Θέματα υγείας: Τι είναι τελικά ο κορωνοϊός;

Γράφει ο Δρ. Βασίλης Νομικός*

Αγαπητοί φίλοι, σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα θέμα που φαίνεται πως θα είναι στην επικαιρότητα για καιρό και όχι για καλό. Πριν λίγες μόλις εβδομάδες μπήκε στην ζωή μας η λέξη “κορωνοϊός” ή “κοροναϊός”. Αφού φάγαμε λίγο χρόνο να συνηθίσουμε τη λέξη και να ασχοληθούμε με την ορθογραφία της, αρχίσαμε λόγω συνεχούς αύξησης του αριθμού των θυμάτων, να ψάχνουμε στο τι είναι επιτέλους αυτός ο ιός.

Σίγουρα όλοι θα έχετε διαβάσει ή ακούσει για την πιθανότητα (σιγουριά για κάποιους) πως ο ιός αυτός φτιάχτηκε σε “κρυφά” και “καταχθόνια” εργαστήρια, μπλέχτηκαν από μυστικές υπηρεσίες γνωστοί δισεκατομμυριούχοι, οι απαραίτητες κακές φαρμακευτικές εταιρείες αλλά και ό,τι άλλο μπορούσε η φαντασία κάποιων να εμπλέξει. Όμως οι απαντήσεις υπάρχουν και τις δίνει η επιστήμη…

Οι κορωνοϊοί είναι μια γνωστή από παλιά οικογένεια ιών, στο μικροσκόπιο έχουν μία εικόνα με φωτεινή στεφάνη σαν κορώνα (εξ ου και το όνομα κορωνοϊοί) και υπάρχουν συνήθως στα ζώα. Λίγα στελέχη τους, μπορούν να μολύνουν ανθρώπους. Τα περισσότερα στελέχη των ιών αυτών είναι ήπια και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε κάποια φορά στην ζωή μας μολυνθεί, παρουσιάζοντας ήπια έως μέτρια συμπτώματα, όπως βήχας και καταρροή, με σπάνιες τις προσβολές στο κατώτερο αναπνευστικό, προκαλώντας πνευμονία ή βρογχίτιδα.

Και εδώ έρχεται να επέμβει το βασικό φαινόμενο, το οποίο η επιστήμη έχει σήμερα για να εξηγήσει την εξέλιξη όλων των ειδών και που είναι οι μεταλλάξεις… Μετάλλαξη είναι λοιπόν η τυχαία συνήθως αλλαγή στο DNA ενός οργανισμού (και εν προκειμένω ενός ιού), και η απόκτηση ιδιοτήτων που πριν δεν είχε. Αυτές οι μεταλλάξεις είναι πχ αυτό που κάνει κάποια μικρόβια να είναι ανθεκτικά στη χρήση των αντιβιοτικών μετά από υπερβολική χρήση τους. Αν λοιπόν μία τέτοια μετάλλαξη δώσει σε έναν ιό την ιδιότητα να μεταδίδεται και στον άνθρωπο, τότε έχουμε το φαινόμενο της εμφάνισης μιας νόσου που δεν υπήρχε πριν. Ακριβώς αυτό το φαινόμενο δημιούργησε τις επιδημίες των ιών SARS  και MERS. Αυτή η προσβολή του ανθρώπου, συνοδεύεται από συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα, τα οποία σε άτομα υψηλού κινδύνου μπορεί να εξελιχθούν σε βαριές πνευμονίες και κάποιες φορές στον θάνατο.

Το στέλεχος που προκαλεί την τωρινή επιδημία και που πλέον πήρε το όνομα COVID-19, φαίνεται να προήλθε από την κατανάλωση κρέατος μολυσμένου με το μεταλλαγμένο στέλεχος, σε κάποια αγορά κρέατος της Κινεζικής επαρχίας Ουχάν. Εκεί υπάρχει η συνήθεια κατανάλωσης κρέατος πολλών ζώων, όπως φιδιών και νυχτερίδων ή του παγκολίνου (ενός μυρμηγκοφάγου ζώου). Ήδη μία γενετική ανάλυση που έγινε στο νέο στέλεχος, και δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό “Journal of Medical Virology” παρουσιάζει με στοιχεία την ομοιότητα του νέου ιού με άλλους κορωνοϊούς των παραπάνω ζώων. Μπορεί επίσης να έχει γίνει ένα είδος συνδυασμού δύο συγγενών ιών διότι τα ζώα στις αγορές αυτές τα έχουν σε κλουβιά που είναι πολύ κοντά μεταξύ τους, με προφανή την εύκολη μετάδοση. Η μετάδοση μπορεί ακόμη να έχει γίνει και με εισπνοή του ιού μέσω του αέρα, από κόπρανα των αναφερθέντων ζώων.

Η μεταδοτικότητα του στελέχους αυτού φαίνεται να είναι σχετικά μεγάλη, με κάθε ασθενή να μπορεί να μολύνει περίπου 2,5-2,7 άτομα (η εποχική γρίπη σε αντιστοιχία μολύνει 1,3 άτομα).

Από τον πάσχοντα, με τα σταγονίδια του βήχα και του φταρνίσματος ή και με επαφή με μολυσμένες επιφάνειες και σε συνέχεια με το άγγιγμα στόματος η μύτης, χωρίς να έχουμε πλύνει τα χέρια μας, γίνεται η μετάδοση σε άλλα άτομα, όπως ακριβώς γίνεται και η μετάδοση της εποχικής γρίπης. Τα συμπτώματα είναι αντίστοιχα, δηλαδή βήχας, πυρετός, έντονη καταβολή, δύσπνοια και κάποιες φορές με συμπτώματα και από το γαστρεντερικό σύστημα. Η δύναμη του νέου ιού στο να προκαλεί θάνατο, είναι (ακόμη) σχετικώς μικρή, σκοτώνοντας περίπου 2 άτομα ανά 100 προσβληθέντες. Μέχρι σήμερα έχει πολύ περισσότερα κρούσματα από τις προηγούμενες επιδημίες των SARS και MERS, με τον πρώτο να είχε μολύνει 8.000 και με 774 θανάτους, ενώ ο δεύτερος σκότωσε το 34% των προσβληθέντων.

Άρα με τα έως σήμερα δεδομένα, ο COVID-19 φαίνεται να μεταδίδεται ευκολότερα αλλά να έχει μικρότερη θνησιμότητα.

Έως σήμερα το 99% των κρουσμάτων φαίνεται να υπάρχουν σε κάποιες επαρχίες της Κίνας ή σε γειτονικές χώρες, με ελάχιστα κρούσματα στην Ευρώπη. Η περίοδος επώασης του ιού, δηλαδή το διάστημα από την στιγμή που κολλάμε τον ιό έως την εμφάνιση της νόσου και των συμπτωμάτων, φαίνεται να είναι περίπου 5-5,5 ημέρες, όμως δεν μπορεί να αποκλειστεί και το διάστημα των δύο εβδομάδων. Η μετάδοση του ιού γίνεται κυρίως από πάσχοντα άτομα και πολύ λιγότερο από “φορείς” του ιού, που δεν νοσούν. Οι ηλικίες από 49 έως 56 ετών φαίνεται να προσβάλλονται περισσότερο και είναι φυσικό όσοι πάσχουν από σοβαρά νοσήματα, όπως αναπνευστική ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιοπάθειες κλπ, να κινδυνεύουν πολύ περισσότερο.

Προφύλαξη είναι η λήψη μέτρων όπως ακριβώς για τη συνήθη γρίπη, δηλαδή καλύπτουμε το στόμα και την μύτη όταν βήχουμε ή φταρνιζόμαστε, με μάσκα ή με το χέρι μας, καλό πλύσιμο των χεριών μας με νερό και σαπούνι ή ειδικά αλκοολούχα διαλύματα. Το πλύσιμο πρέπει να γίνεται με προσοχή και όχι επιπόλαια.

Η αντιμετώπιση θα γίνει μόνο με την παρασκευή του κατάλληλου εμβολίου που όμως θα πάρει καιρό. Σε δύο με τρεις μήνες θα ξέρουμε περισσότερα για το θέμα, αλλά αν βάλουμε και τις κλινικές δοκιμές, μπορεί να χρειαστούμε έως και 1,5 χρόνο. Αυτό ίσως απαντήσει στις θεωρίες συνωμοσίας που μιλούσαν για έτοιμο εμβόλιο σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση του ιού. Έως τότε προφύλαξη όπως αναφέραμε, απομόνωση ύποπτων περιστατικών για 14 ημέρες, και αντιμετώπιση των νοσούντων με ό,τι έχουμε έως τώρα.

Ας κλείσουμε με το αισιόδοξο νέο που μεταδόθηκε σήμερα, το ότι ο αριθμός εμφάνισης νέων κρουσμάτων αρχίζει και μειώνεται για πρώτη φορά. Ψυχραιμία λοιπόν, με αυξημένα μέτρα πρόληψης και εμπιστοσύνη στην επιστήμη. Ό,τι αναφέρεται στο άρθρο αυτό ισχύει έως την ημέρα δημοσίευσης και μπορεί να αλλάξουν σύμφωνα με νέα δεδομένα.

* Ο κος Βασίλης Νομικός είναι Καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης