Ο άνθρωπος που χαρτογράφησε τον ελληνικό αμπελώνα

Του Νίκου Βαρβαρήγου*

Σταυρούλα Κουράκου-Δραγώνα, o άνθρωπος που χαρτογράφησε τον Ελληνικό Αμπελώνα και κατάφερε να κατοχυρώσει 27 ελληνικές ονομασίες προελεύσεως.

Η Σαντορίνη, το “νησί της καρδιάς” της όπως έλεγε, οφείλει πολλά σ’ αυτήν, αφού τα προϊόντα της θηραϊκής γης πιστοποιήθηκαν και έγιναν διάσημα σε όλο τον κόσμο με την καθοριστική συμβολή της.

Ήρθε για πρώτη φορά στο νησί το 1960. Τα χρόνια εκείνα υπήρχαν μερικές κάναβες υπόσκαφες, διαμορφωμένες μέσα στην άσπα, καθώς και λίγες τσιμεντένιες δεξαμενές στο οινοποιείο της Ένωσης Συνεταιρισμών. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός παλιός. Λιμάνι δεν υπήρχε, μόνο καΐκια μπορούσαν να προσεγγίσουν σε μια μικρή αποβάθρα. Το κρασί κατέβαινε σε αυτή μέσα σε ασκούς, φορτωμένους σε μουλάρια ή γαϊδουράκια. Εκεί τα άδειαζαν στα βαρέλια των καϊκιών που το μετέφεραν στον Πειραιά, κυρίως όμως στην Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη, όπου το κρασί έλειπε, γιατί τα αμπέλια είχαν καταστραφεί από τη φυλλοξήρα και οι γεωργοί είχαν στραφεί σε άλλες καλλιέργειες. Για τον ίδιο σκοπό χρησίμευε και ένας σωλήνας που ξεκινούσε από τις δεξαμενές του Συνεταιρισμού και κατέβαινε στην αποβάθρα. Το κρασί ήταν υψηλόβαθμο, περί τους 16% vol ώστε οι αγοραστές να μπορούν να αυγατίζουν την ποσότητα με νερό. Ένα κρασί δυνατό, που παρά ταύτα είχε υψηλή οξύτητα, με έντονους χαρακτήρες μεσογειακών οξειδωμένων οίνων.

Υπ’ αυτές τις θλιβερές συνθήκες, τι άραγε την ώθησε, όταν το 1964 έγινε προϊσταμένη του Ινστιτούτου Οίνου, να οργανώσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο τη διερεύνηση της δυνατότητας παραγωγής οίνων ποιότητας από τις καλλιεργούμενες στο νησί λευκές ποικιλίες αμπέλου;

Τρεις παράγοντες υπαγόρευσαν την απόφασή της. Κατ’ αρχήν οι αμπελιές, που μαρτυρούν μια στοργική, όπως έλεγε, φροντίδα των αμπελουργών για την προστασία των σταφυλιών. Ο δεύτερος, το ηφαιστειογενές έδαφος του νησιού μιας και οι οίνοι που παράγονται από αμπελώνες εγκατεστημένους σε ηφαιστειογενή εδάφη, είχαν πάντοτε ιδιαίτερους οργανοληπτικούς χαρακτήρες. Τρίτος παράγοντας οι σωζόμενες γραπτές πηγές περιηγητών που επισκέφθηκαν το νησί τον 17ο και 18ο αιώνα και άφησαν, θαυμάσιες περιγραφές για τον αμπελώνα και το κρασί του. Το ερευνητικό πρόγραμμα επιβεβαίωσε το αληθές του λόγου των περιηγητών. Η λευκή ποικιλία Ασύρτικο αποδείχτηκε η εκλεκτότερη ίσως λευκή ποικιλία του μεσογειακού αμπελώνα. Έτσι το 1971 πρότεινε την αναγνώριση και προστασία της Ονομασίας Προελεύσεως Σαντορίνη.

Αιωνία η Μνήμη της θα κρατηθεί σίγουρα, με τα πολλά βιβλία που έχει εκδώσει για το ελληνικό κρασί. Θα αναφέρω μόνο τα της Σαντορίνης.

Το 1994 εξέδωσε μέσω του “Ιδρύματος Φανή Μπουτάρη”, το βιβλίο “Ο σαντορίνη της Σαντορίνης” σε 3 γλώσσες, Ελληνικά, Αγγλικά και Γαλλικά.

Το 2015 μέσω των εκδόσεων “Φοίνικας”, το βιβλίο “Σαντορίνη Ιστορικό Οινοπέδιο” σε 2 γλώσσες, Ελληνικά, Αγγλικά.

Το 2015 μέσω των εκδόσεων “Φοίνικας”, το βιβλίο “Vinsanto, Το Παραδοσιακό Γλυκό Κρασί της Σαντορίνης” σε 2 γλώσσες, Ελληνικά, Αγγλικά.

Μεγάλη ήταν και η συνδρομή της στην έκδοση του βιβλίου του Γεωργίου Α. Βενετσάνου “Παραδοσιακή Οινοποίηση στη Σαντορίνη”.

Κατά την τελευταία της επίσκεψη στη Σαντορίνη, όταν την άφησα στο ξενοδοχείο έσκυψα και της φίλησα το χέρι. Μου είπε: “Παιδί μου τι κάνεις; Παπάς είμαι;” Της απάντησα: “Κάτι πολύ παραπάνω κυρία Κουράκου. Είστε ο Πατριάρχης της Ελληνικής Αμπέλου και του Οίνου της”.

Ο Θεός να την αναπαύσει!

* Ο Νίκος Βαρβαρήγος είναι επικεφαλής οινολόγος της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων