Θέματα υγείας: Πότε παίρνουμε φάρμακα για αυξημένη χοληστερόλη;

Από τον Δρ. Βασίλη Νομικό*

Επανερχόμαστε σήμερα σε ένα θέμα που κατά καιρούς έχουμε ξανασυζητήσει, γιατί βλέπω πως αρκετές φορές υπάρχει μια σύγχυση… Το πότε δηλαδή χρειάζεται αγωγή για την αυξημένη χοληστερόλη (ή χοληστερίνη, είναι το ίδιο).

Πάρα πολύ συχνά βλέπω να λαμβάνονται αντίστοιχα φάρμακα, βάσει των φυσιολογικών τιμών που υπάρχουν δίπλα στα αποτελέσματα των εξετάσεων. Κατ’ αρχήν να τονίσουμε πως αυτές οι τιμές αφορούν τον γενικό πληθυσμό, δηλαδή ασθενείς ή μη και οι τιμές επιλέγονται από τον μικροβιολόγο ή από τον χρησιμοποιούμενο αναλυτή. Δεν υπάρχει δηλαδή υποχρεωτικό όριο φυσιολογικών τιμών γι’ αυτό και θα δείτε ανώτερες τιμές 200-240 mg%.

Ας δούμε τι ισχύει αυτή την στιγμή διεθνώς και τι οδηγίες μας δίνουν Παγκόσμιοι οργανισμοί όπως οι European Society of Cardiology, American Heart Association και World Health Organization. Να σημειώσουμε πως αυτές οι οδηγίες, υφίστανται κάθε μερικά χρόνια μικρές ή μεγαλύτερες αναθεωρήσεις, ανάλογα τα αποτελέσματα ερευνών που συνεχώς βρίσκονται σε εξέλιξη.

Ας διαχωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες τους υποψήφιους λήπτες θεραπείας. Αυτούς που κάνουν πρωτογενή πρόληψη και αυτούς που κάνουν δευτερογενή πρόληψη. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όσοι δεν έχουν διαγνωστεί με κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα, δηλαδή δεν έχουν κάποιο στοιχείο αθηρωματικής νόσου και στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν όσοι έχουν ήδη νοσήσει, δηλαδή έχουν υποστεί ένα έμφραγμα ή εγκεφαλικό, έχουν βρεθεί στενώσεις σε κάποιο αγγείο, όπως οι καρωτίδες κλπ. Στην δεύτερη κατηγορία, η χορήγηση φαρμάκων, των λεγόμενων στατινών, έχει βρεθεί ότι ωφελεί οπωσδήποτε. Η επίτευξη πολύ χαμηλών τιμών χοληστερόλης μαζί με κάποια δράση των στατινών στην εσωτερική επιφάνεια των αγγείων, στο ενδοθήλιο όπως λέγεται, μειώνει σημαντικά την εμφάνιση νέων επεισοδίων και οι επιθυμητές τιμές, δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που γράφουν οι φυσιολογικές τιμές στις αναλύσεις αίματος, με την κακή χοληστερόλη, την LDL, να παίζει ακόμη μεγαλύτερο ρόλο. Στην ομάδα αυτών που ωφελούνται από την λήψη στατινών, ανήκουν και όλοι οι διαβητικοί, άσχετα από το αν έχουν ήδη εκδηλώσει καρδιαγγειακό νόσημα.

Πάμε τώρα στον μεγάλο όγκο των ανθρώπων, αυτών που δεν έχουν ήδη νόσο, ή διαβήτη, και που κατά κόρον λαμβάνουν στατίνες, όταν οι τιμές της ολικής ή της κακής χοληστερόλης, είναι έξω από τα «φυσιολογικά» όρια. Είναι δηλαδή αυτοί που χορηγούμε ή όχι φάρμακα ως πρωτογενή πρόληψη. Εδώ υπάρχει μεγάλη σύγχυση. Οι επίσημες οδηγίες που έχουμε τελευταία μας λένε πως αν ένας άνθρωπος δεν έχει για την επόμενη 10ετία, κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακού νοσήματος άνω του 7,5%, δεν χρειάζεται αγωγή. Τον κίνδυνο αυτό τον υπολογίζουμε από ειδικά προγράμματα όπως το Pooled Cohort Equation Calculator ή το πιο πολύπλοκο QRISK2, όπως και από πίνακες σαν αυτούς που πρόσφατα είχαμε δημοσιεύσει.

Ας κατανοήσουμε το θέμα με ένα παράδειγμα. Πρόσφατα μια κυρία ζήτησε την άποψή μου αν πρέπει να πάρει αγωγή, μα τα εξής δεδομένα: Γυναίκα, 52 ετών, χωρίς να καπνίζει, χωρίς διαβήτη και χωρίς υπέρταση, με ολική χοληστερόλη 298mg% και HDL 73 mg%. Η συνηθέστερη αντιμετώπιση είναι η χορήγηση φαρμάκων. Όταν όμως βάλουμε τα δεδομένα στον υπολογιστή, μας δίνει στατιστικό κίνδυνο για τα επόμενα 10 χρόνια μόνο 1,8% !!! Άρα αυτή η γυναίκα δεν έχει νόημα να πάρει καμία αγωγή γιατί κατά πάσα πιθανότητα δεν θα πάθει κάτι, με τα δεδομένα που έχουμε σήμερα. Αν τώρα με τις ίδιες τιμές αλλάξουμε το φύλο και βάλουμε άντρα, και καπνιστή, ο κίνδυνος βγαίνει στο 10,3%! Συνεπώς πρέπει να χορηγηθεί οπωσδήποτε φαρμακευτική αγωγή.

Πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο κάθε γιατρός χρησιμοποιώντας την πείρα του, μπορεί σε οριακά ποσοστά πχ 6-7% κίνδυνο, να χορηγήσει αγωγή όπως επί παραδείγματι σε ένα πολύ έντονα θετικό οικογενειακό κληρονομικό. Αυτό σημαίνει πως η χρήση αυτών των υπολογιστικών προγραμμάτων αφορά τον ειδικό και όχι τον κάθε άνθρωπο και είναι συμβουλευτικά προς τον γιατρό.

Ελπίζω πως με αυτήν την ανάρτηση να έγινε κατανοητό το ότι πρέπει να ρωτάμε τον γιατρό μας για το αν πρέπει να πάρουμε αγωγή για αυξημένη χοληστερόλη και να μας εξηγεί βέβαια την απόφασή του, η οποία θα πρέπει να στηρίζεται σε σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα και όχι απλά στην τιμή της χοληστερόλης ή των HDL και LDL.

* Ο κ. Βασίλης Νομικός είναι καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης