Από τον Δρ. Βασίλη Νομικό*
Πολλοί θα έχετε ακούσει ίσως από γνωστούς σας ότι φορούν κατά τον ύπνο τους μια ειδική μάσκα, η οποία τους βοηθά να αναπνέουν καλύτερα. Η διαταραχή που επιβάλλει αυτή την αντιμετώπιση ονομάζεται υπνική άπνοια (sleep apnea syndrome) ή σύνδρομο της άπνοιας του ύπνου.
Είναι μια σχετικά συχνή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από διακοπή της αναπνοής μας κατά την διάρκεια του ύπνου και αφορά περίπου το 5% του πληθυσμού. Τα επεισόδια αυτά είναι επαναλαμβανόμενα στον ύπνο και διαρκούν από κάποια δευτερόλεπτα έως και λεπτά. Εκτός από την πλήρη διακοπή της αναπνοής, έχουμε και επεισόδια με πολύ μεγάλη μείωση του βάθους αναπνοής που και αυτή συνοδεύεται από πτώση της οξυγόνωσης.
Αιτιολογίες υπάρχουν διάφορες με συνηθέστερη την αποφρακτική άπνοια, όπου παρεμποδίζεται η είσοδος του αέρα στους πνεύμονες και συχνά συνοδεύεται από θορυβώδες ροχαλητό. Είναι συχνότερη στους άνδρες, στα παχύσαρκα άτομα, σε διογκωμένες αμυγδαλές, σε μεγάλη χρήση αλκοόλ, ηρεμιστικών και από την συνήθη στάση του σώματος κατά τον ύπνο. Νοσήματα όπως ο υποθυρεοειδισμός, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι μυοπάθειες, διάφορα νευρολογικά σύνδρομα κ.ά, μπορεί να επιδεινώνουν το σύνδρομο.
Οι διακοπές αυτές της αναπνοής πρέπει να υπερβαίνουν τα 5 επεισόδια ανά ώρα ύπνου και να συνοδεύονται από συμπτώματα για να θεωρηθούν άξιες λόγου. Τα συνήθη συμπτώματα για τα οποία κάποιος πηγαίνει στον γιατρό είναι το έντονο ροχαλητό, η έντονη υπνηλία μετά το πρωινό ξύπνημα παρά την κανονική διάρκεια του ύπνου, αίσθημα πνιγμονής στον ύπνο, η σεξουαλική δυσλειτουργία (έως ανικανότητα), η έλλειψη συγκέντρωσης κλπ.
Το σύνδρομο αυτό δεν είναι «αθώο» και διάφορα προβλήματα έχουν συνδεθεί μαζί του, όπως η επιδείνωση της υπέρτασης, τα εγκεφαλικά και τα καρδιακά ισχαιμικά επεισόδια, καθώς και η πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων λόγω υπνηλίας.
Τα άτομα με σοβαρού βαθμού άπνοια παρουσιάζουν σοβαρές ορμονικές διαταραχές με μείωση τεστοστερόνης, αύξηση κορτιζόλης και κατεχολαμινών, υπερινσουλιναιμία καθώς και από αποδιοργάνωση ψυχικής και πνευματικής υγείας.
Η αναφορά στον γιατρό κάποιων από τα συμπτώματα που αναφέραμε πρέπει να θέσει την υπόνοια ύπαρξης τους συνδρόμου αυτού και η τελική διάγνωση τίθεται σε ειδικό εργαστήριο όπου ο ασθενής κοιμάται ένα βράδυ συνδεδεμένος με ειδικούς αισθητήρες. Σε μη ύπαρξη ειδικού εργαστηρίου, ισχυρή υπόνοια μπορεί να τεθεί με απλά οξύμετρα που έχουν δυνατότητα συνεχούς καταγραφής του κορεσμού του οξυγόνου καθ’ όλο τον ύπνο.
Αντιμετώπιση σε μικρού και μετρίου βαθμού άπνοιες μπορεί να γίνει με την μείωση του σωματικού βάρους ώστε να φύγει λίπος και από τις περιοχές διόδου του αέρα, με αποφυγή ύπνου σε ανάσκελη θέση, με αποφυγή οινοπνεύματος, βαριών γευμάτων και ηρεμιστικών λίγο πριν τον ύπνο. Σε βαριά περιστατικά η συμβολή του ωτορινολαρυγγολόγου είναι σημαντική. Σε σπάνιες περιπτώσεις (πολύ λιγότερες από αυτές που είχαμε όταν πρωτομάθαμε για τον σύνδρομο αυτό) υπάρχει ανάγκη χειρουργικής επέμβασης. Η συνηθέστερη αντιμετώπιση γίνεται με την χρήση μιας ειδικής μάσκας, συνδεδεμένης με συσκευή οξυγόνου που τροφοδοτεί αυτόματα οξυγόνο όταν ο ασθενής παύει να αναπνέει. Η χρήση της μάσκας αυτής είναι πολύ σημαντική διότι μειώνει πολύ, τουλάχιστον τα συμπτώματα και ίσως αν χρησιμοποιηθεί κανονικά και σε όλον τον ύπνο, να μειώσει και συμβάντα από το καρδιαγγειακό σύστημα.
Πολύ πρόσφατη μελέτη δεν έδειξε ωφέλεια σε αυτόν τον τομέα (πλην των συμπτωμάτων), όμως η μέση διάρκεια χρήσης της μάσκας στον ύπνο ήταν μόνο 3,5 ώρες το βράδυ (πιθανότατα με ορθή και πλήρη χρήση, να αποδειχτεί ωφέλεια και στα αναφερθέντα νοσήματα).
Συχνό και σημαντικό λοιπόν το σύνδρομο της υπνικής άπνοιας με αρκετά σοβαρές επιπτώσεις, γι’ αυτό και η ενημέρωση του γιατρού σας καθώς και η συμμόρφωση με τις οδηγίες του είναι επιβεβλημένη.
* Ο κ. Βασίλης Νομικός είναι καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης
