρύτερη εφαρμογή αξιοποιώντας καλές πρακτικές και διαχέοντας τις στους άμεσα ενδιαφερόμενους.

Ως ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ δεσμευόμαστε να προχωρήσουμε, μακριά από τις υψηλού κόστους επικοινωνιακές πρακτικές της απερχόμενης Περιφερειακής Αρχής Χατζημάρκου, με:
– Διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων
– Στρατηγικό σχέδιο για την βέλτιστη αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων από τις διαφορετικές πηγές με στόχο πραγματικά την αειφορία των νησιών και τη ποιότητα ζωής των κατοίκων,
– Δικαιοσύνη στη κατανομή των πόρων στα επιμέρους νησιά ανάλογα με τα αναπτυξιακά και δημογραφικά τους προβλήματα ώστε να βελτιώσουμε την ελκυστικότητά τους.

Στον δύσκολο αλλά ωραίο αγώνα για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων, καλούμε τις συμπατριώτισσες και τους συμπατριώτες μας που δέχονται τις αρχές μας, να στηρίξουν δυναμικά τον συνδυασμό της Χρύσας Καραγιάννη “ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ στο Νότιο Αιγαίο” ώστε να αλλάξουμε ριζικά τη πορεία των νησιών μας.

Περισσότερα για την προγραμματική διακήρυξη είναι διαθέσιμα online εδώ.

Επικεφαλής της συντακτικής ομάδας του προγράμματος είναι ο Γιάννης Σπιλάνης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, Διευθυντής Εργαστηρίου Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης & Διευθυντής Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου