Κτήμα Σιγάλα | Δελτίο Τρύγου 2025: Υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ

Συνολικά τους 450 τόνους σταφυλιού αναμένεται να πλησιάσει η φετινή παραγωγή της Σαντορίνης καταγράφοντας πτώση για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, ενώ διαγράφεται αύξηση της μέσης τιμής σταφυλιού διαμορφώνοντας νέα ιστορικά υψηλά, σύμφωνα με το Δελτίο Τρύγου 2025 που έδωσε στη δημοσιότητα το Κτήμα Σιγάλα.

Πίσω από αυτά τα δεδομένα που εγείρουν ερωτηματικά για τη βιωσιμότητα του αμπελώνα και των παραγωγών της Σαντορίνης, “υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ”, σύμφωνα με τον Στέλλιο Μπουτάρη του Κτήματος Σιγάλα.

“Αν και η κατάσταση προσφέρεται για δημοσιεύματα με πηχυαίους τίτλους, δική μας δουλειά είναι να διαχειριστούμε το τώρα και να εξασφαλίσουμε το αύριο”, τονίζει ο Στέλλιος Μπουτάρης. “Όλοι συμφωνούμε ότι η διατήρηση της Σαντορίνης ως έχει, ως ένα μουσειακό έκθεμα, δεν έχει ούτε νόημα ούτε μέλλον για κανέναν. Στο Κτήμα Σιγάλα έχουμε επιλέξει τον δρόμο της συστηματικής επένδυσης, που έχει εντατικοποιηθεί την τελευταία πενταετία. Γνωρίζουμε ότι οι προκλήσεις είναι σύνθετες και δομικές, δεν περιμένουμε αποτελέσματα άμεσα. Όμως κοιτάμε μακροπρόθεσμα επειδή πιστεύουμε στη μοναδικότητα αυτού του τόπου. Δουλεύουμε για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια νέα, βιώσιμη Σαντορίνη. Με όραμα, αποφασιστικότητα και μεθοδικότητα, έχουμε ήδη ξεκινήσει να γυρίζουμε σελίδα”.

Σύμφωνα με τον Στράτο Guillaume Ξυράφη, γεωπόνο του Κτήματος Σιγάλα, “η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στον αμπελώνα της Σαντορίνης δεν είναι αποτέλεσμα των τελευταίων ετών. Η κλιματική αλλαγή ήρθε να διογκώσει βίαια τις δομικές αδυναμίες δεκαετιών, με κυριότερη αυτών τη συσσωρευμένη ‘ακαλλιέργεια’“.

Είναι γεγονός ότι παραδοσιακές τεχνικές που ανανέωναν τον αμπελώνα του νησιού (καθησιές, καταβολάδια, ζευγαρίσματα) εγκαταλείπονται τα τελευταία 30 χρόνια. Την ίδια στιγμή, η τάση γήρανσης των ντόπιων αμπελουργών δεν αναστρέφεται, ενώ η εύρεση εργατικού δυναμικού γίνεται ολοένα δυσκολότερη, αλλά και ασύμφορη λόγω του υψηλού κόστους διαβίωσης στο νησί.

Έτσι, το έδαφος δεν καλλιεργείται, τα γερασμένα φυτά οδηγούνται σε κρίσιμο σημείο, ο αριθμός των πρέμνων και οι αποδόσεις μειώνονται. Η στρατηγικά σχεδιασμένη ανανέωση του αμπελώνα είναι μονόδρομος.

Διαφήμιση

Τα καιρικά δεδομένα του 2025 στη Σαντορίνη

Θερμοκρασίες:
• Ο χειμώνας ήταν ήπιος με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες να καταγράφονται τον Φεβρουάριο και να κυμαίνονται γύρω στους 6-8°C. Οι υψηλές τιμές για την εποχή οδήγησαν και φέτος σε ανομοιόμορφη έκπτυξη.
• Κατά την περίοδο της ανάπτυξης (Μάρτιος-Αύγουστος), οι θερμοκρασίες παρέμειναν σε φυσιολογικά επίπεδα χωρίς ακραία, παρατεταμένα φαινόμενα που θα υποβάθμιζαν την ποιότητα λόγω ηλιοκαυμάτων.
• Κατά την ωρίμαση και πριν τον τρύγο, παρατηρήθηκαν διαδοχικές ημέρες όπου σημειώθηκε το φαινόμενο της θαλάσσιας ομίχλης -η ‘ανεδοσά’ για τους ντόπιους- που έδωσε ανάσα στα αμπέλια και στην εξέλιξη της ωρίμασης. Το φαινόμενο είχε να παρουσιαστεί τρία χρόνια.

Άνεμοι: Κατά τα αρχικά στάδια ανάπτυξης και κοντά στην άνθηση, καταγράφηκαν δυνατοί νοτιοδυτικοί άνεμοι που επηρέασαν κυρίως το νότιο τμήμα του νησιού (που είχε πληγεί και από το χαλάζι τα δύο προηγούμενα χρόνια) προκαλώντας στρες στα αναπτυξιακά όργανα των πρέμνων και λιγότερο στα σταφύλια. Στο βόρειο τμήμα δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές ζημιές εξαιτίας των ανέμων.

Βροχή: Σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου (Σεπτέμβριος 2024-Αύγουστος 2025), οι βροχοπτώσεις δεν ξεπέρασαν τα 165 χιλιοστά, οι μισές από τον μέσο όρο της τελευταίας 20ετίας. Όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα, πρέπει να σημειωθεί το γεγονός ότι ποτιστικές βροχές έλαβαν χώρα κυρίως τον Δεκέμβριο του 2024. Αντιθέτως, οι βροχοπτώσεις από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Απρίλιο του 2025 ήταν μεμονωμένες και υψηλής έντασης.

Η έλλειψη του νερού, σε συνδυασμό με:
• τις καιρικές συνθήκες και την αλληλουχία τους κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου
• τη συσσώρευση της επίδρασης των ακραίων φαινομένων της τελευταίας 3ετιας
• τη γενικότερη κατάσταση του αμπελώνα
• τη μορφολογία και τοπογραφία του νησιού
αφενός επιδείνωσε τη γενικότερη εικόνα του αμπελώνα, αφετέρου συνέβαλε σε διαφοροποίηση της κατάστασης των πρέμνων -φυλλική επιφάνεια και φορτίο- ανάμεσα στο νότιο και βόρειο τμήμα του νησιού. Ως αποτέλεσμα είχαμε έναν τρύγο “δύο ταχυτήτων”: πιο αργή και με διακοπές ωρίμαση στον νότο όπου τα πρέμνα δεν είχαν αρκετή φυλλική επιφάνεια, ομαλότερη εξέλιξη στον βορρά λόγω της σχετικά καλύτερης κατάστασης των φυτών.

“Ο αμπελώνας έχει “μνήμη” και συνέχεια. Δεν μηδενίζεται το κοντέρ κάθε χρόνο”, υπογραμμίζει ο Στράτος Guillaume Ξυράφης. “Η ανομβρία και η συσσωρευμένη επίδραση των κλιματικών προκλήσεων με συχνότερα ακραία φαινόμενα τα τελευταία τρία χρόνια, δημιούργησαν μια ασφυκτική κατάσταση στον γερασμένο αμπελώνα της Σαντορίνης. Ταλαιπωρημένα φυτά δίνουν ολοένα και λιγότερο καρπό. Οι φετινές αποδόσεις που κυμαίνονται σε ιστορικά χαμηλά, ακόμη και αρκετά κάτω από τα 50 κιλά το στρέμμα σε κάποιες περιοχές, δεν είναι έκπληξη”, συνεχίζει ο γεωπόνος του Κτήματος Σιγάλα.

Ο τρύγος στο Κτήμα Σιγάλα
Η χρονιά ήταν μια από τις δυσκολότερες και για το Κτήμα Σιγάλα, η οποία οδήγησε σε μείωση της συνολικής παραγωγής για 3η συνεχόμενη χρονιά. Φέτος, η πτώση αγγίζει το 15%.

Συγκριτικά με τον μέσο όρο, ο τρύγος ήταν πρώιμος, αλλά οψιμότερος από τον περσινό. Ξεκινήσε με το Μαυροτράγανο στις 7 Αυγούστου. Για το Ασύρτικο και το Αθήρι η αρχή έγινε στις 8 του μήνα από την Οία και την Έξω Γωνιά και τελειώσε στις 23/8 στο Ημεροβίγλι και τον Πύργο. Οι Μανδηλαριές μαζεύτηκαν στις 16 και τα Αηδάνια στις 27/8.

“Ο χρόνος τρύγου της κάθε ποικιλίας ανά αμπελοτόπι ήταν το σημείο-κλειδί του φετινού τρύγου λόγω των συνθηκών” σύμφωνα με τη Σάρα Ιακωβίδου, οινολόγο του Κτήματος Σιγάλα.

“Αποφασίσαμε να τρυγήσουμε νωρίτερα ώστε να διασφαλίσουμε τη διατήρηση της οξύτητας, της φαινολικής ωρίμασης και των αρωμάτων. Σίγουρα περιμένουμε τα φετινά κρασιά να είναι ελαφρώς πιο χαμηλόβαθμα -γύρω στο 13,5% ABV”, προσθέτει η ίδια.

Κτίζοντας την επόμενη μέρα
Η αναδιάρθρωση του αμπελώνα αποτελεί προτεραιότητα για το Κτήμα Σιγάλα. Οι επενδύσεις με μακροπρόθεσμο ορίζοντα έχουν εντατικοποιηθεί από το 2020, χωρίς παύση, παρά το περιβάλλον ασφυκτικής πίεσης που (συμ)βιώνουν όλοι οι παραγωγοί του νησιού για τρεις συνεχόμενους τρύγους.

Έχουν ήδη ολοκληρωθεί νέες φυτεύσεις 170 στρεμμάτων, ενώ συνολικά καλλιεργούνται 450 στρέμματα με επίκεντρο την Οία και την ευρύτερη περιοχή στο βόρειο τμήμα της Σαντορίνης. Επιπλέον, κτίζονται σταθερές συνεργασίες με αμπελοκαλλιεργητές του νησιού. Χέρι-χέρι πηγαίνει και η επένδυση σε νέους επιστήμονες από το αμπέλι στο οινοποιείο οι οποίοι συνδυάζουν την εξειδίκευση με το όραμα για μια βιώσιμη Σαντορίνη.

Διαφήμιση

Στήνονται νέοι αμπελώνες, έχοντας ως αρχές:
• τον σεβασμό στη μοναδικότητα του terroir, τη φυσιολογία του αμπελώνα αλλά και του φυσικού τοπίου (landscape) της Σαντορίνης
• την ανθεκτικότητα απέναντι στις προκλήσεις, τόσο της κλιματικής αλλαγής (π.χ. ανομβρία) όσο και της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας του νησιού (π.χ. έλλειψη/υψηλό κόστος εργατικού δυναμικού)
και πάνω σε αυτή την υγιή πλέον βάση, υιοθετούνται νέες τεχνολογίες και αναπτύσσονται εργαλεία και πρωτόκολλα μέσα από τον πειραματισμό, τη συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους.

Στην πράξη, η ανανέωση του αμπελώνα στηρίζεται στα παραδοσιακά συστήματα της “κουλούρας” και του “κλαυδευτικού” ανά περίπτωση, υιοθετώντας πυκνότερες φυτεύσεις (250 και 290 φυτά ανά στρέμμα για “κουλούρες” και “κλαυδευτικά” αντίστοιχα), και γραμμική τοποθέτηση των πρέμνων. Ο αμπελώνας στήνεται δηλαδή με τέτοιο τρόπο που να επιτρέπει την υποστήριξη από μηχανικά μέσα για την καλλιέργειά του, διασφαλίζοντας την υγεία του εδάφους, εφαρμόζοντας βιολογικές και αναγεννητικές πρακτικές, χωρίς χρήση ζιζανιοκτόνων. Έτσι, μειώνεται σταδιακά και η εξάρτηση από δυσεύρετα εργατικά χέρια και η επένδυση του Κτήματος Σιγάλα επικεντρώνεται σε μια σταθερή, ευέλικτη ομάδα με εξειδίκευση, που αναλαμβάνει και όλες τις εργασίες που γίνονται με το χέρι στο αμπέλι, όπως είναι και ο τρύγος.

Όσον αφορά στη χρήση νερού, αναπτύσσεται ένα πρωτόκολλο, με στόχο τη διόρθωση του ελλείμματος που δημιουργεί η ανομβρία και η επίδραση της κλιματικής αλλαγής. “Δεν μιλάμε για εντατικά αρδευόμενο αμπελώνα”, επισημαίνει ο γεωπόνος του Κτήματος Σιγάλα “και όχι μόνο επειδή το νερό εδώ είναι λίγο και ακριβό. Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε είναι η αποφυγή της ερημοποίησης λόγω της ακραίας ξηρασίας, φροντίζοντας να διασφαλίζουμε και να διατηρούμε την απαραίτητη εδαφική υγρασία για τα φυτά, κυρίως κατά τη διάρκεια των θερμότερων και ξηρότερων πλέον χειμώνων και της άνοιξης. Πάντα μέσα στα επίπεδα βροχόπτωσης και την εποχιακή κατανομή που χαρακτηρίζουν ιστορικά την άνυδρη Σαντορίνη και την ξηρική αμπελοκαλλιέργειά της”.

Παράλληλα, το Κτήμα Σιγάλα μαζί με τον Σύνδεσμο Οινοποιών Σαντορίνης, το ΑΠΘ, τη ΔΕΥΑΘ και την Ergoplanning συνεργάζονται για την ανάπτυξη, τριετή πιλοτική εφαρμογή και μελέτη καταλληλότητας και οικονομικοτεχνικής βιωσιμότητας ενός πειραματικού πρωτοκόλλου αξιοποίησης του γκρίζου νερού, πάντα με γνώμονα τη διασφάλιση της ποιότητας της “ΠΟΠ Σαντορίνη”. Το εγχείρημα εντάσσεται στο πλαίσιο του ΕΕ “Μέτρο 16 – Συνεργασία” υπό τη διαχείριση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι φέτος, όπως και πέρσι, οι νέοι αμπελώνες του Κτήματος Σιγάλα αντέδρασαν καλύτερα παρουσιάζοντας μια σταθερότητα στην παραγωγή και την ποιότητα απέναντι σε όλες τις προκλήσεις.

“Αν και είναι νωρίς ακόμη, αυτές οι πρώτες ενδείξεις της ολιστικής προσπάθειας και επένδυσης που γίνεται στο Κτήμα Σιγάλα, μάς δείχνουν το φως στο βάθος του τούνελ” λέει ο Γιάννης Μπουτάρης, γιος του Στέλλιου και 6η γενιά στο κρασί, που ξεκινά την πορεία του στο Κτήμα Σιγάλα.

“Η εμπειρία και η τεχνογνωσία που αναπτύσσουμε είναι διαθέσιμη σε όλους τους παραγωγούς που δουλεύουν προς την αναγέννηση του θηραϊκού αμπελώνα. Παραμένουμε υπέρμαχοι της συλλογικής προσπάθειας για το βιώσιμο μέλλον της Σαντορίνης. Και θέλουμε να βλέπουμε τον αμπελώνα και τα κρασιά της Σαντορίνης διεθνές πρωτοσέλιδο για την αδιαμφισβήτητη ποιότητα και την αυθεντικότητά τους, ανάμεσα στα κορυφαία και περιζήτητα terroir κρασιά του κόσμου”.

Διαφήμιση