Σε δημόσια διαβούλευση έθεσε το ΥΠΕΚΑ, από τις 19/11/2014 μέχρι και την ερχόμενη Τετάρτη 26 Νοεμβρίου, το Σχέδιο Νόμου για την «Ενίσχυση της Ανακύκλωσης και βελτίωση της Διαχείρισης των Αποβλήτων».
Με το σχέδιο νόμου, επιδιώκεται η ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της ανακύκλωσης μέσω της θέσπισης συγκεκριμένων υποχρεώσεων χωριστής συλλογής πολλαπλών ρευμάτων, ποιοτικών κριτηρίων για τα προϊόντα της ανακύκλωσης, καθώς και κανόνων, όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ).
Προβλέπονται ρυθμίσεις για τη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας των ΣΕΔ, την καλύτερη αξιοποίηση των εσόδων τους, τον αποτελεσματικότερο έλεγχό τους και τη διασφάλιση της λειτουργίας του ανταγωνισμού στο κλάδο της ανακύκλωσης. Παράλληλα, αποσαφηνίζονται οι υποχρεώσεις των ΣΕΔ, του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και των Φορέων Διαχείρισης των αποβλήτων, μειώνεται η γραφειοκρατία, αίρονται ασάφειες της νομοθεσίας και καταργούνται ανεπίκαιρες διατάξεις.
Σε δηλώσεις του ο Υπουργός ΠΕΚΑ, Γιάννης Μανιάτης, επεσήμανε:
«Η ενίσχυση της Ανακύκλωσης σε μια σύγχρονη Ελλάδα, σηματοδοτεί στην πραγματικότητα την καθημερινή δράση του αυτονόητου. Αποτελεί κλειδί στην προσπάθεια διαμόρφωσης ενός βιώσιμου και αειφόρου μοντέλου Διαχείρισης των Αποβλήτων, που ταυτόχρονα θα δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας, όπως έχει καταδείξει και η αντίστοιχη Ευρωπαϊκή εμπειρία.
Είναι τουλάχιστον παράλογο, ακόμη και σήμερα και παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της Ανακύκλωσης στη χώρα μας, να οδηγούνται καθημερινά στους ΧΥΤΑ ανεξέλεγκτες ποσότητες αποβλήτων, οδηγώντας τους χώρους αυτούς σε πρόωρο κορεσμό και εντείνοντας τα χρόνια προβλήματα που παρατηρούνται στη διαχείριση των αποβλήτων.
Σήμερα, πιο πολύ από ποτέ άλλοτε, απαιτείται μεγαλύτερη εγρήγορση και συντονισμένη προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους. Την ίδια την Πολιτεία, που χαράσσει την πολιτική και τον Στρατηγικό Σχεδιασμό. Τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), που φέρουν την ευθύνη για τη διαχείριση ειδικών ρευμάτων αποβλήτων (όπως συσκευασίες, ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά, μπαταρίες, λάστιχα, ορυκτέλαια κ.ά). Την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που έχει την ευθύνη για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Και βέβαια, ακόμη πιο ουσιαστική πρέπει να είναι η συνδρομή του καθενός από εμάς, γιατί το τελικό αποτέλεσμα θα αποτυπώνει στην πράξη την ευαισθητοποίηση όλων, στην εθνική αυτή προσπάθεια. Είμαι βέβαιος ότι, με τη συμμετοχή των πολιτών και των αρμόδιων φορέων, μέχρι το τέλος του μήνα θα έχουμε τη δυνατότητα να προωθήσουμε για ψήφιση στη Βουλή το σημαντικό αυτό νομοθέτημα.»
Επισημαίνεται ότι, τα τελευταία 10 χρόνια με τη συνδρομή της Πολιτείας στη χρηματοδότηση της κατασκευής ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων καθώς και με την οργάνωση και λειτουργία Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) από τους ίδιους τους υπόχρεους παραγωγούς και εισαγωγείς συσκευασιών και άλλων προϊόντων (με βάση την αρχή «της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού»), έχει συντελεστεί σημαντική πρόοδος στην ανακύκλωση.
Παρόλα αυτά, σε ορισμένα ειδικά ρεύματα αποβλήτων, και παρά τους σημαντικούς πόρους, με τη μορφή ετήσιων εισφορών αλλά και συσσωρευμένων αποθεματικών, που έχουν στη διάθεσή τους τα ΣΕΔ, η χώρα υπολείπεται των ποσοτικών στόχων ανακύκλωσης που έχουν τεθεί με βάση τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σύμφωνα με στοιχεία που αφορούν στο έτος 2012, για τις συσκευασίες επιτεύχθηκε ανάκτηση 58,60% του συνόλου αποβλήτων συσκευασίας έναντι του στόχου 60% (έτος στόχος 2011), ενώ για το γυαλί 54,7% έναντι του στόχου 60% και για τα μέταλλα 38,2% έναντι 50%. Επιπλέον, έως το 2020, η ανακύκλωση του χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών και μετάλλων που προέρχονται από τα αστικά απόβλητα πρέπει να ανέλθει στο 50% κ.β..
Οι στόχοι αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η διαπραγμάτευση των οποίων είναι σε εξέλιξη.
Οι κυριότερες ρυθμίσεις του σχεδίου Νόμου, είναι οι ακόλουθες:
1) θεσπίζεται υποχρεωτική χωριστή συλλογή 4 ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίας (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο). Η υποχρέωση αυτή δεν αφορά μόνα τα ΣΕΔ συσκευασιών και τους δήμους αλλά και όλους τους φορείς λειτουργίας μεγάλων χώρων συνάθροισης του κοινού όπως λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηροδρομικοί σταθμοί, μεγάλα ξενοδοχεία, νοσοκομεία γήπεδα, πανεπιστήμια, εμπορικά κέντρα κλπ.
2) διπλασιάζεται ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (από 10 σε 20%) για το 2020,
3) τίθενται αυστηρά ποιοτικά κριτήρια για τα προϊόντα των διεργασιών ανακύκλωσης,
4) αποσαφηνίζονται οι υποχρεώσεις των ΣΕΔ έναντι της πολιτείας,
5) εισάγονται μηχανισμοί που διευκολύνουν τη λειτουργία πολλών ΣΕΔ με παρεμφερές αντικείμενο,
6) αυστηροποιείται ο έλεγχος των ΣΕΔ, με την εισαγωγή δικλείδων ασφαλείας στη λειτουργία τους με βάση τα όσα ισχύουν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να βελτιωθεί ο τρόπος που σήμερα χρησιμοποιούν τα χρήματα που συγκεντρώνουν. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια:
o εγγύηση καλής λειτουργίας ανάλογου ύψους με τα έσοδα του ΣΕΔ,
o όρια στα αποθεματικά ίσο με 35% των ετήσιων εσόδων προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα φαινόμενα δημιουργίας πολύ υψηλών αποθεματικών που σήμερα φθάνουν έως και το 200% των ετήσιων εσόδων των ΣΕΔ με σκοπό τα χρήματα αυτά να διοχετευθούν για την ενίσχυση της ανακύκλωσης (τα συνολικά αποθεματικά των ΣΕΔ ξεπερνούν τα 85εκ.€ έναντι ετήσιων εσόδων περίπου 45 εκ.€),
o όριο 10% των ετήσιων εσόδων στα διοικητικά κόστη με δυνατότητα παρέκκλισης εφόσον είναι αναγκαίο,
o εισαγωγή διατάξεων που εξασφαλίζουν το υγιή ανταγωνισμό κλπ.,
7) συστήνεται Επιτροπή Διαβούλευσης στην οποία συμμετέχουν τα ΣΕΔ, εκπρόσωποι της αγοράς, ανακυκλωτές και ΜΚΟ,
8) αποσαφηνίζονται οι υποχρεώσεις του ΕΟΑΝ απέναντι στο ΥΠΕΚΑ,
9) εκσυγχρονίζονται οι διατάξεις αναφορικά με την επιβολή των διοικητικών κυρώσεων,
10) αυξάνεται η εισφορά των συστημάτων στον ΕΟΑΝ από 2 σε 3% των εσόδων τους
11) απλοποιείται και εκσυγχρονίζεται η νομοθεσία με τη συγκέντρωση στο παρόν νομοσχέδιο διάσπαρτων σε πολλά νομοθετήματα διατάξεων και την κατάργηση ανεπίκαιρων ή αντικρουόμενων διατάξεις
12) καταργείται η υποχρέωση άδειας συλλογής και μεταφοράς από τους Δήμους
13) καταργείται η υποχρέωση εγγραφής σε “μητρώο” και αντικαθίσταται από υποχρέωση ανάρτησης σε ειδική ιστοσελίδα των αδειών συλλογής και μεταφοράς (κατά το πρότυπο των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων),
14) λαμβάνονται μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Αποβλήτων με τον Εθνικό Σχεδιασμό και την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση της εφαρμογής τους,
15) διευκολύνεται η θαλάσσια μεταφορά αποβλήτων.
Ø Το προτεινόμενο Σχέδιο Νόμου έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Ανοικτής Διακυβέρνησης: http://www.opengov.gr/minenv/?p=6490
