Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι η θάλασσα μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε από την ύφεση: Έχουμε υπολογίσει πως με τις κατάλληλες επενδύσεις μπορούν να δημιουργηθούν γύρω στο ενάμισι εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας μέχρι το 2020. Μπορούμε στην κυριολεξία να μιλήσουμε για «Γαλάζια Ανάπτυξη», τόνισε στην ομιλία της, στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο, στις 30/8/13, η Ευρωπαία Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας κ. Μαρία Δαμανάκη.
Η ομιλία της κας Δαμανάκη ήταν πλούσια σε περιεχόμενο και ιδιαίτερα κατατοπιστική σχετικά με τα άμεσα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο χώρο της θαλάσσιας οικονόμιας.
Η κα Δαμανάκη τόνισε την άνθηση του κλάδου της κρουαζιέρας λέγοντας ότι “λιμάνια όπως της Σαντορίνης ή εδώ της Ρόδου συγκαταλέγονται στους πιο δημοφιλείς προορισμούς παγκοσμίως, πρέπει να σκεφτούμε προνοητικά και να βρούμε τρόπους να αναπτύξουμε τη δυναμική αυτή.”
Στη συνέχεια, στο ίδιο θέμα, αναφέρθηκε στη γαλλική Ριβιέρα όπου όπως είπε “οι εταιρείες κρουαζιέρας συνεργάζονται με τις τοπικές αρχές δίνοντας στον προορισμό αυτόν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οργανώνουν διαγωνισμούς, εκδηλώσεις γαστρονομίας, περιπάτους στη στεριά ή βόλτες στη θάλασσα και καταδυτικές εκδρομές.”
Η ομιλία της κας Δαμανάκη περιλάμβανε ακόμα θέματα που αφορούσαν:
– στον τουρισμό παροτρύνοντας την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου “να επιδοθεί σε νέες μορφές εξειδικευμένου τουρισμού που θα δώσουν τη δυνατότητα για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου: ερασιτεχνική αλιεία, οικολογικός τουρισμός, γκολφ, γευσιγνωσία και οινολογία, γιώτινγκ, καταδυτικός τουρισμός.”
– στην ιχθυοτροφία και τις υδατοκαλιέργειες
– στην αλιεία και τις προοπτικές της που κάλυψε σημαντικό μέρος της ομιλίας της Επιτρόπου
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας της κα Δαμανάκη:
Με μεγάλη χαρά βρίσκομαι σήμερα στο νησί της Ρόδου. Θέλω θερμά να ευχαριστήσω για την πρόσκληση να απευθυνθώ στο Συνέδριό σας τον Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου που είχε την πρωτοβουλία αυτού του Συνεδρίου και τις τοπικές αρχές του νησιού για την φροντίδα και το ενδιαφέρον τους. Η «γαλάζια ανάπτυξη» αποτελεί μια ελπίδα για την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά. Στη Ρόδο μπορεί να αναδειχθεί με τον πιο παρασταστικό τρόπο, μια και το νησί συνδυάζει όλα τα δεδομένα για να αποτελέσει πρότυπο αναπτυξιακής δυναμικής που θα προέρχεται από τη θάλασσα. Είναι επίσης πολύ σημαντικό, ιδίως στις σημερινές συνθήκες κρίσης και αβεβαιότητας, να βρισκομαστε κοντά στους πολίτες και να τους ενημερώνουμε για τις πρωτοβουλίες και τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρώπη και την οικονομική της σταθεροποίηση και ανάκαμψη. Άλλωστε η Ρόδος αποτελεί ένα εμβληματικό νησιωτικό τόπο για την Ευρώπη, γνωστό στα πέρατα του κόσμου. Είναι άμεσα συνδεδεμένη όχι μόνο με την ευρωπαϊκή ιστορία αλλά και με την ιστορία της Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ως τόπος που φιλοξένησε στο παρελθόν τη Σύνοδο των Ευρωπαϊων ηγετών.
Σήμερα ακούμε γύρω μας να γίνεται συχνά λόγος για τη «γαλάζια οικονομία». Πρόκειται για ένα νέο τρόπο αναφοράς σε κάτι στο οποίο στηρίχθηκαν οι παλαιότερες γενιές σε αυτό τον τόπο εδώ και χιλιετίες. Αυτή η ίδια πηγή πλούτου εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Ελλάδας και του Νοτίου Αιγαίου ειδικότερα. Πρόκειται για την οικονομική αξία της θάλασσας και των ακτών μας.
Η γαλάζια οικονομία βρίσκεται σήμερα στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι η θάλασσα μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε από την ύφεση: Έχουμε υπολογίσει πως με τις κατάλληλες επενδύσεις μπορούν να δημιουργηθούν γύρω στο ενάμισι εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας μέχρι το 2020. Μπορούμε στην κυριολεξία να μιλήσουμε για «Γαλάζια Ανάπτυξη».Υπάρχουν κλάδοι της θαλάσσιας οικονομίας που διαθέτουν μεγάλο αναπτυξιακό δυναμικό και στους οποίους πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας: ορισμένοι απ’ αυτούς είναι παραδοσιακοί κλάδοι, όπως ο θαλάσσιος τουρισμός ή η αλιεία, άλλοι είναι αναδυόμενοι, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η εξόρυξη ορυκτών πόρων και η υδατοκαλλιέργεια και άλλοι βρίσκονται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο, όπως οι θαλάσσιες βιοτεχνολογίες.
Στόχος μας είναι να τους διερευνήσουμε συστηματικά και να μεγιστοποιήσουμε τις δυνατότητές εκμετάλλευσής τους. Ποια σχέση έχουν αυτά με το Νότιο Αιγαίο;
Ο κλάδος του τουρισμού ανθεί στην περιφέρεια αυτή εδώ και δεκαετίες. Όμως η τουριστική αγορά αλλάζει και οι σημερινοί παραθεριστές έχουν νέες απαιτήσεις, πέρα από το στερεότυπο «ήλιος και θάλασσα». Μπορεί τα νησιά μας να διαθέτουν μεγάλη φυσική ομορφιά, αλλά αυτή δεν αρκεί. Οφείλουμε να προσαρμοζόμαστε στις ανάγκες των καταναλωτών τουριστών, να βελτιώνουμε τις παρεχόμενες υπηρεσίες, και, πάνω απ’ όλα, να τις επεκτείνουμε στην διάρκεια όλου του έτους. Ας μην ξεχνάμε, κυρίες και κύριοι, ότι υπάρχει σκληρός ανταγωνισμός από τρίτες χώρες χαμηλού κόστους. Προσωπικά πιστεύω ότι η περιφέρεια αυτή μπορεί να επιδοθεί σε νέες μορφές εξειδικευμένου τουρισμού που θα δώσουν τη δυνατότητα για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου: ερασιτεχνική αλιεία, οικολογικός τουρισμός, γκολφ, γευσιγνωσία και οινολογία, γιώτινγκ, καταδυτικός τουρισμός.
Με το ίδιο σκεπτικό, εφόσον ο κλάδος της κρουαζιέρας ανθεί, και λιμάνια όπως της Σαντορίνης ή εδώ της Ρόδου συγκαταλέγονται στους πιο δημοφιλείς προορισμούς παγκοσμίως, πρέπει να σκεφτούμε προνοητικά και να βρούμε τρόπους να αναπτύξουμε τη δυναμική αυτή.
Στην γαλλική Ριβιέρα οι εταιρείες κρουαζιέρας συνεργάζονται με τις τοπικές αρχές δίνοντας στον προορισμό αυτόν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οργανώνουν διαγωνισμούς, εκδηλώσεις γαστρονομίας, περιπάτους στη στεριά ή βόλτες στη θάλασσα και καταδυτικές εκδρομές. Υπάρχουν πολλές βέλτιστες πρακτικές στην Ευρώπη από τις οποίες μπορούμε να ωφεληθούμε στην Ελλάδα.
Πέραν του τουρισμού, η Ελλάδα έχει επίσης μακρά παράδοση στην ιχθυοτροφία. Ο κλάδος αυτός δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως, αλλά έχει ήδη σημαντικό εξαγωγικό δυναμικό.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας παρέχει κίνητρα για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας που είναι φιλική προς το περιβάλλον και για τον περιορισμό των επιπτώσεων της υδατοκαλλιέργειας στη θάλασσα. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη προώθηση νέων εμπορεύσιμων ειδών που προορίζονται τόσο για κατανάλωση όσο και για την παρασκευή φαρμάκων, βιοκαυσίμων ή χημικών προϊόντων. Παρεμπιπτόντως, οι κύπριοι παραγωγοί έχουν ήδη ξεκινήσει να διαφοροποιούν την παραγωγή τους με νέα είδη, όπως το μαγιάτικο , η άσπρη κουρκούνα , το λυθρίνι ή ο οξύρρυγχος, και βρίσκουν πολύ ενθαρρυντική ανταπόκριση στην αγορά. Συνιστώ θερμά στους παραγωγούς των Νοτίου Αιγαίου να κάνουν το ίδιο.
Δημιουργήσαμε επίσης ένα ειδικό ευρωπαϊκό πλαίσιο για την ορθολογική χρήση του θαλάσσιου χώρου, έτσι ώστε όσοι δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στον κλάδο να γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν και πού, καθώς και τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την αδειοδότηση. Την άνοιξη παρουσιάσαμε τις στρατηγικές κατευθυντήριες οδηγίες για τις υδατοκαλλιέργειες. Νέες εκθέσεις για τον τουρισμό και την ωκεάνια ενέργεια πρόκειται να δημοσιευθούν μέχρι τα τέλη του έτους.
Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί με ταχείς ρυθμούς τη μεταρρύθμιση της αλιείας με στόχο την αύξηση των εισοδημάτων του κλάδου και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του στην παγκόσμια οικονομία.
Επιτρέψτε μου να πω δυο λόγια για την αλιεία. Η μεγάλη πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η μεταρρύθμιση της κοινής αλιευτικής πολιτικής. Η βάση στην οποία θα στηρίζεται η νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική θα είναι η βιώσιμη αλιεία, δηλαδή η αλιεία σε επίπεδα που δεν θέτουν σε κίνδυνο την αναπαραγωγή των αποθεμάτων και εξασφαλίζουν υψηλές μακροπρόθεσμες αποδόσεις. Μόνον αυτού του είδους η αλιεία μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερο αλίευμα και καλύτερα εισοδήματα για τους ψαράδες. Όντως, από μελέτες που έχουμε κάνει προκύπτει ότι εάν τα ιχθυοαποθέματα αλιεύονταν με τρόπο βιώσιμο, το σύνολο των αλιευμάτων θα αυξάνονταν κατά 17% και τα εισοδήματα των ψαράδων και των εργαζομένων κατά 24% ανά έτος.
Στην Ελλάδα δυστυχώς η αλιεία δεν γίνεται με τρόπο βιώσιμο. Ο Μεσογειακός Κανονισμός που περιέχει τους σχετικούς κανόνες που διέπουν την αλιεία στην Ελλάδα, καταστρατηγείται συστηματικά. Τα συρόμενα εργαλεία όπως οι μηχανότρατες, τα γρι-γρι και οι βιτζότρατες δεν εννοούν να σεβαστούν τους κανόνες ελάχιστης απόστασης από την ακτή ή επιτρεπόμενου βάθους διχτυού ή ακόμη στοχευόμενων ειδών. Η χρήση καταστροφικών εργαλείων πάνω από ευαίσθητα οικοσυστήματα όπως τα λιβάδια Ποσειδωνίας και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι ή τραγάνες δεν φαίνεται να συγκινεί κανέναν. Το ίδιο και το απαράδεκτο φαινόμενο της χρήσης δυναμίτη. Ο έλεγχος της αλιείας από τις αρμόδιες αρχές είναι πλημμελής, με αποτέλεσμα η ασυδοσία που επικρατεί να αποβαίνει τελικά εις βάρος των ίδιων των ανθρώπων που εξαρτώνται από την αλιεία. Ακόμη και η καταναλωτική συνείδηση είναι στρεβλή με αποτέλεσμα να σφύζει η ζήτηση στις ψαροταβέρνες για απαγορευμένα αλιεύματα όπως ο γόνος και τα υπομεγέθη ψάρια. Οι ιχθυόσκαλες και οι ιχθυαγορές λειτουργούν επίσης με τρόπο στρεβλό, με αποτέλεσμα να ζημιώνεται ο καταναλωτής ο οποίος δεν είναι σε θέση να ξέρει τι αγοράζει και τι πληρώνει για αυτό που επιλέγει.
Το νέο Ταμείο προβλέπει κονδύλια για την αντικατάσταση των αλιευτικών εργαλείων με πιο επιλεκτικά και πιο καινοτόμο αλιευτικό εξοπλισμό με στόχο τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων, την αποφυγή αλίευσης υπομεγεθών ειδών ή γόνου, την πρόληψη καταστροφής του βυθού ή άλλων ευαίσθητων οικοσυστημάτων, κλπ. Οι επενδύσεις για νέα εργαλεία θα επιδοτούνται για τα μικρά σκάφη (έως 12 μέτρα) μέχρι και το 85% της αξίας τους. Επίσης το Ταμείο θα συνεισφέρει στην αγορά εξοπλισμού επί του σκάφους με στόχο την τήρηση της απαγόρευσης απόρριψης αλιευμάτων που επιβάλλει η νέα αλιευτική πολιτική (μηχανήματα διαλογής, πρόσθετοι αποθηκευτικοί χώροι ψύξης, κλπ.). Αναλαμβάνει επίσης να χρηματοδοτήσει επενδύσεις επί του σκάφους που αποσκοπούν στην βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας.
Μία από τις προτάσεις μας στη νέα αλιευτική πολιτική αφορά τη σήμανση των αλιευμάτων (ημερομηνία και τόπος αλίευσης, φρέσκο ή κατεψυγμένο προϊόν, φιλική προς το περιβάλλον αλίευση, κλπ.). Θέλουμε να στηρίξουμε οικονομικά αυτούς τους αλιείς που επιλέγουν τη σήμανση των προϊόντων τους με όλες τις πληροφορίες πέρα από τις υποχρεωτικές. Η σήμανση μπορεί να τους δώσει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα, αν λάβει κανείς υπόψη την σταδιακή αφύπνιση του καταναλωτικού κοινού, ειδικά των νέων, σε θέματα οικολογίας, βιωσιμότητας ή απλά ανώτερης ποιότητας.
Βέβαια, γενικότερη επιδίωξή μας είναι να στηρίξουμε τόσο τον ψαρά όσο και την παράκτια οικονομία στην οποία ζει και δραστηριοποιείται. Γιαυτό, με το νέο Ταμείο αλιείας δίνουμε έμφαση στην προώθηση της διαφοροποίησης της τοπικής οικονομίας, μέσα από την απεξάρτηση των παράκτιων περιοχών από μεμονωμένες οικονομικές δραστηριότητες (π.χ., μόνο αλιεία). Ήδη, στο πλαίσιο του υφιστάμενου Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλιείας 2007-2013, οι Τοπικές Ομάδες Δράσης Αλιείας που έχουν συσταθεί σε 11 νησιωτικές και παράκτιες περιοχές της Ελλάδας (μεταξύ των οποίων, 14 νησιά στις Μικρές Κυκλάδες) αποτελούν πόλους ευρηματικότητας και επιχειρηματικότητας. Αυτές οι ομάδες έχουν ως τώρα απορροφήσει πάνω από 50 εκ ευρώ για την οικονομική τους ανάπτυξη (ανάπτυξη αλιευτικού ή καταδυτικού τουρισμού, μετατροπή αλιευτικών σκαφών σε εκδρομικά για μεταφορά του κοινού σε παραλίες, τουριστική και πολιτιστική ανάδειξη της περιοχής, συνδυασμός παραδοσιακής αλιείας και τοπικής γαστρονομίας, οικολογική επιτήρηση θαλάσσιων περιοχών, κλπ.). Οι ιδέες είναι πολλές και το πανευρωπαϊκό δίκτυο των τοπικών ομάδων δράσης (FARNET) που έχουμε συστήσει ενθαρρύνει την ανταλλαγή και τη μεταφορά βέλτιστων πρακτικών, προτάσεων και ιδεών από τη μία περιφέρεια της Ευρώπης στην άλλη. Η Ελλάδα έχει πολλά να ωφεληθεί από τους εταίρους της, ιδιαίτερα του Βορρά, σε ότι αφορά στην οργάνωση, διαχείριση και αποτελεσματική εκμετάλλευση τοπικών ομάδων δράσης.
Το ταμείο αλιείας στηρίζει δράσεις που ενισχύουν άμεσα ή έμμεσα το εισόδημα των αλιέων. Για παράδειγμα, η κατασκευή και πόντιση τεχνητών υφάλων μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες πολλαπλασιασμού και αναπαραγωγής του ιχθυοαποθέματος. Η κατασκευή αλιευτικών καταφυγίων, αλιευτικών λιμένων, ιχθυοσκάλων, δημοπρατηρίων, κλπ. βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας των αλιέων και διάθεσης των αλιευμάτων τους. Ένα από τα προγράμματα που χρηματοδοτούμε με μεγάλη επιτυχία σε περιοχές της Ιρλανδίας και της Γαλλίας είναι η συμμετοχή των αλιέων, έναντι χρηματικής αποζημίωσης, στην επιτήρηση των θαλασσών και στην περιβαλλοντική τους προστασία. Το πρόγραμμα Φύλακες των Θαλασσών (Guardians of the Sea) ανταμείβει τους αλιείς (π.χ., καλύπτει τα λειτουργικά έξοδα και μια μικρή χρηματική αμοιβή) που χρησιμοποιούν τα σκάφη τους, κατά την περίοδο απαγόρευσης της αλιείας για καθαρισμό των θαλασσών (π.χ., πλαστικά απορρίμματα, απολεσθέντα δίχτυα, κλπ, τα οποία μάλιστα αν περισυλλεχθούν σε μεγάλες ποσότητες μπορούν να επιφέρουν επιπλέον εισοδήματα από την ανακύκλωση) ή επιτήρηση κατά της παράνομης αλιείας, κλπ.
Τέλος, μία από τις δράσεις με μεγάλες δυνατότητες αξιοποίησης από την Ελλάδα είναι η ίδρυση και διαχείριση Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών. Το ευρωπαϊκό ταμείο αλιείας έχει προβλέψει ικανά κονδύλια και μπορεί να αποζημιώσει τους αλιείς για την προσωρινή παύση της δραστηριότητάς τους λόγω της ένταξης μιας θαλάσσιας περιοχής σε καθεστώς προστασίας ή απόλυτης απαγόρευσης της αλιείας. Οι περιοχές αυτές, μετά από λίγα χρόνια, μεταμορφώνονται σε ιχθυότοπους όπου τα ψάρια πολλαπλασιάζονται με θεαματικό τρόπο. Το διευρυμένο και πλεονάζον ιχθυοαπόθεμα μετακινείται φυσιολογικά εκτός της ζώνης προστασίας, και έτσι οι αλιείς μπορούν να αυξήσουν το αλίευμά τους ψαρεύοντας στις ζώνες αυτές. Πρόκειται για μια μικρή αρχική επένδυση η οποία αποδίδει σημαντικούς τόκους! Επιπλέον, οι προστατευόμενες περιοχές μπορούν να συμβάλουν στην οικονομική διαφοροποίηση των σχετικών παράκτιων περιοχών, για παράδειγμα προσελκύοντας καταδυτικό τουρισμό. Το ταμείο αλιείας μπορεί να επέμβει με ποικίλους τρόπους χρηματοδότησης, π.χ. μετατροπή αλιευτικών σκαφών σε καταδυτικά ή τουριστικά (π.χ., προσθήκη διαφανούς καρίνας για υποθαλάσσια εξερεύνηση), αγορά καταδυτικού εξοπλισμού, κατάρτιση εκπαιδευτών, συνοδών, κλπ., κατασκευή σχετικών υποδομών στην ξηρά ή στη θάλασσα, κλπ.).
Κυρίες και κύριοι,
Η οικονομική κρίση ασφαλώς μας επηρεάζει όλους. Αλλά η Ελλάδα έχει να δώσει και θετικά μηνύματα.
Είναι ενθαρρυντικό ότι στην περιοχή των Σερρών καλλιεργείται με βιολογικό τρόπο η σπιρουλίνα, ένα μικροφύκι με πολύτιμες ιδιότητες που το κατατάσσουν στην κατηγορία των «υπερτροφών». Ή ότι εταιρεία της Χίου πραγματοποιεί έρευνες και αναπτύσσει θαλάσσιες βιοενεργές ενώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους κλάδους της φαρμακευτικής, της παραγωγής καλλυντικών και της κτηνιατρικής. Η γαλάζια βιοτεχνολογία αποτελεί επίσης μέρος της πολιτικής μας για γαλάζια ανάπτυξη και το εμπορικό δυναμικό της δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως στην Ευρώπη. Η Ελλάδα λοιπόν μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στον τομέα αυτό.
Το ζητούμενο είναι να συνεχίσουμε τις προσπάθειες αυτές με μεγαλύτερη θέρμη και αποφασιστικότητα. Η κρίση μάς χτύπησε ξαφνικά, όπως ένας σεισμός. Καθήκον των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, σε οποιοδήποτε επίπεδο διακυβέρνησης, είναι να δημιουργήσουν τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις και τους πολίτες να σηκώσουν τα μανίκια και να ξεκινήσουν πάλι να δημιουργούν. Από την πλευρά μου, δεν πρόκειται να σταματήσω την προσπάθεια έως ότου η οικονομία μας μπει και πάλι σε τροχιά ανάπτυξης.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
[adrotate banner=”24″]
