Το πρώτο Διεθνές Συνέδριο για τη Μικρόκαρπη Τομάτα που πραγματοποιήθηκε από τις 27 έως τις 29 Ιουνίου 2002 στο Συνεδριακό Κέντρο Πέτρου Μ. Νομικού στο Φηροστεφάνι της Σαντορίνης, ήταν το πρώτο βήμα για μια σειρά από επιτυχημένες διοργανώσεις που σημάδεψαν την αγροτική ανάπτυξη και την προώθηση των τοπικών προϊόντων της Σαντορίνης. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 22 ετών από εκείνο το ιστορικό συνέδριο, κάνουμε σήμερα μια αναδρομή στη σημασία και την κληρονομιά των αγροτικών συνεδρίων της Σαντορίνης.
Η ιδέα του Ηλιότοπου να αναδειχθεί το τοματάκι της Σαντορίνης μέσα από ένα επιστημονικό συνέδριο βρήκε ένθερμο υποστηρικτή τον αείμνηστο Γιώργο Χατζηγιαννάκη και μια ακόμη ομάδα οραματιστών που συνέβαλαν στην επιτυχία του όλου εγχειρήματος.
Περισσότεροι από 120 συμμετέχοντες κυρίως από την Ελλάδα, αλλά και από την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, ακαδημαϊκοί και ερευνητές, εκπρόσωποι του δημόσιου τομέα και της τοπικής αυτοδιοίκησης, στελέχη της τοματοβιομηχανίας, παραγωγοί, εστιάτορες, γευσιγνώστες, δημοσιογράφοι της γεύσης και του αγροτικού ρεπορτάζ συγκεντρώθηκαν στο συνέδριο και μοιράστηκαν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους για την καλλιέργεια της μικρόκαρπης τομάτας. Στο συνέδριο συμμετείχαν επίσης φοιτητές γεωπονικών σχολών, αλλά και μαθητές Λυκείου από τη Σαντορίνη.
Διοργάνωση και συνεργασίες
Το συνέδριο διοργανώθηκε από την Ηλιότοπος Συνέδρια με συνδιοργανωτή την Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων – Santo Wines, επί προεδρίας του Μακάριου Σκοπελίτη. Συνδιοργανωτές ήταν επίσης η Κοινότητα Οίας, με τότε πρόεδρο τον Γιώργο Χάλαρη, καθώς και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, με νομάρχη τον Παναγιώτη Ρήγα.
Το συνέδριο τέθηκε υπό την αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού – ΕΟΤ, επί προεδρίας του Γιάννη Πατέλλη και του Δήμου Θήρας, με τότε Δήμαρχο τον Αρτέμη Μητροπία.
Την επιστημονική επιτροπή του προγράμματος συνέθεταν διακεκριμένοι επιστήμονες και ερευνητές:
- Jesus Cuartero, Professor, La Mayora Experimental Station, Ισπανία
- Κώστας Οικονομάκης, Αν. Ερευνητής, ΕΘΙΑΓΕ Χανίων
- Άννα Κωτσοβίλη, Αρχιτέκτων, Υπουργείο Πολιτισμού
- Χρήστος Ολύμπιος, Καθηγητής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Αναστάσιος Σιώμος, Επ. Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
- Αικατερίνη Τράκα, Αν. Ερευνήτρια, ΕΘΙΑΓΕ Θεσσαλονίκης
Στην τοπική οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν οι:
- Μάρκος Καφούρος, Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων
- Κώστας Κωνσταντινίδης, Ηλιότοπος
- Εμμανουήλ Λιγνός, Εφημερίδα “Θηραϊκά Νέα”
- Κατερίνα Μαρινάκη, Περιοδικό “Mικρές Κυκλάδες”
- Γιώργος Χατζηγιαννάκης, Εστιατόριο Σελήνη, Σαντορίνη
Τελετή έναρξης
Το συνέδριο ξεκίνησε με μια ανοιχτή, πανηγυρική, εναρκτήρια συνεδρία, την οποία συντόνισε ο Ηλίας Μαμαλάκης, διακεκριμένος δημοσιογράφος, γευσιγνώστης και φίλος της Σαντορίνης.
Ακολούθησε η ομιλία του καθ. Μιχάλη Φυτίκα με θέμα “Ευνοϊκές συνθήκες για την καλλιέργεια της τομάτας από τη δημιουργία και τη δραστηριότητα του Ηφαιστείου Σαντορίνης”, στην οποία έγινε η παρουσίαση του ηφαιστειακού συμπλέγματος της Σαντορίνης και σύνδεση του ηφαιστειακού εδάφους του νησιού με την αγροτική παραγωγή.
Η βράβευση των αγροτών
Ο Μάρκος Καφούρος, γεωπόνος τότε της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων και ο Γιώργος Χάλαρης, Πρόεδρος της Κοινότητας της Οίας, υπέδειξαν τους ηλικιωμένους αγρότες και αγρότισσες του νησιού που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη φροντίδα της θηραϊκής γης αλλά και έναν νέο αγρότη που συνέχιζε την ίδια παράδοση. Ο Εμμανουήλ Λιγνός προσέφερε και επιμελήθηκε τα βραβεία που απονεμήθηκαν και ακολούθησε μια πολύ συγκινητική τελετή της βράβευσης.
Προσκεκλημένοι εκπρόσωποι φορέων και επιστήμονες παρέδωσαν τα τιμητικά βραβεία σε ανθρώπους που για πρώτη φορά τιμήθηκαν για αυτή τους την προσφορά.
Ο Χριστόφορος Ζώρζος, από τον Πύργο, έως και σήμερα δηλώνει συχνά υπερήφανος για το βραβείο που πήρε τότε. Μεγάλη αξία είχε επίσης για την αείμνηστη Υπαπαντή Βαμβακούση, η οποία και στο δεύτερο συνέδριο της σειράς, το 2005, βραβεύτηκε ξανά για τον καλύτερο τοματοκεφτέ.
Οι περισσότερες παρουσιάσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου περιλαμβάνονται στα πρακτικά που εκδόθηκαν σε βιβλίο, το οποίο υπάρχει διαθέσιμο σε ελάχιστα πλέον αντίτυπα συλλεκτικής αξίας, στο Atlantea Eshop.
Στο πλαίσιο του συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν επίσης τα Στρογγυλά Τραπέζια:
- Συζήτηση με εστιάτορες του νησιού με θέμα το τοματάκι, με συντονιστή τον Δημήτρη Αντωνόπουλο, δημοσιογράφο γεύσης από το περιοδικό Αθηνόραμα
- Γευστικές εμπειρίες του κόσμου, με συντονιστή τον Ντίνο Στεργίδη, δημοσιογράφο οίνου
Πλούσιο ήταν και το πρόγραμμα παράλληλων εκδηλώσεων:
- Δεξίωση υποδοχής και γευσιγνωσία σαντορινιών κρασιών στο Συνεδριακό Κέντρο Πέτρου Μ. Νομικού
- Επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Εμμανουήλ Λιγνού στο Κοντοχώρι
- Γευστικοί διαγωνισμοί με βάση το τοματάκι και δείπνο στο παλαιό εργοστάσιο παραγωγής τοματοπολτού Δ. Νομικός, στη Βλυχάδα (σημερινό Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας)
- Ξενάγηση, γευσιγνωσία και γεύμα στο οινοποιείο της Santo Wines, στον Πύργο
- Περιήγηση με σκάφος στην καλντέρα, επίσκεψη στο ηφαίστειο, δείπνο στην Οία
Χορηγοί και υποστηρικτές
Το συνέδριο γνώρισε ευρεία υποστήριξη από τις επιχειρήσεις της Σαντορίνης και όχι μόνο.
Μεγάλος Χορηγός: ΑΒΕΚ Δ. Νομικός
Χορηγοί: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων / ΣΑΝΤΟ, Κοινότητα Οίας
Χορηγός συμμετοχής μαθητών: Ίδρυμα Θήρας Πέτρος Μ. Νομικός
Χορηγοί φιλοξενίας δημοσιογράφων γεύσης τα ξενοδοχεία: Αιγιαλός (Φηρά), Αρχοντικό Αργυρού (Μεσαριά), Aρεσσάνα (Φηρά), Δάμεια (Αγία Παρασκευή, Βόθωνας), Ηλιότοπος (Ημεροβίγλι), Θεοξένια (Φηρά), Ζωή – Αιγέας (Οία), Κόστα Μαρίνα Βίλλας (Φηρά), Σαντορίνη Παλάς (Φηρά).
Εστιατόρια: 1800 (Οία), Άμμος (Περίβολος), Αρχιπέλαγος (Φηρά), Βεντέμα (Μεγαλοχώρι), Δίχτυα (Περίβολος), Διόνυσος (Φηρά), Κάστρο (Φηρά), Κουκούμαυλος (Φηρά), Σελήνη (Φηρά), Τομάτα (Παραλία Έξω Γωνιάς), Ρούσσος Γιάννης – Catering 2000.
Χορηγός βραβείων διαγωνισμών: Νίκος Παπαδέας – κοσμήματα
Χορηγoί επικοινωνίας: Αγροτύπος – Γεωργία και Κτηνοτροφία – Θηραϊκά Νέα – Μικρές Κυκλάδες – Σκάι 100,3
Συμβολή και κληρονομιά
Το πρώτο αυτό συνέδριο αποτέλεσε την αρχή μιας δυναμικής σειράς αγροτικών συνεδρίων που προώθησαν την έρευνα και την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής στη Σαντορίνη. Τα συνέδρια αυτά ενίσχυσαν την οινογαστρονομική ταυτότητα του νησιού και αναγνώρισαν την προσφορά των αγροτών. Το πιο απτό, μετρήσιμο, αποτέλεσμα ήταν η συμβολή τους στην αναγνώριση των τοπικών προϊόντων ως ΠΟΠ. Το τοματάκι, με τις πολυετείς και συντονισμένες ενέργειες της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων έγινε ΠΟΠ το 2013.
Η πρωτοβουλία του Ηλιότοπου για τη διοργάνωση της σειράς των Αγροτικών Συνεδρίων της Σαντορίνης συνεχίστηκε μέχρι το 2017, με συνδιοργανωτή και συνοδοιπόρο την Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων. Τα συνέδρια που ακολούθησαν ήταν τα εξής:
– AMPELOS 2003 – 1ο Διεθνές Συνέδριο για το Αμπέλι, 5-7 Ιουνίου 2003
– AGRIC 2004 – Ο Φυτογενετικός Πλούτος και η Αγροτική Παράδοση των Κυκλάδων, 23-25 Σεπτεμβρίου 2004
– CHERRY TOMATO 2005 – 2o Διεθνές Συνέδριο για τη Μικρόκαρπη Τομάτα, 9-11 Ιουνίου 2005
– AMPELOS 2006 – 2ο Διεθνές Συνέδριο για την Αξιολόγηση και την Ανάδειξη ποικιλιών ενός terroir μέσω των μεθόδων οινοποίησης και της εμπορικής διάθεσης των οίνων, 1-3 Ιουνίου 2006
– 3o Διεθνές Συνέδριο για τη Μικρόκαρπη Τομάτα, 8-9 Ιουλίου 2011
– AGRIC 2012 – Ο Φυτογενετικός Πλούτος και η Αγροτική Παράδοση των Κυκλάδων, 6 – 7 Ιουλίου 2012
– AMPELOS 2013 – Εξελίξεις στον αμπελο-οινικό τομέα, 30-31 Μαΐου 2013
– ΑMPELOS 2017: Μεσογειακός Αμπελώνας και Κλιματική Αλλαγή, 12-14 Μαΐου 2017
Αν και το τελευταίο συνέδριο πραγματοποιήθηκε το 2017, η κληρονομιά αυτών των διοργανώσεων παραμένει ζωντανή και πάντα επίκαιρη. Τα αγροτικά συνέδρια της Σαντορίνης συνεχίζουν να αποτελούν παράδειγμα συνέργιας και καινοτομίας, συμβάλλοντας σημαντικά στη διατήρηση της αγροτικής παραγωγής, στην προώθηση των μοναδικών προϊόντων του νησιού και στην ενίσχυση της αυθεντικότητας του τόπου.
Για πολλούς θεωρήθηκαν ως προπομπός του Έτους Γαστρονομίας 2013, μια δράση του Δήμου Θήρας που έφερε τη Σαντορίνη στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας και αναγνωρίστηκε ως μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα πρωτοβουλία.
Στόχος του σύντομου αφιερώματός μας, σε μια εποχή που η Σαντορίνη αντιμετωπίζει εντεινόμενες προκλήσεις, είναι να αναδείξουμε την ιστορία αυτών των δράσεων και την αξία των συνεργιών, να τιμήσουμε όλους όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίησή τους και να αναγνωρίσουμε τη συμβολή τους στην αγροτική και γαστρονομική ανάπτυξη της Σαντορίνης.
Σε επόμενα άρθρα θα αναφερθούμε και στα άλλα Αγροτικά Συνέδρια της Σαντορίνης.
