Παρέμβαση του Προέδρου του ΙΜΠΗΣ για τις τοποθετήσεις στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο Θήρας

Με αφορμή την πρόσφατη (25/1/22) συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θήρας για την έγκριση του προϋπολογισμού για το 2022 και την τοποθέτηση του Δημάρχου Θήρας για το Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ), ο ηφαιστειολόγος και Πρόεδρος του ΙΜΠΗΣ Γιώργος Βουγιουκαλάκης μας έστειλε το παρακάτω κείμενο, το οποίο δημοσιεύουμε αυτούσιο:

“Σχετικά με την απαξιωτική –τουλάχιστον όπως την προσέλαβα εγώ, αναφορά του Δημάρχου Θήρας κ. Σιγάλα για το ότι το ΙΜΠΗΣ είναι Σωματείο και όχι Ινστιτούτο, επιβάλλεται να θυμίσω 1) Γιατί υπάρχει το ΙΜΠΗΣ, 2) Ποιοι είμαστε, και 3) Τι είμαστε.

Γιατί υπάρχουμε
Το Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο με το όνομα Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (Ι.Μ.Π.Η.Σ.), το ιδρύσαμε το 1995, αφού είχαμε εγκαταστήσει ένα πλήρες, πολυπαραμετρικό δίκτυο παρακολούθησης του ηφαιστείου, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό γιατί δεν υπήρχε –όπως και σήμερα δεν υπάρχει– κανένας κρατικός φορέας, κανένα κρατικό ηφαιστειολογικό παρατηρητήριο να συνεχίσει τη λειτουργία, συντήρηση και ερμηνεία των δικτύων παρακολούθησης που εγκαταστήσαμε τότε.

Αν δεν είχαμε ιδρύσει το ΙΜΠΗΣ, αν δεν το λειτουργούσαμε αδιάλειπτα από το 1995 έως και σήμερα, απλά δεν θα υπήρχε παρακολούθηση του ηφαιστείου.

Δηλαδή, το 2011, θα είχε εκδοθεί ταξιδιωτική οδηγία προς τα μέλη της Κοινοπολιτείας (Μ. Βρετανία, Καναδά, Αυστραλία κλπ.) ώστε να μην επισκέπτονται τη Σαντορίνη, γιατί είναι ένα ενεργό ηφαίστειο σε διέγερση, το οποίο δεν παρακολουθείται. Πιθανότατα δε, θα είχαν στη συνέχεια εκδοθεί αντίστοιχες οδηγίες από ΗΠΑ κ.α.

Το 2011-2012, αλλά τόσο πριν όσο και μετά, δεν θα υπήρχε η σοβαρή, ψύχραιμη και τεκμηριωμένη ενημέρωση των αρχών και των πολιτών της Σαντορίνης, για την κατάσταση του ηφαιστείου και τον ηφαιστειακό κίνδυνο.

Αν δεν υπήρχε το ΙΜΠΗΣ, σε πολλές άλλες στιγμές, που κυκλοφορούσαν ανεύθυνες και κακόβουλες ψευδείς φήμες ότι το ηφαίστειο θα εκραγεί, δεν θα υπήρχαν οι άμεσες, σοβαρά τεκμηριωμένες ανακοινώσεις διάψευσής τους, τεκμηριωμένες από τα στοιχεία καταγραφής των δικτύων παρακολούθησης.

Αν δεν υπήρχε το ΙΜΠΗΣ, δεν θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει “ασφαλή” την επίσκεψη στη Νέα Καμένη εκατοντάδων χιλιάδων επισκεπτών κάθε χρόνο.

Να τονίσω ξανά ότι ακόμη σήμερα, δεν υπάρχει κανένας κρατικός φορέας, κανένα κρατικό ηφαιστειολογικό παρατηρητήριο να κάνει αυτό που κάνει το ΙΜΠΗΣ.

Το σχέδιο ΤΑΛΩΣ, την επιστημονική τεκμηρίωση του οποίου συντάξαμε εμείς το 2012-2013: εγώ για τον ηφαιστειακό κίνδυνο, ο Κ. Παπαζάχος για τον σεισμικό κίνδυνο, με τη συμβολή του Ε. Λέκκα για τους κινδύνους από τη σταθερότητα των πρανών, δεν αναφέρει ούτε προβλέπει τίποτα για την παρακολούθηση των ηφαιστείων. Ορίζει μόνο μια Επιχειρησιακή-Επιστημονική Επιτροπή, που εισηγείται στη Γ.Γ.Π.Π. για την κατάσταση του ηφαιστείου, με βάση τα δεδομένα των δικτύων παρακολούθησης, χωρίς να ορίζει ποιος και πώς τα συλλέγει. Σε αυτή την επιτροπή συμμετέχει βέβαια ο Πρόεδρος και ο Γεν. Γραμματέας του ΙΜΠΗΣ (εγώ και ο Κ. Παπαζάχος).

Το ΙΜΠΗΣ λοιπόν υπάρχει γιατί δεν υπάρχει κανείς κρατικός φορέας να κάνει αυτή τη δουλειά. Όταν οριστεί και δημιουργηθεί ένας τέτοιος φορέας, τότε, με μεγάλη χαρά και ανακούφιση, θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε ίσως ως σύλλογος φίλων του ηφαιστείου ή ό,τι άλλο αποφασίσουν τότε τα μέλη μας.

Να συμπληρώσω για αυτό, ότι εγώ προσωπικά, έχω συντάξει από το 1989 έως σήμερα, δεκάδες αναφορές-αιτήματα, τα οποία ζητούν να οριστεί υπεύθυνος κρατικός φορέας για την παρακολούθηση των ενεργών ηφαιστείων μας. Αναφορές που έχουν κατατεθεί από την Κρατική Γεωλογική Υπηρεσία στην οποία εργάζομαι από το 1987 (πρώην ΙΓΜΕ, νυν ΕΑΓΜΕ) σε όλα τα αρμόδια Υπουργεία και Οργανισμούς, χωρίς δυστυχώς κανένα αποτέλεσμα ως τώρα.

Ποιοι είμαστε
Είμαστε 1) οι επιστήμονες που έχουν εγκαταστήσει και λειτουργούν, συντηρούν, ερμηνεύουν τα δίκτυα παρακολούθησης του ηφαιστείου, και 2) διακεκριμένα μέλη της Θηραϊκής κοινωνίας, από τους τομείς των Επιστημών και Τεχνών, τον Επιχειρησιακό κλάδο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Από ιδρύσεως του ΙΜΠΗΣ, υπήρξε μία συμφωνία-ηθική δέσμευση των μελών μας, ότι θα καταβάλλεται προσπάθεια σε κάθε εκλογή Δ.Σ., να εκλέγονται 4 μέλη διακεκριμένοι επιστήμονες από τον τομέα της παρακολούθησης και εκτίμησης της κατάστασης του ηφαιστείου, και 3 μέλη από την κοινωνία της Σαντορίνης, ει δυνατόν ένας από τις Επιστήμες και Τέχνες, ένας από τον Επιχειρηματικό κλάδο, και ένας από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μέχρι σήμερα, αυτό έχει επιτευχθεί στο ακέραιο.

Τι είμαστε
Είμαστε 1) απολύτως Ανιδιοτελείς, 2) απολύτως Εθελοντές, 3) Με κορυφαία διεθνώς Επιστημονική και Τεχνική κατάρτιση στον τομέα μας.

Ανιδιοτελείς, γιατί δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα καμιά απολύτως αμοιβή μέλους του ΙΜΠΗΣ για τη δουλειά που προσφέρει στην παρακολούθηση του ηφαιστείου. Αντίθετα, πολλές φορές επιβαρυνόμαστε προσωπικά με δαπάνες, γιατί η ζωή στη Σαντορίνη είναι ακριβή και οι διαθέσιμες αποζημιώσεις, για διαμονή και διατροφή, δεν επαρκούν. Το ίδιο δε ισχύει και για τους συνεργάτες μας από το εξωτερικό: οι συνάδελφοι Ιταλοί από το Παν/μιο Φλωρεντίας που έχουν δεσμευτεί εθελοντικά να εκτελούν την περιοδική παρακολούθηση των ατμίδων της Καμένης, καλύπτουν οι ίδιοι τα έξοδα μετακίνησης από και προς την Ιταλία, καθώς και το εργαστηριακό κόστος όλων των αναλύσεων και διάθεσης εξοπλισμού. Φυσικά βέβαια δεν αμείβονται για την εργασία τους.

Εθελοντές, γιατί δεν υπάρχει καμιά υποχρέωση ή δέσμευση κανενός από εμάς να λειτουργεί το ΙΜΠΗΣ. Προσφέρουμε με βάση μόνο την κοινωνική και επιστημονική υποχρέωση που αισθανόμαστε απέναντι στους κατοίκους της Σαντορίνης, την κοινωνία και την Πολιτεία γενικότερα.

Με κορυφαίο διεθνώς Επιστημονικό και Τεχνικό επίπεδο. Θα επαναλάβω πρόσφατες ενημερώσεις μου: Το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα EUROVOLC έληξε τον Δεκέμβριο του 2021. Ήταν μια προσπάθεια να ενοποιηθούν και ομογενοποιηθούν οι μέθοδοι προσέγγισης στην εκτίμηση του ηφαιστειακού κινδύνου και την παρακολούθηση των ενεργών Ευρωπαϊκών ηφαιστείων. Εκεί, είχα την τιμή να συμμετέχω ως εκπρόσωπος της Ελλάδας, για το Ηφαιστειολογικό Παρατηρητήριο Σαντορίνης του ΙΜΠΗΣ. Ένας από τους στόχους του προγράμματος ήταν να οριστεί και  υιοθετηθεί ένα σύστημα αξιολόγησης, μια “βαθμολόγηση” του επίπεδου παρακολούθησης των ενεργών ηφαιστείων της Ευρώπης. Εκεί, η Σαντορίνη, δηλαδή τα δίκτυα παρακολούθησης του ΙΜΠΗΣ, πήραν άριστα. Είναι πιστεύω κατανοητό τι σημαίνει αυτό για τη θωράκιση της ναυαρχίδας της τουριστικής μας βιομηχανίας, από κάθε κακόβουλη προσπάθεια διάδοσης ψευδών ειδήσεων και κινδυνολογία περί επικείμενων εκρήξεων κλπ.

Αναφέρομαι εδώ μόνο στο επίπεδο των “παρεχόμενων υπηρεσιών” του ΙΜΠΗΣ. Δεν θα αναφερθώ στην επιστημονική επάρκεια και αναγνώριση των επιστημόνων που το απαρτίζουν και το λειτουργούν, το θεωρώ περιττό.

Για όλα τα παραπάνω λοιπόν, με ενόχλησε ιδιαίτερα η αναφορά του κου Σιγάλα στο Σωματείο ΙΜΠΗΣ. Οι μετέπειτα, χθεσινές δηλώσεις του στο Volcano TV φαίνεται και ελπίζω να ανασκευάζουν.

Ένα είναι βέβαιο: στη σημερινή συγκυρία, ο μόνος ασφαλής δρόμος να συνεχίσει η παρακολούθηση του ηφαιστείου είναι η εξασφάλιση μόνιμης σταθερής χρηματοδότησης των αναγκών λειτουργίας των δικτύων παρακολούθησης του ΙΜΠΗΣ, που σημειώνω ότι πρόκειται για αστείο ποσό σε σχέση με τις υπηρεσίες που παρέχει. Έχουμε ανάγκη πάγιων ανελαστικών δαπανών της τάξης των 35 με 40.000€ ετήσια, όσο δηλαδή θα κόστιζε η ετήσια απασχόληση ενός επιστήμονα!! Χρηματοδότηση που είχε εξασφαλιστεί από το 2005 (από τη ΔΕΠΟΤΑΘ, επί δημαρχίας Α. Ρούσσου) έως και το 2019 (από τη ΓΕΩΘΗΡΑ, επί δημαρχίας Ν. Ζώρζου) και έχει διακοπεί για το 2020 και 2021, χωρίς να είναι ακόμη σαφές αν θα την έχουμε για το 2022.

Εδώ πρέπει να σχολιάσω ότι οι ισχυρισμοί περί “παράτυπης” χρηματοδότησης του ΙΜΠΗΣ από τη ΓΕΩΘΗΡΑ, έχουν ήδη απαντηθεί και καταπέσει.

Θα κάνω ακόμη μια σύντομη αναφορά σε κάτι που μας στεναχώρησε ιδιαίτερα. Από τον κo Δήμαρχο αφέθηκε να εννοηθεί ότι το ΙΜΠΗΣ χρησιμοποιείται ως πολιτικό όχημα υποστήριξης συγκεκριμένων ατόμων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, με συγκεκριμένη αναφορά στον Ν. Ζώρζο. Πρέπει για αυτό να τονίσω ότι ΠΟΤΕ και για ΚΑΝΕΝΑ, δεν λειτούργησε έτσι το ΙΜΠΗΣ. Αυτό το ξέρει όλη η Θηραϊκή κοινωνία.

Το ΙΜΠΗΣ, από την ίδρυσή του το 1995, είχε ομόφωνη στήριξη όλης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Σαντορίνης. Να θυμίσω τους τότε Προέδρους των κοινοτήτων Φηρών (Δ. Καφιέρη), Πύργου (Ν. Ζώρζο), Οίας (Γ. Χάλαρη), την Έπαρχο κα Σκοπελίτη και άλλους, όλοι ιδρυτικά μέλη μας.

Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε και κινείται το ΙΜΠΗΣ, από τότε μέχρι σήμερα. Με πλήρη στήριξη από όλο το φάσμα της Τ.Α. της Σαντορίνης, απέχοντας πλήρως και προσεκτικά από κινήσεις και δράσεις που θα μπορούσαν να ερμηνευτούν ως “στήριξη” κάποιου μέλους μας, έναντι άλλου υποψηφίου.

Αυτό κάνουμε σήμερα, αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε και στο μέλλον, γιατί όποια άλλη κίνηση τη θεωρούμε καταστροφική για την υγιή σχέση που εκτιμούμε ότι έχουμε σήμερα, τη μεγάλη εκτίμηση που μας εκφράζει και εκδηλώνει απέναντί μας η κοινωνία της Σαντορίνης. Θέλω για αυτό να ευχαριστήσω θερμά όλους τους επικεφαλής των Δημοτικών Παρατάξεων (Μ. Αργυρού, Μ. Ορφανό, Ν. Ζώρζο) για τη στήριξη που εξέφρασαν στο ΙΜΠΗΣ, στο Δ.Σ. της 25/1/22.

Θέλω τέλος να ξεκαθαρίσω κάτι που στεναχώρησε εμένα προσωπικά, ιδιαίτερα. Ο κος Σιγάλας, με κατηγόρησε για “κινδυνολογία”, επειδή σε πρόσφατες συνεντεύξεις και δηλώσεις μου, ανέφερα την εκπληκτική ομοιότητα και ταυτόσημη δράση Τόνγκα και Κολούμπου (δηλώσεις σε Atlantea και News24/7). Θέλω για αυτό να διευκρινίσω ότι:

1. Επιστημονικά είναι απολύτως έτσι.
2. Η αναφορές μου έγιναν με πολλή προσοχή και στην κατεύθυνση ότι η έκρηξη του Τόνγκα θα μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε τα βέλτιστα σενάρια προστασίας των πολιτών για τυχόν έκρηξη του Κολούμπου, αν και όταν συμβεί, ώστε να μην υπάρξει κανένα σοβαρό πρόβλημα για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Σαντορίνης.
3. Να κατηγορούμαι εγώ για “κινδυνολογία”, είναι  … αχαρακτήριστο. Το ΙΜΠΗΣ, με καθοριστική τη συμβολή μου, έχει εκδώσει δεκάδες Δελτία Τύπου, από το 1995 έως σήμερα, διαψεύδοντας κινδυνολογίες και κινδυνολογούντες, τεκμηριωμένα και αδιαμφισβήτητα. Θα παρακαλούσα να θυμηθείτε το σχετικά πρόσφατο συμβάν με τις υπερηχητικές πτήσεις πάνω από τη Σαντορίνη.

Τέλoς, ελπίζουμε ότι η πληροφόρηση του κου Δημάρχου για τη χρηματοδότηση το 2022 του ΙΜΠΗΣ, μέσω της ΓΕΩΘΗΡΑ, όπως μεταδόθηκε από τις χθεσινές δηλώσεις του στο Volcano TV, θα προωθηθεί έγκαιρα ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα στη λειτουργία των δικτύων παρακολούθησης του ηφαιστείου.

Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΙΜΠΗΣ
Γιώργος Βουγιουκαλάκης”

Σημείωση σύνταξης: Ο Γιώργος Βουγιουκαλάκης είναι διδάκτωρ ηφαιστειολόγος. Εργάζεται στην Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών(ΕΑΓΜΕ πρώην ΙΓΜΕ) και είναι Συντονιστής του Τμήματος Διαχείρισης Φυσικών Κινδύνων