Από τον Δρ. Βασίλη Νομικό*
Όταν επισκεπτόμαστε τον γιατρό μας και κυρίως τον καρδιολόγο, μια ερώτηση που πάντα μας κάνει είναι αν καπνίζουμε. Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, ένα μεγάλο μέρος των ασθενών συνεχίζει λέγοντας «Γιατρέ μου εσείς καπνίζετε;», μέσα στην προσπάθεια να βρει έναν υποστηρικτή στην συνήθειά του αυτή. Βεβαίως και πολλοί γιατροί καπνίζουν και δυστυχώς κάποιοι, μέσα στον χώρο εργασίας τους. Αυτό όμως απλά υποδηλώνει πως και εμείς είμαστε άνθρωποι με αδυναμίες και ελαττώματα, όπως όλοι οι άνθρωποι.
Το ότι πολλοί συνάδελφοι γιατροί καπνίζουν, σημαίνει πως το κάπνισμα είναι αθώο; Είναι πολλά τα χρόνια που πολυάριθμες έρευνες έχουν πέραν κάθε αμφιβολίας αποδείξει, πως οι βλάβες από το κάπνισμα είναι πολλές και σε πολλά όργανα. Εδώ θα ασχοληθούμε με τις βλάβες στο καρδιαγγειακό σύστημα και επόμενο άρθρο θα αναφέρουμε τις βλάβες και σε άλλα συστήματα.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 οπότε ξεκίνησαν οι μελέτες για τις συνέπειες αυτής της κακής συνήθειας, έχει βρεθεί πως κατά τη διάρκεια του καπνίσματος εκλύονται πάρα πολλές ουσίες, πολλές από τις οποίες είναι υπεύθυνες για τις βλάβες στα αγγεία μας. Το μονοξείδιο του άνθρακα που εισπνέουμε εμποδίζει τα ερυθρά μας αιμοσφαίρια να μεταφέρουν αρκετό οξυγόνο, η νικοτίνη αυξάνει τους παλμούς που λειτουργεί η καρδιά, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται για αρκετά λεπτά μετά το τέλος του καπνίσματος, η καλή μας χοληστερόλη (HDL) μειώνεται, και κυρίως μέσω δημιουργίας ερεθισμού στην εσωτερική επιφάνεια των αγγείων μας επιτρέπει την είσοδο βλαπτικού υλικού, μέσα στο τοίχωμα, οπότε με την βοήθεια της πιθανής ύπαρξης σακχαρώδη διαβήτη, υπέρτασης και αυξημένης χοληστερόλης, δημιουργεί την αθηρωματική πλάκα και συνεπώς στένωση του αγγείου. Ο τελευταίος μηχανισμός, δηλαδή η διαδικασία της φλεγμονής, ακόμα και μια μικρή ή μέτρια στένωση πχ 20 ή 40 %, μπορεί να δημιουργήσει αιφνίδια και χωρίς προηγούμενα συμπτώματα, έναν τοπικό θρόμβο αίματος. Έτσι σε αρτηρία που τρέφει την καρδιά, δηλαδή μια στεφανιαία αρτηρία, δημιουργείται ένα έμφραγμα, αν δε ο θρόμβος αυτός γίνει σε στένωση που υπάρχει στις καρωτίδες, δημιουργείται προϋπόθεση ο θρόμβος αυτός να φύγει προς το κεφάλι και να υπάρξει εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ακόμη ο συνδυασμός καπνίσματος με την λήψη αντισυλληπτικών αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα σχηματισμού θρόμβου, ακόμα και στο φλεβικό δίκτυο των ποδιών, αυξάνοντας στις γυναίκες αυτές την πιθανότητα πνευμονικής εμβολής.
Για να δώσουμε και κάποια στατιστικά στοιχεία, το 93% των αντρών και το 78% των γυναικών που υφίστανται έμφραγμα του μυοκαρδίου στην χώρα μας είναι καπνιστές. Σε γυναίκες κάτω των 45 ετών με έμφραγμα, καπνίστριες ήταν το 95%. Ο καπνιστής έχει διπλάσιο κίνδυνο θανάτου και τριπλάσιο κίνδυνο εμφράγματος σε σχέση με τον μη καπνιστή που σε όλα τα υπόλοιπα είναι ίδιος (δηλαδή και οι δύο έχουν ή δεν έχουν υπέρταση, χοληστερόλη ή διαβήτη). Να σημειωθεί πως ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά σε ηλικίες κάτω των 50 ετών, δεκαπλασιάζοντας την πιθανότητα καρδιαγγειακού επεισοδίου σε σχάση με τον μη καπνιστή.
Εάν τώρα διακόψουμε το κάπνισμα, μέσα στα δύο πρώτα χρόνια μειώνεται κατά 50% η πιθανότητα καρδιαγγειακού επεισοδίου, σημειώνοντας πως οι ήδη σχηματισμένες στενώσεις δεν φεύγουν, γίνονται όμως λιγότερο επικίνδυνες. Μετά από καρδιακό επεισόδιο, η συνέχιση του καπνίσματος αυξάνει κατά 2,8 φορές την πιθανότητα εμφάνισης νέου επεισοδίου. Ακόμη και το παθητικό κάπνισμα αυξάνει την πιθανότητα καρδιαγγειακού επεισοδίου κατά 20-25%.
Η συχνή αναφορά κάποιου γνωστού μας που κάπνιζε 3 πακέτα και έφτασε τα 90 χρόνια, να σημειώσουμε πως αφ’ ενός είναι η εξαίρεση, αφ’ ετέρου οφείλεται σε κατασκευαστική αντοχή των αγγείων του, κάτι που όμως δεν μετριέται, οπότε δεν μπορούμε να το ξέρουμε νωρίς στην ζωή του. Να τονίσω ότι το μη κατέβασμα του καπνού δεν αποτελεί προστασία για το καρδιαγγειακό, διότι η νικοτίνη απορροφάται από το στόμα, οπότε και το κάπνισμα πούρων δεν προστατεύει το καρδιαγγειακό, αυξάνοντας εξ άλλου την πιθανότητα καρκίνου του στόματος.
Από αυτά λοιπόν που αναφέρθηκαν ελπίζω να έβαλα έστω και λίγους καπνιστές στο δίλημμα της διακοπής. Μόνο οφέλη για τον εαυτό σας και τους γύρω σας θα έχετε από την διακοπή του καπνίσματος. Καλή επιτυχία στην προσπάθεια και μην ξεχάσετε πως κόβοντας το κάπνισμα θα ζήσετε περισσότερο και καλύτερα.
* Ο κ. Βασίλης Νομικός είναι καρδιολόγος στον Καρτεράδο Σαντορίνης
