ΕΛΛΕΤ: Δεκάλογος για βιώσιμη Σαντορίνη

1.1. Άμεση προώθηση των κατάλληλων μελετών (τεχνικών και οικονομικής βιωσιμότητας) για την εκμετάλλευση της γεωθερμίας χαμηλής ενθαλπίας ΑΠΕ που αφθονεί στη νότια Σαντορίνη, ιδιαίτερα για τις 13 σημερινές εγκαταστάσεις αφαλάτωσης που σήμερα λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα.
1.2. Μεσοπρόθεσμη προώθηση γεωθερμίας υψηλής ενθαλπίας από τη Μήλο, ώστε και ο Δήμος Μήλου και ο Δήμος Θήρας να καταστούν πρώιμα παραδείγματα καθαρού ηλεκτρισμού, που θα επιτρέπει βιώσιμη μετακίνηση με ηλεκτροκίνητα μέσα.
1.3. Η προγραμματιζόμενη από το Ταμείο Ανάκαμψης διασύνδεση της Θήρας με την Μήλο, εντός της επόμενης διετίας, αποτελεί αναμφίβολα μια επιτυχημένη επιλογή της Διοίκησης και ταυτόχρονα μια αναγκαία, αλλά όχι ικανή, προϋπόθεση στην προσπάθεια να αξιοποιηθεί η Γεωθερμία από την Μήλο για την παροχή καθαρού ηλεκτρισμού στη Θήρα. Η εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του προγράμματος ΑΠΕ στις Κυκλάδες θα πρέπει να αντιμετωπίσει ολοκληρωμένα το θέμα, μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.

2.1. Επιστροφή στην παράδοση υποχρεωτικής εγκατάστασης κινστέρνας (υδατοδεξαμενής) σε οποιοδήποτε νέο οικοδόμημα.
2.2. Εφαρμογή της κατάλληλης τιμολογιακής πολιτικής που θα αποτρέπει την σπατάλη υδατικών πόρων και τη βελτίωση του δικτύου ώστε να αποφεύγονται οι διαρροές που προκαλούν μεγάλη σπατάλη υδατικών πόρων
2.3. Επαναστατική πιλοτική εγκατάσταση στη Θήρα διπλού συστήματος διανομής νερού, του ενός για πόσιμα νερά, του άλλου για επαναχρησιμοποιημένα νερά, κατάλληλα όμως για χωράφια και κήπους.

3.1. Άμεση μέριμνα των αρμοδίων φορέων ώστε να ολοκληρωθεί η απαλλοτρίωση της περιοχής Αλωνάκι και να προχωρήσει η αποκατάσταση του χώρου και ενδεχομένως η χωροθέτηση ήπιας υποδομής εντός του κύκλου της ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων (πχ. πράσινο σημείο με πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης).
3.2. Κίνηση της διαδικασίας για την απαλλοτρίωση ή αγορά των ορυχείων Μεταξά στο Μεγαλοχώρι, έκταση που από το 2012 προοριζόταν για εγκατάσταση υποδομής διαχείρισης απορριμμάτων, ώστε να τελεσφορήσουν οι διοικητικές πράξεις που έχουν ήδη γίνει για την έκταση και να αξιοποιηθεί για τις αυξημένες ανάγκες εκτάσεων εντός του κύκλου της ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων. Τα θέμα είναι άκρως επείγον και πέραν της οριστικής λύσης σχετίζεται με την ενδιάμεση λύση και την ανάγκη τήρησης πιεστικών χρονοδιαγραμμάτων. Η χωροθέτηση του ΧΥΤΥ θα αντιμετωπιστεί εντός του ΣΔΙΤ και ελπίζουμε να αξιοποιηθούν οι προϋπάρχουσες τεκμηριωμένες μελέτες
3.3. Αναβάθμιση του συστήματος ανακύκλωσης μαζί με εκστρατεία ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας (επιχειρήσεων και ιδιωτών), ώστε η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση να καταστούν επιτέλους συνειδητές επιλογές, και να επιτευχθεί μείωση του όγκου των απορριμμάτων με μέτρα πρόληψης.
3.4. Δημοσιοποίηση του φακέλου ΣΔΙΤ που ήδη κατατέθηκε από τον Δήμο και ενέργειες από την Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ για τη βελτίωση του εργαλείου, ώστε να συνάδει με τη βέλτιστη εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας και να προωθεί την επιλογή αναδόχου με περιβαλλοντικά κριτήρια. Το σύστημα αμοιβής του επιλεγέντος αναδόχου δεν πρέπει να βασίζεται σε εγγυημένη ποσότητα όγκου απορριμμάτων.

4.1. Αποφασιστική κρατική στήριξη της πρότασης ένταξης της αμπελοοινικής ζώνης της Θήρας και Θηρασιάς στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς της UNESCO.
4.2. Σχολαστική διατήρηση, ως αμπελώνων, όλων των εκτάσεων που ήταν αμπελώνες το 2011, με την βοήθεια αεροφωτογραφιών και με ταυτόχρονη αξιοποίηση οικονομικών κινήτρων από ευρωπαϊκούς ή εθνικούς πόρους για ενίσχυση των παραγωγών.
4.3 Απαγόρευση της αλλαγής χρήσης γης ώστε να αποφευχθεί η απειλούμενη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, με ενίσχυση του ενδιαφέροντος επισκεπτών για την ιδιαίτερη αμπελοοινική παράδοση του τόπου, μέσω διοργάνωσης οινοτουριστικών και άλλων πολιτιστικών διαδρομών.
4.4 Αποτελεσματική τήρηση των διατάξεων της ΖΟΕ, με στόχο τη διαφύλαξη της γης του πρωτογενούς τομέα καλλιεργειών της Θήρας και της Θηρασιάς (ειδικά των προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης).

5.1. Αναγνώριση και προστασία των ιδιαίτερων τοπίων της Θήρας και της Θηρασιάς που ήδη κινδυνεύουν από ανεπίτρεπτη ή ανεξέλεγκτη δόμηση, όπως η Βλυχάδα με τους επιβλητικούς βραχώδεις σχηματισμούς της, το Ακρωτήρι (Μέσα Πηγάδια, Άσπρη Παραλία, περιοχή Καμπιά, περιοχή καλντέρας και η νότια πλευρά του Ακρωτηρίου) καθώς και η περιοχή κατά μήκος του δρόμου προς τον Προφήτη Ηλία. Η θεσμοθέτηση μπορεί να γίνει είτε με την επικείμενη μελέτη του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, είτε μέσω της τρέχουσας Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και των Σχεδίων Διαχείρισης.
5.2. Αυστηροποίηση των μέτρων ελέγχου της διασποράς της δόμησης και κατάτμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο της ταχείας προαστικοποίησης και αλλοίωσης του τοπίου της Σαντορίνης.
5.3 Αναβαθμισμένος σχεδιασμός της περιμετρικής ζώνης των 200m πέριξ των οικισμών, μέσω του ΕΠΣ και με ιδιαίτερη προσέγγιση ανά οικισμό. Προτείνεται να εξεταστούν αφενός η εφαρμογή του εργαλείου της τμηματικής πολεοδόμησης αφετέρου η εναρμόνιση των συντελεστών δόμησης για τα ξενοδοχεία με τους ισχύοντες για την κατοικία.1
5.4. Έμπρακτος σεβασμός των δικαστικών αποφάσεων για την ανέλκυση του “Sea Diamond” από τη θάλασσα της καλντέρας ώστε να ανακοπεί η ρύπανση της θαλάσσιας περιοχής

6.1. Αποφυγή συγχρονισμένων αφίξεων κρουαζιερόπλοιων, εν μέρει με τη χρήση τέλους κυ-μαινόμενου ύψους για κάθε επισκέπτη, μεγαλύτερου στις ώρες αιχμής, όπως στη Βενετία και πιστή εφαρμογή του προγράμματος του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Θήρας (berth allocation).
6.2 Μείωση των ημερήσιων αφίξεων πλοίων της γραμμής Ηρακλείου/Αθηνιού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από δύο σε ένα την ημέρα, ώστε να αποφεύγεται ο απόλυτος συνωστισμός που σήμερα επικρατεί στην ώρα αφίξεως και των δύο πλοίων και υπολογισμός των αφίξεων αυτών στα όρια του berth allocation.
6.3 Αξιοποίηση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου και του Προγράμματος Δράσης που θα το συνοδεύει με δυο στόχους. Πρώτον, να καταγραφούν οι άμεσες ρυθμίσεις όπως η χωροθέτηση υποδομών, χρήσεων γης και όρων δόμησης. Δεύτερον, να καταγραφούν οι αναγκαίες ενέργειες και οι υπεύθυνοι φορείς για την περαιτέρω διαχείριση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, υπό την επίβλεψη του DMMO.
6.4 Διαχείριση εποχικότητας και διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου, με επιβολή περιορισμών στις περιόδους αιχμής και χρήση κινήτρων αλλά και αντικινήτρων (πχ. διαφοροποίηση του ύψους του τέλους παρεπιδημούντων και επιβολή "ειδικού τέλους επιβάρυνσης" στο εισιτήριο πλοίου, ώστε να μετακινηθεί χρονικά η προσέλευση και διαμονή στο νησί προς τους μήνες Απρίλιο και Μάιο και τους φθινοπωρινούς μήνες).
6.5 Περιορισμό ή και πλήρη απαγόρευση δημιουργίας νέων τουριστικών καταλυμάτων σε εκτός σχεδίου περιοχές και σε ορισμένους οικισμούς όπου υπάρχει κορεσμός (πχ. Οία, Ημεροβίγλι, Φηρά). Η πρόταση για ενοποίηση των ΣΔ της κατοικίας με τα ξενοδοχεία, λειτουργεί ως ανάσχεση της προσφοράς νέων ξενοδοχείων.
6.6. Ανανέωση της αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών για νέα τουριστικά καταλύματα κάθε είδους.

7.1. Επίσπευση της δημιουργίας προϊστορικού αρχαιολογικού μουσείου στο Ακρωτήρι. Το σημερινό προϊστορικό μουσείο στα Φηρά, άκρως ακατάλληλο και χωροταξικά, μπορεί να μετατραπεί σε μουσείο της αρχιτεκτονικής παράδοσης της Σαντορίνης, με ιδιαίτερη έμφαση στα αξιόλογα μετασεισμικά κτήρια του μοντέρνου κινήματος που αφθονούν στα Φηρά, ορισμένα από τα οποία θα έπρεπε να προστατευθούν.
7.2 Ευτυχώς έχει ήδη ξεκινήσει η αναβάθμιση του κλασικού αρχαιολογικού μουσείου στα Φηρά.
7.3. Δημιουργία μουσείου της γεωλογίας και φύσης της Θήρας σε πρώην βιομηχανικό κτίριο. Δημιουργία μουσείου οινοκαλλιέργειας και οινοπαραγωγής σε άλλο πρώην βιομηχανικό κτίριο.
7.4 Ανάδειξη των Καστελλιών της Σαντορίνης, ιδιαίτερα του Σκάρου, του Εμπορείου και του Πύργου.
7.5 Προσδιορισμό λελογισμένης συνολικής έκτασης περιοχών χωροθέτησης ήπιων μορφών τουρισμού, με στόχο τον τελικό προσδιορισμό της περιοχής που θα ενταχθεί στον διεθνή κατάλογο Μνημείων Πολιτισμικής και Φυσικής Κληρονομιάς της UNESCO.

8.1. Απαιτούνται, είτε για κάποιο διάστημα, είτε μόνιμα, κάποιες αντιδημοφιλείς απαγορεύσεις μέχρις ότου η σχέση ανωδομής και υποδομής καταστεί και πάλι βιώσιμη, όπως:
(α) Απαγόρευση παρόδιας δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές με ιδιαίτερη έμφαση στη νέα οδό μεταξύ του Αεροδρομίου και της Οίας.
(β) Απόλυτη απαγόρευση νέας δόμησης σε συγκεκριμένες, ήδη υπερφορτωμένες, ζώνες.
(γ) Απαγόρευση ορισμένων χρήσεων και μείωση συντελεστών δόμησης σε ήδη υπερφορτωμένους οικισμούς.
(δ) Ανανέωση ετήσιας αναστολής για οποιαδήποτε άδεια νέου ξενοδοχείου ή άλλου τύπου ξενοδοχειακού καταλύματος, μέχρις ότου να πιστοποιηθεί από το DMΜO ότι η υποδομή έχει επαρκώς αναβαθμισθεί και έχει εγκριθεί από το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο.
8.2. Απαιτούνται επίσης μέτρα ποιοτικής αναβάθμισης της δόμησης, όπου και όταν η δόμηση θα επιτραπεί, όπως:
(α) Προτίμηση στην ανάπλαση και αναβάθμιση παραδοσιακών οικισμών που δεν έχουν κορεσθεί, αντί της δημιουργίας οποιουδήποτε νέου σύνθετου τουριστικού προϊόντος.
(β) Τροποποίηση του ΝΟΚ, με βάση τις προτάσεις της ΕΛΛΕΤ προς το ΥΠΕΝ, ιδιαίτερα με εφαρμογή βιοκλιματικών κανόνων αρχιτεκτονικής για περιορισμό μηχανικών συστημάτων τεχνικής ψύξης.
(γ) Πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας στους υπάρχοντες οικισμούς, όπου υπάρχει περιθώριο αδόμητου χώρου, με στόχο την εξασφάλιση στέγης για δημόσιους υπαλλήλους, που αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητο οικογενειακό πρόβλημα. Παράλληλα, να γίνουν ρυθμίσεις "τμηματικής πολεοδόμησης" για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων οικισμών.
8.3. Μεταβολή διοικητικής οργάνωσης και κανόνων, στον Δήμο Θήρας λόγω του κορεσμού σε ορισμένες περιοχές, όπως:
(α) Δημιουργία κατάλληλα στελεχωμένου οργάνου για τον έλεγχο της αυθαίρετης δόμησης, η οποία οργίασε τα τελευταία χρόνια στην Θήρα, με χαρακτηριστικά και αρμοδιότητες Περιβαλλοντικής Επιθεώρησης -και όχι απλού Πολεοδομικού Γραφείου.
(β) Αναγνώριση ότι το παρόν σχήμα ελέγχου κατασκευών δεν μπορεί να λειτουργήσει σε περιοχές και εποχές μεγάλης πίεσης για νέες κατασκευές, με συνέπεια την ανάγκη θεσμοθέτησης διαφοροποιημένων κανόνων και συστήματος στενής παρακολούθησης σε περιοχές και εποχές όπου απειλείται η βιώσιμη ανάπτυξη.

9.1. Σταδιακή απαγόρευση της κυκλοφορίας των τετράτροχων (γουρούνες) με άμεσο μέτρο την απαγόρευση νέων αδειών και θεσμοθέτηση τέλους επιβάρυνσης για την άφιξη στο νησί ΙΧ επι-σκεπτών με έναν μόνον επιβάτη στις εποχές αιχμής. 9.2. Χωροθέτηση των θέσεων στάθμευσης ε-κτός οικισμών με ανάλογη υποχρέωση και των γραφείων ενοικίασης.
9.3. Αναβάθμιση του δικτύου Μέσων Μαζικής Μεταφοράς ώστε να παρέχει συχνή προσπέ-λαση σε όλους τους οικισμούς και χώρους προσέλκυσης τουριστών, με προσιτό εισιτήριο.
9.4. Αυστηρή τήρηση του ορίου 8.000 επιβατών κρουαζιέρας εισερχόμενων καθημερινά στη Σαντορίνη, (όπως προβλέπει το berth allocation του Λιμενικού Ταμείου) συμπεριλαμβανομένων και
των ομάδων από την Κρήτη. Απαγόρευση διανυκτέρευσης κρουαζιεροπλοίων στην περιοχή της καλ-ντέρας.
9.5. Βελτίωση της ακτοπλοϊκής σύνδεσης της Σαντορίνης με άλλα νησιά για την καλύτερη εξυ-πηρέτηση των μόνιμων κατοίκων αλλά και των επισκεπτών.

10.1 Προστασία και διαφύλαξη της μνήμης της παραδοσιακής Σαντορίνης μέσω της Θηρασιάς.