Από τον Δρ. Βασίλη Νομικό*
Τα τελευταία χρόνια όλο και κάποιος γνωστός μας λέει πως άρχισε διατροφή με προϊόντα ελεύθερα γλουτένης. Με το σημερινό άρθρο θα προσπαθήσουμε να βάλουμε σε μια σειρά τι ακριβώς συμβαίνει και ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα.
Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που περιέχεται σε δημητριακά όπως σιτάρι, σίκαλη, βρώμη και κριθάρι. Πολλοί άνθρωποι ανέχονται δύσκολα την πρωτεΐνη αυτή και η κατανάλωσή της δημιουργεί γαστρεντερικές διαταραχές, οι οποίες πολλές φορές είναι έντονες με διάρροιες και έντονο πόνο που μπορεί να φτάσουν σε αναιμία ή και χρόνιο υποσιτισμό ή θέματα μειωμένης ανάπτυξης σε παιδιά. Η νόσος αυτή ονομάζεται κοιλιοκάκη και αφορά το λεπτό έντερο. Είναι μια αυτοάνοση νόσος η οποία προκαλεί καταστροφή στις λάχνες του λεπτού εντέρου, δημιουργώντας όλα τα προαναφερόμενα συμπτώματα.
Η νόσος αυτή έχει ποικιλία μορφών ως προς την ένταση των συμπτωμάτων. Η υπόνοια ύπαρξής της τίθεται από τα ενοχλήματα, αλλά η διάγνωση είναι σίγουρη μόνο με την λήψη βιοψίας από το έντερο, αν και υπάρχει μια πρώτη ένδειξη με την εύρεση ειδικών αντισωμάτων από αιματολογικό έλεγχο.
Λόγω λοιπόν του ότι πολύ συχνά δεν γίνεται αυτή η βιοψία, και πολλοί γιατροί και κυρίως ασθενείς από μόνοι τους κάνουν την διάγνωση μόνο με την υπόνοια, αρχίζει το κυνήγι τροφών ελεύθερων γλουτένης. Εδώ έρχεται και το μάρκετινγκ, το οποίο βρίσκοντας μια τεράστια δεξαμενή πελατών των προϊόντων αυτών, προσδίδει στις δίαιτες ελεύθερες γλουτένης ιδιότητες που δεν έχουν. Έτσι στις ΗΠΑ, ενώ η πραγματική συχνότητα των ανθρώπων με δυσανεξία είναι γύρω στο 1%, αυτοί που αγοράζουν τρόφιμα χωρίς γλουτένη είναι περίπου 18% του πληθυσμού, και το 30% επιθυμούν διατροφή, με λιγότερη γλουτένη. Αυτό οδηγεί σε ένα μερίδιο τροφίμων αξίας 15 δις. δολάρια για το 2015.
Μάλιστα σε πειράματα που έγιναν τα τελευταία ένα-δυο χρόνια διαπιστώθηκε πως πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα μόνο και μόνο με την ιδέα ότι τρώνε τρόφιμα με γλουτένη, τα οποία και υποχωρούν (χωρίς λόγο βέβαια) όταν αρχίζουν δίαιτα χωρίς γλουτένη. Αρχικά θεωρήθηκε μάλιστα, πως αυτοί αποτελούν μια κατηγορία «ασθενών» με υπερευαισθησία στην γλουτένη, χωρίς όμως να προκαλείται η κλασσική αυτοάνοση αντίδραση με βλάβες στο λεπτό έντερο. Στις τροφές αυτές απεδόθησαν και αδυνατιστικές ιδιότητες ενώ δεν έχουν.
Υπάρχει λοιπόν πράγματι ένας αριθμός ανθρώπων που πάσχει από δυσανεξία στη γλουτένη, είναι όμως πολύ μικρότερος από αυτόν που νομίζουμε και υπολογίζεται στο 1% του πληθυσμού. Η διάγνωση πρέπει να γίνεται μόνο από ειδικούς. Ίχνη γλουτένης υπάρχουν σε πάρα πολλές τροφές και στον πραγματικά ασθενή προκαλούν συμπτώματα έστω και σε ελάχιστη ποσότητα. Πλέον πάρα πολλά τρόφιμα έχουν ένδειξη πιθανής περιεκτικότητας σε γλουτένη. Η κατανάλωση από τους υπολοίπους, τροφών χωρίς γλουτένη είναι άνευ λόγου, μάλιστα πρέπει να θυμόμαστε πως οι τροφές αυτές είναι επεξεργασμένες και συνεπώς λιγότερο ωφέλιμες.
Συνεπώς, ο επίσημα και από ειδικούς διαγνωσμένος με δυσανεξία σε γλουτένη, έχει πολλά να ωφεληθεί από τέτοια δίαιτα, και θα έπρεπε να μπαίνει η υπόνοια ύπαρξής της σε κάποιες καταστάσεις, χωρίς όμως υπερβολές και ακραίες διαγνώσεις.
* Ο κ. Βασίλης Νομικός είναι καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης
