Στο Γερμανικό Κέντρο Θαλασσίων Περιβαλλοντικών Επιστημών “MARUM” του Πανεπιστημίου της Βρέμης συγκεντρώθηκαν πρόσφατα (24-3/7) όλοι οι επιστήμονες που συμμετείχαν στη Διεθνή Ωκεανογραφική Aποστολή “Hellenic Arc Volcanic Field–International Ocean Discovery Program (IODP398)”, για να ολοκληρώσουν τη δειγματοληψία των πυρήνων που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της αποστολής στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, από τις 11 Δεκεμβρίου 2022 έως τις 10 Φεβρουαρίου 2023. H ιδιαίτερα απαιτητική δειγματοληψία ~13,000 δειγμάτων πυρήνων ολοκληρώθηκε με επιτυχία μετά την άριστη συνεργασία των επιστημόνων από όλο τον κόσμο.
Η Ελλάδα συμμετείχε στη δειγματοληψία με την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού και τον Καθηγητή Στέφανο Κίλια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), την Δρ. Όλγα Κουκουσιούρα, Εργαστηριακό-Διδακτικό Προσωπικό του Τμήματος Γεωλογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), και την Δρ. Παρασκευή Πολυμενάκου Κύρια Ερευνήτρια στον Τομέα της Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).
Η ωκεανογραφική αποστολή IODP398 που πραγματοποιήθηκε στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, έχει ως γενικότερο στόχο την καλύτερη κατανόηση της ηφαιστειοτεκτονικής εξέλιξης άρα και του ηφαιστειακού γεωκινδύνου μέσα από την μελέτη των αλληλοεπιδράσεων μεταξύ ηφαιστειότητας, μαγματισμού, τεκτονικής του φλοιού, μαγματικής-υδροθερμικής δραστηριότητας, και μελέτης της ανόδου/πτώσης της στάθμης της θάλασσας, χρησιμοποιώντας το ηφαιστειακό υλικό του κεντρικού Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου (ΕΗΤ).
Επιπλέον, οι επιμέρους στόχοι περιλάμβαναν τη διερεύνηση των διεργασιών και των προϊόντων των ρηχών υποθαλάσσιων εκρήξεων πυριτικού μάγματος, την ερμηνεία της σεισμικής στρωματογραφίας της καλδέρας της Σαντορίνης, την ανακατασκευή της γεωδυναμικής ιστορίας της δημιουργίας του Νοτίου Αιγαίου, καθώς και την εξερεύνηση των ορίων της ζωής στα βαθύτερα στρώματα κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα, εντός και εκτός της καλδέρας της Σαντορίνης.
Οι υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις πραγματοποιήθηκαν σε δώδεκα θέσεις και συνολικά ανακτήθηκαν 780 πυρήνες συνολικού μήκους 7300 μ. με γεωλογικό υλικό. Έξω από την καλδέρα της Σαντορίνης, οι γεωτρήσεις πραγματοποιήθηκαν στα βαθύτερα ιζήματα των λεκανών της Ανάφης, της Ανύδρου και της Αμοργού, οι οποίες και οριοθετούνται από συστήματα ρηγμάτων. Συνολικά, εντοπίστηκαν πολλά άγνωστα μέχρι πρότινος στρώματα ηφαιστειακής τέφρας. Ο ακριβής προσδιορισμός των θέσεων της τέφρας στις ρηξιγενείς λεκάνες ήταν απαραίτητος για τη θεμελίωση της σεισμικής στρωματογραφίας των λεκανών και τη σύνδεση μεταξύ της ηφαιστειακής δραστηριότητας και των ρηγμάτων του φλοιού. Οι γεωτρήσεις στο εσωτερικό της καλδέρας της Σαντορίνης καθώς και κοντά στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου διείσδυσαν σε πυροκλαστικούς σχηματισμούς που αποκάλυψαν άγνωστες μέχρι σήμερα μικρές και μεγάλες υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις.
Η ωκεανογραφική αποστολή IODP398 χαρακτηρίζεται ως επιυχημένη, αποκαλύπτοντας άγνωστα στοιχεία για τους διαχρονικούς ηφαιστειοτεκτονικούς στρεσσογόνους παράγοντες που επηρέασαν και επηρεάζουν το κεντρικό ΕΗΤ. Η δειγματοληψία των πυρήνων που πραγματοποιήθηκε στο MARUM, στη Βρέμη, θα απαντήσει στους επιστημονικούς στόχους της αποστολής, που τελικά αποσκοπούν στην καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας άρα, και στην προστασία του περιβάλλοντος (θαλάσσιες μεταφορές, αλιεία, ηφαιστειακή και υδροθερμική δραστηριότητα, βιομηχανικός τουρισμός/γεωτουρισμός) στο ΕΗΤ, σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση και των εργαστηριακών αναλύσεων από τις επιστημονικές ομάδες του IODP398.
