Τι αλλαγές φέρνει το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση

Σχεδόν τα πάντα πρόκειται να αλλάξουν γύρω από τις διαδικασίες ανακύκλωσης στη χώρα, με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση που παρουσίασαν σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης και ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Μανώλης Γραφάκος.

Ο κος Χατζηδάκης τόνισε ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο-τομή, με το οποίο η Ελλάδα επιχειρεί να καλύψει το χαμένο έδαφος δεκαετιών στη διαχείριση αποβλήτων, ενώ υπογράμμισε ότι στόχος είναι η ανακύκλωση να γίνει μέρος της καθημερινότητας όλων των Ελλήνων, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση:

1. Τα απόβλητα συσκευασιών θα συλλέγονται πλέον χωριστά (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί)
2. Δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη για όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο (εισάγεται, δηλαδή, η ευρωπαϊκή αρχή “πληρώνω όσο πετάω”)
3. Επιβάλλονται υψηλότερα τέλη ταφής στους δήμους που οδηγούν τα απόβλητά τους στην ταφή, με στόχο να αλλάξει αυτή η πρακτική
4. Όλα τα νέα κτίρια θα διαθέτουν χώρο συλλογής αποβλήτων για 4 χωριστά ρεύματα
5. Μεταφέρονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται από την ΕΕ στους δήμους και τις επιχειρήσεις που τα προκαλούν, απαλλάσσοντας από το σχετικό βάρος τους φορολογούμενους

Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου

• Από την 1/1/2021 εφαρμόζεται το τέλος ταφής για όλα τα απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή, με ποσό 15€ ανά τόνο, κλιμακούμενο ετησίως κατά 5€ και έως τα 35€, το 2025. Πρακτικά θεσπίζεται τέλος ταφής για επιπλέον κατηγορίες αποβλήτων, όπως τα ανεπεξέργαστα, καθώς και τα υπολείμματα από τις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, βιοαποβλήτων και κέντρων διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, ΚΔΑΥ) που αναπτύσσονται ανά την επικράτεια.

• Το τέλος ταφής θα καταβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο προκειμένου να διατίθεται:
– κατά 50% σε Δήμους με σκοπό να ενισχύσουν την πρόληψη, τη χωριστή συλλογή και τελικώς την ανακύκλωση
– κατά 40% στους Δήμους ως ανταμοιβή για τις υψηλές επιδόσεις χωριστής συλλογής – ανακύκλωσης
– κατά 10% για τη χρηματοδότηση έρευνας και τεχνολογίας στον τομέα της ανακύκλωσης και ευρύτερα της σύγχρονης διαχείρισης των αποβλήτων.

• Τίθεται άμεσα σε εφαρμογή το σύστημα Πληρώνω όσο Πετάω ή Κερδίζω όσο Διαχωρίζω. Θεσπίζεται ουσιαστικά το πλαίσιο με το οποίο οι Δήμοι θα μπορούν να διαμορφώνουν τα δημοτικά τους τέλη, ανάλογα με πόσα απόβλητα παράγει ο κάθε δημότης, αλλά και ανάλογα με πόσα από αυτά ανακυκλώνει -και όχι βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου του όπως ίσχυε μέχρι σήμερα.

• Από τον Ιούλιο του 2022 ξεκινά η μετακύλιση προστίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης -που επιβάλλονται κάθε χρόνο στη χώρα μας- στους ΟΤΑ και τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη διαχείριση των στερεών ή υγρών αποβλήτων. Τίθεται τέλος στην ανομία και το καθεστώς να πληρώνουν οι φορολογούμενοι πολίτες για τις παράνομες πρακτικές ορισμένων αναφορικά με:
– Την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων σε χωματερές
– Την ελλιπή διαχείριση των υγρών αποβλήτων (λυμάτων)
– Τη μη διαχείριση των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων

• Θεσπίζεται από τον Ιανουάριο του 2023, σύστημα επιστροφής χρημάτων στον πολίτη, για τις φιάλες αλουμινίου. Αντίστοιχα με ό,τι θεσπίσθηκε με τα πλαστικά μπουκάλια, οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα αλουμινένια μπουκάλια τους, θα ανταμείβονται για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Το μέτρο αυτό ήδη εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, η Νορβηγία, η Σουηδία κλπ.

• Προάγεται η επαναχρησιμοποίηση, ως ένα από τα βασικά μέτρα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων. Οι πολίτες θα μπορούν να εξυπηρετούνται σε δικά τους επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη φαγητού και ποτού και μάλιστα με έκπτωση. Ειδικότερα, από τον Ιανουάριο του 2022, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και εστίασης υποχρεούνται:
– Να εξυπηρετούν τον καταναλωτή που φέρνει δική του επαναχρησιμοποιούμενη συσκευασία
– Να κάνουν έκπτωση όταν πωλούν προϊόντα σε επαναχρησιμοποιήσιμη συσκευασία του καταναλωτή
Να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο τους καταναλωτές γι’ αυτήν την έκπτωση

• Θεσπίζεται από τον Ιανουάριο του 2025 υποχρέωση για ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο 30% στις πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Σε συνέχεια του περιβαλλοντικού νόμου 4685/2020, με τον οποίο θεσπίστηκε ενιαίο τέλος στις σακούλες, προκειμένου να μην υπάρχουν “παραθυράκια” με το πάχος τους, θεσπίζεται ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο σε ποσοστό 30%, για όλες τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, με στόχο να γίνουν πιο οικολογικές, αλλά και να ενισχυθεί η αγορά ανακυκλώσιμων υλικών στην Ελλάδα.

Από τον Ιανουάριο του 2023 (2 χρόνια νωρίτερα), εφαρμόζεται το ίδιο μέτρο στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης οι οποίοι απαγορεύεται να προμηθεύονται πλαστικές σακούλες μεταφοράς που δεν περιέχουν τουλάχιστον 30% ανακυκλωμένο πλαστικό.

Χωριστή συλλογή αποβλήτων συσκευασίας
• Σε όλες τις νέες οικοδομές, με την έναρξη ισχύος του νόμου, θεσπίζεται η απευθείας υποχρέωση 4 χωριστών ρευμάτων συλλογής αστικών αποβλήτων (μέταλλο, χαρτί, πλαστικό, γυαλί). Σε κάθε νέο κτήριο θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο κατάλληλος χώρος για τη συλλογή 4 ρευμάτων αποβλήτων (πχ σε ισόγεια, αυλές, πιλοτές, εύκολα προσβάσιμα υπόγεια). Έτσι, θα διευκολύνεται η χωριστή συλλογή, η εφαρμογή του “Πληρώνω όσο Πετάω” αλλά και η μείωση των κάδων στον δρόμο.

• Από τον Ιανουάριο του 2022 υποχρεώνονται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε 4 ρεύματα (για πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί):
– Κινηματογράφοι, θέατρα, συναυλιακοί χώροι
– Αθλητικές εγκαταστάσεις
– Εμπορικά και Συνεδριακά κέντρα
– Ξενοδοχεία
– Εγκαταστάσεις εκπαίδευσης
– Νοσοκομεία / κλινικές
– Λιμάνια, κεντρικοί σιδηροδρομικοί σταθμοί, πλοία
– Τράπεζες
– Καταστήματα εστίασης

• Οι Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε διακριτά ρεύματα εντός των κτηρίων τους ή άλλων χώρων και εγκαταστάσεων για τα οποία φέρουν την ευθύνη λειτουργίας.

• Επιπλέον, θεσπίζεται η υποχρέωση των Δήμων να εφαρμόσουν το προαναφερόμενο το μέτρο σε:
– αθλητικές εγκαταστάσεις
– παιδικές χαρές
– βρεφονηπιακούς σταθμούς
– άλλες δημοτικές εγκαταστάσεις συνάθροισης κοινού

• Από τον Σεπτέμβριο του 2021, όλα τα σχολεία θα πρέπει να διαθέτουν κάδους για τη χωριστή συλλογή:
1. Χαρτιού
2. συσκευασιών
3. αποβλήτων τροφίμων

• Καθιερώνεται η χωριστή συλλογή των επικίνδυνων αποβλήτων στα νοικοκυριά, από είδη καθημερινής χρήσης, όπως τα προϊόντα καθαρισμού (χλωρίνες κλπ.), τα βερνίκια, τα χρώματα κλπ. Οι Δήμοι έως την 31 Δεκεμβρίου 2023 υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων αυτών, είτε στα πράσινα σημεία τους είτε σε οποιονδήποτε άλλο αδειοδοτημένο χώρο, που υποδεικνύει ο οικείος ΦοΔΣΑ.

Ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων
• Από τον Ιανουάριο του 2022, η συνολική ποσότητα των μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων (υπολειμμάτων) από τα ΚΔΑΥ, θα χρησιμοποιείται ως δευτερογενές καύσιμο, το οποίο θα αξιοποιείται ενεργειακά στην ενεργοβόρο βιομηχανία ή/ και σε Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται τα απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή και περιορίζεται η εξάρτηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών από ρυπογόνα συμβατικά καύσιμα.

• Ορίζεται ότι το ΥΠΕΝ αναλαμβάνει την αρμοδιότητα υλοποίησης των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης

Εκσυγχρονισμός του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ)
Ο ΕΟΑΝ εκσυγχρονίζεται οργανωτικά και λειτουργικά όπως και τα Συστήματα Ανακύκλωσης που υπάγονται σε αυτόν. Ειδικότερα:

– Καθιερώνονται συγκεκριμένες προδιαγραφές για το περιεχόμενο των επιχειρησιακών φακέλων που υποβάλλουν τα συστήματα στον ΕΟΑΝ, με σκοπό αφενός να υπάρχει συνοχή στο τι στοιχεία υποβάλλει το κάθε σύστημα, αλλά και αφετέρου να διασφαλίζεται ότι η λειτουργία των Συστημάτων βοηθάει τη χώρα να πετύχει τους στόχους της για την ανακύκλωση.

– Θεσπίζονται συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα στην εξέταση και έγκριση των επιχειρησιακών σχεδίων που υποβάλλουν τα Συστήματα στον ΕΟΑΝ, ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια καθυστέρησης στην έγκριση και λειτουργία των συστημάτων ανακύκλωσης στη χώρα.

– Ενεργοποιούνται τα εργαλεία για την ενίσχυση του ανθρωπίνου δυναμικού του ΕΟΑΝ, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στον αναβαθμισμένο ρόλο του.

Το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση ενσωματώνει στην εθνική νομοθεσία τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2018/851, 2018/852 και θεσπίζει επιπλέον μέτρα και κανόνες αποτελώντας ουσιαστικά τον “οδικό χάρτη εφαρμογής” βασικών αρχών του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-230 (ΕΣΔΑ 2020-2030) της χώρας – που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον περασμένο Αύγουστο. Υπενθυμίζεται ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει νομοθετήσει πριν από λίγες εβδομάδες, την απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης με αφετηρία τον Ιούλιο του 2021 και έχει εισαγάγει και εθνικά μέτρα με σειρά κινήτρων για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.

Με στόχο την ολοκληρωμένη και σύγχρονη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα παρουσιάσει το επόμενο διάστημα το Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης Αποβλήτων, καθώς και τον Οδικό Χάρτη για την Κυκλική Οικονομία.