Ξανά ζωή στο ανακαινισμένο Αρχαίο Θέατρο της Μήλου

Τα εγκαίνια και η παράδοση του ανακαινισμένου Αρχαίου Θεάτρου της Μήλου, ενός από τα καλύτερα σωζόμενα αρχαία θέατρα των Κυκλάδων, πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα του Σαββάτου 9/7 από την Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού κα Μαρία Βλαζάκη, παρόντων του Υπουργού Εσωτερικών κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή, των βουλευτών Κυκλάδων κκ. Νίκου Συρμαλένιου και Γιάννη Βρούτση, του Περιφερειάρχη Ν. Αιγαίου κ. Γιώργου Χατζημάρκου, του Επάρχου Μήλου κ. Νίκου Βενάκη, του Δημάρχου Μήλου κ. Γεράσιμου Δαμουλάκη, εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης και τοπικών φορέων.

Για την προστασία του μνημείου και την επανένταξή του στην πολιτιστική ζωή του νησιού, εκπονήθηκε το 2009 μελέτη αποκατάστασής του, με χρηματοδότηση του Γ’ Κ.Π.Σ. Στη συνέχεια, το έργο «Ανάδειξη αρχαίου θεάτρου Μήλου» εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης και Νήσων Αιγαίου 2007-2013, που υλοποιήθηκε τα έτη 2010-2015 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, με επίβλεψη των αναστηλωτικών εργασιών από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων.

Μετά την τελετή παράδοσης, το ανακαινισμένο θέατρο εγκαινιάστηκε με την παράσταση «Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων» του Θουκυδίδη που για πρώτη φορά θεατρικοποιείται από τον Μηλιό σκηνοθέτη Πέτρο Ζούλια και παρουσιάζεται στο κοινό 2500 χρόνια μετά το ιστορικό γεγονός, σχεδόν στο σημείο όπου εκτυλίχθηκε. Η παράσταση βασίζεται στο πρωτότυπο κείμενο του Θουκυδίδη, την επιμέλεια, διασκευή και μετάφραση υπογράφει ο ίδιος ο Πέτρος Ζούλιας, αλλά και στο κείμενο του Γιάννη Ρίτσου «Η καταστροφή της Μήλος», με πρωταγωνίστρια τη Νένα Μεντή στο ρόλο της γυναίκας της Μήλος.

Εμφανώς συγκινημένος για την ολοκλήρωση του εξαιρετικής ομορφιάς θέατρο, που βρίσκεται σε ένα από τα ωραιότερα σημεία του νησιού, με θέα μαγευτική, ο κ. Χατζημάρκος δήλωσε:

«Το Αρχαίο Θέατρο της Μήλου είναι ξανά, μετά από δεκαετίες, χώρος πολιτισμού! Είναι μεγάλη η χαρά και συγκίνησή μου για την παράδοση ενός σπουδαίου, όχι μόνο για την Μήλο αλλά για όλη την Ελλάδα, μνημείου που με πόρους ευρωπαϊκούς, ολοκληρώθηκε και από σήμερα μπορεί να ξαναγίνει αυτό που ήταν αιώνες πριν, ένας φάρος πολιτισμού».

Η ιστορία του Αρχαίου Θεάτρου Μήλου
Το μαρμάρινο θέατρο, παρά το γεγονός ότι έχει ερευνηθεί μερικώς καθώς το μεγαλύτερο τμήμα του είναι ακόμη θαμμένο κάτω από τις επιχώσεις και τις ξερολιθιές, είναι ένα από τα καλύτερα σωζόμενα αρχαία θεατρικά οικοδομήματα στις Κυκλάδες.

Σε προνομιακή θέση με απέραντη θέα, στην πλαγιά επάνω από το Κλήμα (το αρχαίο λιμάνι), την εποχή της ακμής του ήταν πολυτελές έργο με χωρητικότητα τουλάχιστον 8.000 θεατών, μαρμάρινα εδώλια, μνημειακή πρόσοψη με πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο, ενώ το κτίριο της σκηνής υπολογίζεται ότι έφτανε σε ύψος δύο ορόφων. Το θέατρο ανακαλύφθηκε όταν το 1735 ένας περαστικός ταξιδιώτης, ο ιησουίτης μοναχός Nicolas Sarrabat, αναγνώρισε τα σημάδια του κοίλου, άνοιξε «τρύπες» στην περιφέρειά του και εντόπισε τρεις σειρές μαρμάρινων καθισμάτων.

Πρόκειται για έργο της ρωμαϊκής περιόδου (1ος – 4ος αι. μ.Χ.), η κατασκευή του οποίου πρέπει να ήταν τμηματική και μακρόχρονη, με πιθανές φάσεις αναδιαμόρφωσης. Aποτελεί αξιόλογο δείγμα θεατρικού οικοδομήματος της εποχής του, με χαρακτηριστικά που απαντούν στα ρωμαϊκά και «εκρωμαϊσμένα» θέατρα των ανατολικών επαρχιών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο τύπος των οποίων διαμορφώθηκε με πρότυπο το ελληνικό θέατρο.

Η παύση της λειτουργίας του τοποθετείται στον 4ο αι. μ.Χ., οι χώροι του όμως συνέχισαν να χρησιμοποιούνται ως κατοικίες ή εργαστήρια έως το τέλος του 6ου/αρχές του 7ου αι. μ.Χ., με μετασκευές στις οποίες έγινε χρήση του δομικού υλικού του μνημείου. Στους χρόνους αυτούς ανήκουν οι ανοιγμένοι στα τοιχώματα της αρένας τάφοι, πιθανόν και τα δύο ασβεστοκάμινα, τα οποία κατασκευάστηκαν στην ορχήστρα και το προσκήνιο, και φαίνεται ότι λειτούργησαν για αρκετούς αιώνες. Ακόμη και όταν το θέατρο εγκαταλείφθηκε οριστικά, συνέχισε να προμηθεύει οικοδομικό υλικό στους κατοίκους του νησιού.

Οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες στο θέατρο, πραγματοποιήθηκαν τα έτη 1816 και 1817 από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Carl Haller von Hallerstein, που στη συνέχεια αγόρασε το θέατρο για λογαριασμό του διαδόχου και μετέπειτα βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α’, ο οποίος επισκέφθηκε τη Μήλο το 1836, έκανε νέα ανασκαφή και στη συνέχεια δώρισε το μνημείο στον γιο του, βασιλιά της Ελλάδας, Όθωνα.

Συστηματικές ανασκαφικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1990-1995 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, κατά τη διάρκεια των οποίων τεκμηριώθηκε η συνέχεια του κοίλου στο πρανές, αποκαλύφθηκε η ορχήστρα-αρένα, τμήματα του σκηνικού οικοδομήματος, καθώς και η πλευρική είσοδος στο δυτικό ανάλημμα.

Στη σύγχρονη ζωή της Μήλου, το θέατρο της αρχαίας πόλης αρχίζει να παίζει ενεργό ρόλο από το 1930, όταν στον χώρο του οργανώθηκε επίδειξη πάλης. Έκτοτε και μέχρι το 2000, φιλοξένησε κατά καιρούς μαθητικούς αθλητικούς αγώνες, ερασιτεχνικές και επαγγελματικές παραστάσεις αρχαίου δράματος, αλλά και μουσικές εκδηλώσεις. Ωστόσο, οι σημαντικές φθορές που προκλήθηκαν στην πορεία των χρόνων επέβαλαν τη διακοπή της παραχώρησής του.

Περιορισμένες ανασκαφές διενεργήθηκαν επίσης, την περίοδο 2010-2015, με αφορμή τις εργασίες του έργου «Ανάδειξη αρχαίου Θεάτρου Μήλου», αποκαλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος των καταλοίπων του σκηνικού οικοδομήματος, καθώς και τα κατάλοιπα υπόγειου ταφικού θαλάμου της ελληνιστικής περιόδου κάτω από το δάπεδο της αρένας.